(Η χαμένη σκηνή)
του Zhang Yimou
(το σχόλιο του Μισέλ Δημόπουλου)

Η ΧΑΜΕΝΗ ΜΠΟΜΠΙΝΑ
Τελευταία χρόνια της Πολιτιστικής Επανάστασης στην Κίνα (1966-1976). Σ’ ένα χωριουδάκι χωμένο στο χείλος της ερήμου του Γκόμπι, φτάνει  ένας κρατούμενος που δραπέτευσε από το στρατόπεδο εργασίας στο διπλανό χωριό, με σκοπό να βάλει χέρι σε μια μπομπίνα φιλμ όπου εικονίζεται φευγαλέα για ένα δευτερόλεπτο (μια εικόνα, ένα φωτογραμμα) η κόρη του ή οποία έχει εξαφανιστεί επειδή τον έχει απαρνηθεί (προφανώς για ιδεολογικούς λόγους) και αρνείται να τον ξαναδεί  στα μάτια της. Όμως την ίδια μπομπίνα διεκδικεί μια νεότατη ορφανή με μυστήριες προθέσεις. Και σε όλο το πρώτο μέρος η μπομπίνα περνάει από χέρι σε χέρι με ατελείωτα κυνηγητά πάνω στους εντυπωσιακούς αμμόλοφους και τους χωματόδρομους της ερήμου, με προφανείς αναφορές στο βουβό σινεμά του μπουρλεσκ και στον  Μπάστερ Κίτον ενώ διαχέεται η ανυπέρβλητη φινέτσα που χαρακτηρίζει την αισθητική του Ζανγκ Γιμού. Η πρώτη προβολή της «Χαμένης σκηνής» στη Μπερλινάλε του 2019 είχε ακυρωθεί την τελευταία στιγμή από την Κίνα και ο Γιμού ξαναέγραψε σκηνές, ξαναμπήκε στην αίθουσα μοντάζ (λέγεται μάλιστα ότι ξαναγυρίστηκαν ολόκληρες σκηνές) με αποτέλεσμα να πάρει  μετά από δυό χρόνια, την έγκριση των αρχών και να κυκλοφορήσει την ταινία του πλατιά στα διεθνή  φεστιβάλ. Στο δεύτερο μέρος της ταινίας, ο τόνος αλλάζει, σοβαρεύεται. Μπαίνουμε σε μια επαρχιακή αίθουσα κινηματογράφου παλιάς κοπής όπου συναντάμε έναν περιοδεύοντα προβολατζή, τον «Κύριο Σινεμά», τον  μάγο σαμάνο από τον οποίον κρέμεται η μοναδική ψυχαγωγία της κοινότητας των θεατών (έστω και αν η προβολή αφορά μια προπαγανδιστική ταινία μαοϊκής έμπνευσης).  Στον μοιραίο χαρακτήρα αυτόν (που παραπέμπει αναπόφευκτα  στο «Σινεμά ο Παράδεισος») οφείλεται η σπουδαιότερη, αξέχαστη σκηνή της ταινίας όπου ο «θεόσταλτος» προβολατζής  στήνει με τη βοήθεια των θεατών την επιχείρηση καθαρισμού  και διάσωσης του καταταλαιπωρημένου σελιλόιντ της κινηματογραφικής ταινίας, κρεμώντας το με μανταλάκια σ’ ένα τεράστιο σχοινί για να στεγνώσει. Ο Γιμού δεν ξεχνάει τις ζοφερές εμπειρίες που έχει ζήσει στα νιάτα του την εποχή της Πολιτιστικής Επανάστασης (καταναγκαστική εργασία σε χωράφια και εργοστάσια). Όμως αποφεύγει να αναμετρηθεί μετωπικά μ’ εκείνη την τραυματική ιστορική φάση  αφού, από την αρχή της καριέρας του, οι σχέσεις του με την κινέζικη εξουσία ήταν τουλάχιστον κομπλικέ, με το τσεκούρι της λογοκρισίας να απειλεί πολλές από τις προηγούμενες ταινίες του. Στη «Χαμένη σκηνή» ο Ζανγκ Γιμού  μας προτείνει κάτι άλλο  που έχει να κάνει με την γοητεία του κινηματογράφου, με την αγάπη για τον κινηματογράφο,  ένα  προσωπικό και τρυφερό  αφήγημα, πλούσιο εικαστικά, που ταυτίζεται με ένα φόρο τιμής για την 7η Τέχνη.

(πρώτη δημοσίευση ανάρτηση στο Facebook)