(Η πένθιμη παρέλαση των ρόδων)
του Toshio Matsumoto
του Μισέλ Δημόπουλου

ΝΕΟ ΚΥΜΑ ΚΑΙ QUEER ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΣΤΗΝ ΙΑΠΩΝΙΑ
Που να φανταστώ ότι έμελλε επιτέλους να ανακαλύψω το κορυφαίο έργο του Τόσιο Ματσουμότο  «Η πένθιμη παρέλαση των ρόδων» (Funeral Parade of Roses/  Bara no Sōretsu) (1969) σε θερινό της Λεωφ. Συγγρού, στα «Διονύσια», μια αξέχαστη φετινή βραδιά του Ιούλη παρέα με ελάχιστους θεατές κάπως αμήχανους και ανυποψίαστους απέναντι στο ξέσπασμα εικόνων και ήχων που τους επιφύλαξε η τόσο ιδιαίτερη αυτή ταινία.
Γνώριζα την ύπαρξή της και τη φήμη της αλλά τόσα χρόνια ήταν άφαντη και ξεχασμένη. Μια ψηφιακή αποκατάσταση και αναδύεται ως εκ θαύματος  από τη λήθη ένα πρωτοποριακό διαμάντι που δυσκολεύεται κανείς να πιστέψει ότι χρονολογείται  πριν από μισό αιώνα.
Με τον Ιαπωνικό κινηματογράφο και ιδιαίτερα με το λεγόμενο νέο κύμα της δεκαετίας του ’60 (της πιο γόνιμης δεκαετίας στην ιστορία του παγκόσμιου μεταπολεμικού σινεμά γενικά), να το πω απλά έχω κώλυμα από παλιά, από τις συνεντεύξεις με Όσιμα  και Γιόσιντα στο Σ.Κ ., από τα αφιερώματα στη Λέσχη της ΕΡΤ και αργότερα στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Αυτή η δεκαετία ήταν  για την Ιαπωνία πραγματικό τσουνάμι τόσο για την πολιτική ιστορία της χώρας όσο και για την εξέλιξη του σινεμά της.
Σεξουαλική επανάσταση, έντονη πολιτική αμφισβήτηση, εντυπωσιακές φοιτητικές κινητοποιήσεις κατά των αμερικανικών βάσεων, ζωηρός μαζικός ακτιβισμός κατά της βιομηχανικής μόλυνσης. Πρωτοφανή γεγονότα που θα βρουν άμεσα αντίκτυπο στη νέα γενιά των σκηνοθετών η οποία θα τολμήσει παράλληλα ένα αφήγημα πιο απελευθερωμένο ξεκινώντας με την αποδόμηση των κλασικών κωδίκων και αποσκοπώντας ούτε λίγο ούτε πολύ σε μια επανάσταση του βλέμματος που να παίρνει σβάρνα την πατροπαράδοτη ψευδαίσθηση του ρεαλισμού.  Επανάσταση που στοιχειοθετεί  νέες αντιλήψεις για τον οργανικό ρόλο του δημιουργού και την άποψη του για τον κόσμο σε μια εποχή όπου καταρρέουν τα παραδοσιακά μεγάλα στούντιο και προμηνύονται ήδη τα πρώτα σημάδια της μελλοντικής τεχνολογικής ευημερίας και της
μαζικής κατανάλωσης στη χώρα.
Σ’ αυτήν την θεωρητική προοπτική εντάσσεται ο Ματσουμότο με την « Πένθιμη παρέλαση των ρόδων». Πρωτοπόρος της αβάν γκαρντ (δεν προέρχεται από το σινάφι των στούντιο όπως οι υπόλοιποι «ταραξίες» του νέου κύματος, οι Όσιμα, Γιόσιντα, Τεσιγκαχάρα, κλπ)  και ερειστικός στοχαστής (διασταύρωσε κατ ‘επανάληψη τα ξίφη του με τον Όσιμα και όχι μόνο) γύρισε πολλές αντεργκράουντ πειραματικές ταινίες μικρού μήκους(όπως αναφέρει ο φίλος Νίκος Σαββάτης στο κατατοπιστικό ποστ του). Στην ταινία που είδαμε εκτοξεύει τα βέλη του προς πολλές κατευθύνσεις και αναμειγνύει διάφορα είδη. Στοχεύει πρώτα και κύρια, και σε ανύποπτο χρόνο, στο περιθωριακό γκέι περιβάλλον του Τόκιο, τους τραβεστί και τους τρανς με αποκαλυπτικές σφήνες ντοκιμαντέρ στους δρόμους και στα μπαρ της συνοικίας Σιντζούκου εναλλασσόμενες - στο πλαίσιο και το ύφος απολαυστικής ποπ φαντασίας - με μια πειραγμένη και αποσπασματική queer περφόρμανς θα λέγαμε σήμερα της τραγωδίας του Οιδίποδα. Συγκλίνουν μέσα στο σώμα της ταινίας αναφορές ελάχιστα καλυμμένες σε διάφορους συγγραφείς και σκηνοθέτες, απ’ τον Χίτσκοκ και τον Ζαν Ζενέ μέχρι τους νεωτεριστές Αλέν Ρενέ, Γκοντάρ, Γουόρχολ, Μήκας, κ.α. ενώ το κοινωνικό και πολιτικό περίγυρο επιβάλλει την παρουσία του μέσα από σκηνές ντοκουμέντα αλλόκοτων υπαίθριων τελετών, ακατέργαστα αυτοσχέδια χάπενινγκ ή εικόνες παρενοχλήσεων των τραβεστί  στους δρόμους. Μέσα σ’ αυτόν τον λαβυρινθώδη αναβρασμό μορφών και ιδεών, η εξωπραγματική νύμφη τραβεστί Έντι ακτινοβολεί μέχρι το τραγικό τέλος της καθώς κραυγάζει σιωπηλά και μοιραία ενάντια στη βία μιας κοινωνίας που την περιθωριοποίησε στο σκοτάδι.

(Πρώτη δημοσίευση ανάρτηση στο facebook)