της Agnès Varda
(μια συζήτηση στο Facebook)
Spyros Gangas
12 Οκτωβρίου στις 10:31 μ.μ.
[Επετειακή ανάρτηση, 4 από 4]
Le Bonheur (Agnès Varda, France, 1965)
Ίσως μια από τις 2-3 καλύτερες ταινίες φεμινιστικού προσανατολισμού όλων των εποχών, «Η Ευτυχία» της Agnès Varda διευρύνει τη γλώσσα του σινεμά με έναν ολότελα δικό της τρόπο, που θυμίζει μεν γαμήλ…
VANGUARDCINEMA.WORDPRESS.COM
Maria Gavala
Δεν με βρίσκει σύμφωνη το "2-3 καλύτερες ταινίες φεμινιστικού προσανατολισμού όλων των εποχών". Τι σημαίνει ακριβώς; Οι ταινίες του Μιζογκούτσι, του Κιούκορ ή η "Γερτρούδη" του Ντράγιερ (εντελώς τυχαίες οι αναφορές σε δημιουργούς που διέπρεψαν με ταινίες πάνω στην ταυτότητα των γυναικών) μένουν εκτός; Εκτός αν εννοείς κάτι που έχει σχέση με τη φεμινιστική θεωρία ή την πρακτική ή δεν ξέρω τι άλλο.
13 Οκτωβρίου στις 12:03 μ.μ.
Spyros Gangas
Απολύτως κατανοητό Μαρία. Φυσικά τέτοιες αποτιμήσεις έχουν μεγάλο ρίσκο το οποίο αναλαμβάνω. Τι να πρωτοθυμηθεί κανείς από ταινίες για τη γυναικεία ταυτότητα; Φυσικά οι δημιουργοί και οι ταινίες που αναφέρεις (H "Γερτρούδη" από τις αγαπημένες μου -ας παινευτώ ότι την έφερα σε 35mm από το BFI για προβολή στο Εδιμβούργο το 1993) καθώς και πολλοί άλλοι θεματοποίησαν το πρόβλημα της πατριαρχίας και απέδωσαν με δημιουργικότητα όχι μόνο το πολιτικό και ηθικό αίτημα αλλά και τις αντινομίες γύρω από το φεμινιστικό κίνημα και τη γυναίκα στη νεωτερικότητα. Αυτό που βρίσκω εδώ συγκλονιστικό είναι ότι σε αντίθεση με όλους τους δημιουργούς που αναφέραμε η Varda φαίνεται να έχει μετατρέψει τη φόρμα σε περιεχόμενο, άρα και να έχει ενσωματώσει την κριτική στην πατριαρχία στη φόρμα, δίχως όμως ουδεμία ρήξη με την αρμονία η οποία εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια του θεατή, είτε ως αντίδραση στον Joseph είτε ως αποπροσανατολιστική γραφή με κάποιο, ας πούμε, "επιθετικό' μοντάζ ή μπρεχτιανή αποστασιοποίηση. Αυτό που πασχίζω να καταλάβω είναι αν η εξαίσια αισθητική του έργου και η "ευτυχία" που προκαλεί στον θεατή συμπίπτει με την ιδεολογικοποιημένη/ημαρτημένη "ευτυχία" του Joseph και της Emilie. Αν όντως ισχύει κάτι τέτοιο τότε η Varda έχει αφομοιώσει την πατριαρχική ιδεολογία στην κινηματογραφία και το μετα-κριτικό διαπίστευμα για εμάς είναι να διαβάσουμε την τελειότητα της φόρμας ως δείκτη και φορέα κυνισμού αλλά (και για τους τρεις χαρακτήρες, όπως και για εμάς, ως αισθητική "ευτυχία" και συναισθηματική ανάταση) αποδεχόμενοι συνάμα ότι η ιδεολογία είναι ευχάριστη. Το ύψιστο κάλλος της ταινίας φέρει ως τέτοιο την αποδόμησή του που το διαφοροποιεί από μια ιδεολογικοποιημένη ταινία. Επίσης, όπως σωστά υποψιάζεσαι, η αξιολόγησή μου αφορά και στο γεγονός ότι σίγουρα η Varda είναι πολύ πιο εξοικειωμένη με το φεμινιστικό πρόγραμμα και τις διάφορες πτυχές του απ' ότι ένας Dreyer, Bergman κλπ.
13 Οκτωβρίου στις 6:53 μ.μ.
Maria Gavala
Την ταινία της Βαρντά την είχα δει την εποχή της παραγωγής της και μου είχε αρέσει πολύ. Δεν την ξανάδα από τότε, άρα επί της ουσίας "της" θα ήταν παρακινδυνευμένο να πω πολλά. Ό,τι μπορώ να θυμηθώ: μια μελαγχολική και γαλήνια σπουδή πάνω στην αδυνατότητα ενός ερωτικού τριγώνου και στην επιλογή και ανάγκη ενός άνδρα να αγαπά συγχρόνως δυο γυναίκες- κάτι που με παραπέμπει παιχνιδιάρικα στην κλασσική, κυρίως, γαλλική λογοτεχνία. Αν θυμάμαι καλά, η ιστορία εκτυλίσσεται στους κόλπους της λαϊκής/εργατικής τάξης, κάτι που έχει ξεχωριστή βαρύτητα και σημασία για όσα θα συμβούν στην εξέλιξη της αφήγησης. Επίσης θυμάμαι μια μετωπική σύγκρουση με την επίσημη ηθική, μια παρέκβαση, ένα ξεπόρτισμα εκτός γαμήλιας στέγης και νόμων σχετικών με τη συζυγική πιστότητα, την ερωτική αποκλειστικότητα ή την αναγνωρίσιμη και παραδεδεγμένη κανονικότητα, εξ' ου και το δραματικό φινάλε ως ένα είδος μοιραίας τιμωρίας. Ένα αγαπημένο μοτίβο της Βαρντά, που το ξαναβρίσκουμε και στο "Sans toit ni loi". Μέχρις εκεί δύναμαι να εκφραστώ, κρίμα που δεν μπορώ να το συζητήσω περισσότερο μαζί σου. Εύχομαι καλό βράδυ!
13 Οκτωβρίου στις 7:30 μ.μ.
Spyros Gangas
Maria Gavala Ευχαριστώ για την συζήτηση. Πράγματι όλα όσα αναφέρεις αντιστοιχούν σε μια διαφορετική ανάγνωση που με βάζει σε προβληματισμό. Ενδέχεται να εκβίασα την ερμηνεία, οπότε θα πρέπει να την ξαναδώ και να στοχαστώ περισσότερο ίσως στην ιστορία και την σύγκρουση με την "κανονικότητα", παρά με το αν η αισθητική της ταινίας αφορά το "αληθινό" ή το "ψευδές". Γι' αυτό άλλωστε και οι παρατηρήσεις μου έχουν το ύφος απορίας παρά βεβαιότητας. Αντεύχομαι!
13 Οκτωβρίου στις 7:41 μ.μ.
Maria Gavala
Δεν χαίρεσαι; Για τούτο υπάρχουν τα έργα τέχνης, για διαφορετικές αναγνώσεις.
13 Οκτωβρίου στις 7:47 μ.μ.
Spyros Gangas
Maria Gavala Μα φυσικά, αυτό είναι το ζήτημα σε τούτα τα έργα. Τα επίπεδα αφαίρεσης και ο ανοικτός ορίζοντας στην ιστορικότητα της ερμηνείας!
13 Οκτωβρίου στις 7:48 μ.μ.
* Ο Σπύρος Γάγγας διδάσκει κοινωνιολογία και σπουδές κινηματογράφου στο ACG (The American College of Greece). Παράλληλα, ασχολείται με την κριτική κινηματογράφου και είναι δημιουργός του κινηματογραφικού μπλογκ Vanguard Cinema
* Η Μαρία Γαβαλά είναι κριτικός κινηματογράφου, συγγραφέας, μεταφράστρια και σκηνοθέτις. Μεταξύ άλλων έχει γράψει και τα «Τα κορίτσια της πλατείας» (2006), «Από γυαλί» (2011) , «Ο λεμονόκηπος» (2012).
