Kasaba (Το χωριό)
του Nuri Bilge Ceylan

Χωρισμένη σε τέσσερα τμήματα -που αντιστοιχούν στις τέσσερις εποχές του χρόνου- η πρώτη ταινία του Nuri Bilge Ceylan ξεδιπλώνει μ' ένα αργό, σχεδόν στοχαστικό τρόπο, τις σχέσεις μεταξύ μελών μίας οικογένειας στην επαρχία της Τουρκίας.
Το πρώτο τμήμα -που αντιστοιχεί στον χειμώνα- έχει ως κεντρικό πρόσωπο την 11χρονη θυγατέρα της οικογένειας και διαδραματίζεται μέσα σε μια τάξη του τοπικού δημοτικού σχολείου. Στο δεύτερο τμήμα -που διαδραματίζεται την άνοιξη- βλέπουμε το κορίτσι με τον 4 χρόνια νεαρότερο αδελφό της να έρχονται αντιμέτωποι με τα μυστήρια της φύσης και της ζωής. Το καλοκαίρι -το τρίτο τμήμα- βρίσκει τα δύο αδέλφια να αντικρίζουν έκπληκτα τις σκοτεινές όψεις της ζωής των ενηλίκων: παρακολουθούν την αφήγηση του παππού τους για τις περιπέτειες του στον πόλεμο. Ενώ τέλος στο φθινόπωρο η προσοχή του θεατή εστιάζεται στα πρόσωπα των δύο ηλικιωμένων.
Με την αφήγηση να παίρνει την πλευρά των δύο μικρών παιδιών, ο σκηνοθέτης στην πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία, έχει κάνει ήδη μια καθοριστική επιλογή. χρησιμοποιώντας παράλληλα ερασιτέχνες ηθοποιούς, επιλέγοντας ως τόπο της δραματικής πλοκής το γενέθλιο του τόπο και προσδίδοντας ένα ποιητικό ύφος στην ασπρόμαυρη εικόνα, δίδει στο τελικό αποτέλεσμα ένα έντονο και βαθύ προσωπικό τόνο. Το επαναλαμβανόμενο μουσικό μοτίβο από το κλαρίνο μοιάζει να υπογραμμίζει στιγμές υπέρβασης και εικόνες βαθιάς πνευματικότητας.
Βασισμένη η ταινία σ' ένα αυτοβιογραφικό διήγημα της αδελφής του σκηνοθέτη, φέρνει στην μνήμη του θεατή τον κινηματογράφο του Ιάπωνα Όζου αλλά και ορισμένες από τις καλύτερες στιγμές του ιρανικού κινηματογράφου.

Οι οικογενειακοί δεσμοί βρίσκονται στο κέντρο της ταινίας Το Χωριό (Kasaba) του Nuri Bilge Ceylan. Κεντρικοί χαρακτήρες της "μυθοπλασίας", δυο αδέλφια και τόπος ένα χωριό της περιοχής του Ελλήσποντου. Έκδηλα αυτοβιογραφική αυτή η low- budget ταινία από την Τουρκία, μοιάζει ως μία μικρή αναθηματική στήλη στην παιδική ηλικία που παρήλθε ανεπιστρεπτί: σε αισθήματα και συναισθήματα, σε εικόνες και ήχους που η ενηλικίωση επικάλυψε. Βασισμένη σε ένα αυτοβιογραφικό διήγημα της αδελφής του σκηνοθέτη, γυρισμένη από ένα συνεργείο δύο ατόμων (ο σκηνοθέτης και ο παραγωγός), με ελάχιστο τεχνικό εξοπλισμό και με ερασιτέχνες ηθοποιούς από το οικογενειακό περιβάλλον, αυτή η ασπρόμαυρη ταινία διαθέτει κάτι από το ξεχασμένο ήθος του Γιασουχίρο Όζου, κάτι από την ευαισθησία των "παιδικών" ταινιών του Αμπάς Κιαροστάμι.
Τέσσερα επεισόδια συγκροτούν την ταινία. Το πρώτο διαδραματίζεται σε μια σχολική αίθουσα μία μέρα του χειμώνα: το θέμα του μαθήματος που παρακολουθεί η νεαρή ηρωίδα είναι η οικογένεια. Στο δεύτερο επεισόδιο τα δυο αδέλφια περιπλανιούνται μέσα στο δάσος ένα καλοκαιρινό απόγευμα. Την κορύφωση της υποτυπώδους δραματικής πλοκής, θα βρούμε στο τρίτο τμήμα της αφήγησης: τα δύο αδέλφια παρευρίσκονται σε μια οικογενειακή συγκέντρωση μια ζεστή νύχτα του καλοκαιριού στο δάσος. Η κατάληξη της αφήγησης είναι ελάχιστα "δραματική" τα δύο παιδιά είναι, μαζί με τους παππούδες τους, την πρώτη μέρα του φθινοπώρου, όταν πέφτει η πρώτη φθινοπωρινή βροχή.
Ταινία μύησης στην ζωή και στα μυστήρια της, Το Χωριό, παρουσιάζει την εμπειρία της παιδικής ηλικίας ως μια ατελείωτη σειρά από μια μικρά και χωρίς έκδηλο νόημα συμβάντα: ένας συμμαθητής που αργεί στο μάθημα, η σόμπα που καιει μια κρύα μέρα του χειμώνα, ο τρελός του χωριού που περιφέρεται στους χιονισμένους δρόμους, ο μεγάλος ξάδελφός που φεύγει στο στρατό, ένα λούνα παρκ γεμάτο κόσμο, μια βόλτα στο δάσος, η χελώνα που ο μικρός αδελφός γυρνά ανάποδα για να πεθάνει, ο παππούς που διηγείται ιστορίες από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, η γιαγιά που καθαρίζει καλαμπόκια, ο πατέρας που αφηγείται την ιστορία του Ισκαντέρ (Μεγαλέξανδρου). Όμως καθώς η ταινία προχωρά, ο θεατής γρήγορα αντιλαμβάνεται ότι τα συμβάντα αυτά αποτελούν σημεία μίας μεγαλύτερης εικόνας, ψηφίδες που τοποθετημένες η μια δίπλα στην άλλη απεικονίζουν το εσωτερικό τοπίο της παιδικής ηλικίας. Θεατής αυτού του εσωτερικού τοπίου, ο θεατής γίνεται ένας παρατηρητή μιας ροής συμβάντων και συναισθημάτων της παιδικής ηλικίας: καθώς οι νεαροί ήρωες βιώνουν για πρώτη φορά συναισθήματα όπως συμπόνια ή λύπη, καθώς ανακαλύπτουν κάποιες δυσάρεστες αθέατες πλευρές του κόσμου που τους περιτριγυρίζει, καθώς συνειδητοποιούν για πρώτη φορά την σημασία των οικογενειακών δεσμών. Παγιδευμένος από τα θραύσματα συμβάντων και γεγονότων που καλύφθηκαν από την λήθη της ενηλικίωσης, ο θεατής γίνεται σιγά- σιγά σ' αυτήν την ταινία μάρτυρας ψυχής και κοινωνός των πιο βαθιών και προσωπικών συναισθημάτων. Γι΄ αυτόν όμως η παιδική ηλικία της λήθης δεν είναι παρά οι θολές μνήμες μίας προ πολλού χαμένης παιδικής ηλικίας…

Δ.Μ.