(Special Operation)
του Oleksiy Radynski
(κριτική: Δημήτρης Μπάμπας)
Φεβρουάριος 2022. Ουκρανία. Στο πυρηνικό εργοστάσιο του Τσερνόμπιλ ένας ουλαμός τεθωρακισμένων εισέρχεται. Βρισκόμαστε λίγα χιλιόμετρα από τα ουκρανο-ρωσικά σύνορα και ό,τι παρακολουθούμε είναι η ρωσική εισβολή σε πλήρη εξέλιξη. Το γεγονός καταγράφεται από τις κάμερες ασφαλείας που βρίσκονται τοποθετημένες στους εσωτερικούς και τους εξωτερικούς χώρους του εργοστασίου. Στη διάρκεια της παραμονής τους στο εργοστάσιο, η παρουσία τους και η διαβίωσή τους συνεχώς παρακολουθείτε από αυτές τις κάμερες -τίποτε δεν μένει απαρατήρητο.
Ανήκοντας σε μια σειρά ντοκιμαντέρ που καταγράφουν από τη σκοπιά του αμυνόμενου τις βαρβαρότητες του πολέμου -όπως τα Russians at war, Songs of Slow Burning Earth, Intercepted- η ταινία εστιάζει στον αντίπαλο εισβολέα. Ό,τι παρακολουθούμε είναι η ανιαρή καθημερινότητα ενός πολέμου στο στρατόπεδο του εχθρού. Όχι μάχες, όχι συγκρούσεις -κάποιες στιγμές μόνο ακούμε μακρινούς απόηχους των πολεμικών συγκρούσεων-, αλλά το ατελείωτο πήγαινε έλα των στρατιωτικών οχημάτων, τους στρατιώτες που μπαινοβγαίνουν στο εργοστάσιο, την υποστολή της ουκρανικής σημαίας, Ρώσους δημοσιογράφους που καταγράφουν το γεγονός ενσωματωμένοι στη στρατιωτική μονάδα. Σε κάποια στιγμή, ένας Ρώσος στρατιώτης καλύπτει με μαύρες σακούλες τις εσωτερικές κάμερες παρακολούθησης, ενοχλημένος, ως να αντιλαμβάνεται το βλέμμα του παρατηρητή, το βάρος της κατάκρισης και της μομφής...
Ο, τι καταγράφεται μοιάζει αδιάφορο και κάποιες φορές ανιαρό. Ωστόσο, αυτή η συσσώρευση των εικόνων που δημιουργήθηκαν με τρόπους μηχανικούς, ως μέρος της υπηρεσιακής λειτουργίας του εργοστασίου, είναι εντέλει αποκαλυπτικές μιας πραγματικότητας. Είναι οι operational images, όπως τις ορίζει ο Harun Farocki, εικόνες δηλαδή που δεν παράγονται από το ανθρώπινο βλέμμα ενός σκηνοθέτη, αλλά από διαδικασίες αυτοματοποιημένες και μηχανικές. Εδώ η μικρή κάμερα ενός συστήματος CCTV ως μια μηχανή μετασχηματίζεται στο βλέμμα του παν-επόπτη θεού, καταγραφέα όψεων και σκηνών, αποήχων μιας σκληρής πραγματικότητας.
Στην δραματική κορύφωση σ’ αυτό το ντοκιμαντέρ βλέπουμε τα πρόσωπα των Ρώσων στρατιωτών που στρατωνίζονται μέσα στο εργοστάσιο -ανύποπτοι ότι καταγράφονται. Ένας μεσότιτλος στο τέλος μας πληροφορεί ότι οι μονάδες που στρατωνιζόταν στο εργοστάσιο ευθύνονται για τις βαρβαρότητες του πολέμου. Τελικά, είναι εδώ που αυτές οι μηχανικές εικόνες αποκτούν το ηθικό τους περιεχόμενο: ακόμα και αν δεν καταγραφούν τις βαρβαρότητες υποδεικνύουν το Κακό...
Στις 31 Μαρτίου του 2022, μετά την ήττα τους στη μάχη του Κίεβου, αυτές οι μονάδες αποχωρούν από το εργοστάσιο υποχωρώντας στη Ρωσία. Το μέτωπο πλέον βρίσκεται αλλού...
Φεστιβάλ Βερολίνου 2025/ Forum Expanded
