Χρονιά-κλειδί του 20ου αιώνα, το 1968 γέννησε επαναστάσεις, συγκρούσεις, όνειρα, απογοητεύσεις και ελπίδες, με βασικούς σταθμούς την εξέγερση στη Γαλλία τον Μάιο και την Άνοιξη της Πράγας. Μισό αιώνα μετά, το 20ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης [2-11/3/2018] επιστρέφει στην κρίσιμη εκείνη χρονιά και αποκαλύπτει ελάχιστα γνωστές εξεγέρσεις ανά τον κόσμο μέσα από το αφιέρωμα «Το ’68 πέρα από το ‘68» που παρουσιάζει 7 ντοκιμαντέρ παραγωγής από το 1968 έως το 2017.
Τα ντοκιμαντέρ εκτείνονται στον τόπο και το χρόνο και επανεξετάζουν το μήνυμα και το πνεύμα των ιδεών που επιχείρησαν να αλλάξουν τον κόσμο από την Κεντρική Ευρώπη ως τις ΗΠΑ και από τη Λατινική Αμερική ως την Άπω Ανατολή. Τα ντοκιμανέρ που καταγράφουν αυτή την εκρηκτική πορεία ανθρώπων και ιδεολογιών, με άγνωστα ντοκουμέντα και αποκαλυπτικές μαρτυρίες είναι τα παρακάτω:
Στο έντονο παρόν του Ζοάο Μορέιρα Σάλες (Βραζιλία, 2017) [In the Intense Now (João Moreira Salles, 2017)]: Ο αδελφός του Βάλτερ Σάλες χρησιμοποιεί σπάνιο αρχειακό υλικό από την εξέγερση στο Παρίσι και από την Άνοιξη της Πράγας παρεμβάλλοντας βιντεοσκοπημένο υλικό που τράβηξε η μητέρα του στην Κίνα το 1966 και μέσα απ’ αυτή την παράλληλη αφήγηση μας δίνει ένα ιδιοφυές δοκίμιο που αναλύει τις αιτίες και την εξέλιξη των εξεγέρσεων, ασκώντας κριτική σε όλες τις πλευρές. Ένα συναρπαστικό κινηματογραφικό οδοιπορικό που βλέπεται με κομμένη την ανάσα.
Δεν ξεχνάμε, δεν συγχωρούμε του Ρισάρ Ντιντό (Ελβετία, 2003) [Neither Forget Nor Forgive / Ni olvido ni perdón (Richard Dindo, 2003)]: Στις 2 Οκτωβρίου 1968 γράφεται μια μαύρη σελίδα της μεξικανικής ιστορίας. Οι φοιτητές συγκεντρώνονται στην πρωτεύουσα και απαιτούν δημοκρατία. Η κυβέρνηση απαντά με πρωτοφανή σκληρότητα, βασανιστήρια και σφαίρες. Απολογισμός, περίπου 300 νεκροί. Μια σχεδόν άγνωστη εξέγερση, με το νήμα της να φτάνει μέχρι σήμερα, καθώς ένας από τους πρωταγωνιστές των γεγονότων που δεν θέλησε να σιωπήσει βρέθηκε δολοφονημένος λίγο πριν γυριστεί αυτό το ντοκιμαντέρ.
1968-Η ελπίδα του Βίκτορ Πολέσνι (Τσεχία, 2008) [1968 - Hope / Rok 68 - Nadeje (Viktor Polesný, 2008)]: Αποκλειστικά μέσα από αρχειακό υλικό, το ντοκιμαντέρ αποκαλύπτει άγνωστες πτυχές της Άνοιξης της Πράγας και της σοβιετικής επέμβασης στην Τσεχοσλοβακία, παρασκήνια από συνεδριάσεις κομμάτων και μυστικές πολιτικές συμφωνίες, με επίκεντρο την τσέχικη φιλελευθεροποίηση του 1968, και την εμβληματική μορφή της, τον πολιτικό Αλεξάντερ Ντούμπτσεκ.
Σύγχυση του Έβαλντ Σορμ (Τσεχοσλοβακία, 1969) [Zmatek/ Confusion (Evald Schorm, 1990)]: Ένα καθηλωτικό, ποιητικής φύσης ντοκουμέντο για τη Σοβιετική επέμβαση που συνέτριψε την Άνοιξη της Πράγας τον Αύγουστο του 1968, μέσα από εικόνες παράνομα τραβηγμένες που ήρθαν για πρώτη φορά στο φως το 1990, μετά την πρώτη του Κομμουνιστικού καθεστώτος.
Ταραγμένος Ιούνιος του Ζέλιμιρ Ζίλνικ (Γιουγκοσλαβία, 1969) [Lipanjska gibanja (Želimir Žilnik, 1969)]: Μια σπαρακτική μικρού μήκους ταινία που μας επιστρέφει στον Ιούνιο του 1968 στο Βελιγράδι και αποκαλύπτει στιγμές από τις φοιτητικές διαδηλώσεις που βρίσκονται στο αποκορύφωμά τους. Η πολιτικοποιημένη ματιά του σπουδαίου σέρβου κινηματογραφιστή Ζέλιμιρ Ζίλνικ μεταφέρει τον παλμό των γεγονότων που συντάραξαν την πόλη.
Αμερικανική επανάσταση 2 του Χάουαρντ Αλκ (ΗΠΑ, 1969) [American Revolution 2 (Howard Alk, 1969)] : Μετά το επεισοδιακό συνέδριο των Δημοκρατικών στο Σικάγο το 1968, οι Μαύροι Πάνθηρες συμμαχούν με μια ομάδα νεαρών λευκών ριζοσπαστών διεκδικώντας από κοινού ελευθερία και δικαιοσύνη. Το ντοκιμαντέρ καταγράφει το χρονικό του κοινού τους αγώνα.
Καλοκαίρι στη Ναρίτα του Σινσούκε Ογκάουα (Ιαπωνία, 1968) [Summer in Narita / Nihon Kaiho sensen: Sanrizuka no natsu (Shinsuke Ogawa, 1968)]
: Οι κάτοικοι ενός χωριού της Ιαπωνίας ενώνουν τις δυνάμεις τους με εξεγερμένους φοιτητές και αντιστέκονται με πυγμή στην κατασκευή ενός αεροδρομίου στην περιοχή τους. Ο κορυφαίος του ιαπωνικού ντοκιμαντέρ Σινσούκε Ογκάουα αποτυπώνει τη φορτισμένη σύγκρουση.
(δ.τ.)
