(ένα αφιέρωμα του 49ου Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης)

Ο σύγχρονος τουρκικός κινηματογράφος έχει προβληθεί συστηματικά τα τελευταία χρόνια από το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, τόσο στο διαγωνιστικό όσο και στο τμήμα Ματιές στα Βαλκάνια, αποσπώντας μεγάλες διακρίσεις, εξαιρετικές κριτικές και την θερμή ανταπόκριση του κοινού. Αναγνωρισμένοι τούρκοι δημιουργοί έχουν τιμηθεί από τη διοργάνωση, όπως ο Dervis Zaim, ο οποίος κέρδισε Αργυρό Αλέξανδρο το 1997 με την ταινία του Τούμπες μέσα σε φέρετρο και ο Nuri Bilge Ceylan, ο οποίος απέσπασε Χρυσό Αλέξανδρο το 2006 για το σύνολο του έργου του.

Φέτος το Φεστιβάλ με πρωτοβουλια του Δημήτρη Κερκινού, επανέρχεται στον τούρκικο κινηματογράφο με ένα αφιέρωμα στους σύγχρονους τούρκους δημιουργούς που έχουν δώσει νέα πνοή σε μια από τις πιο δυναμικές κινηματογραφίες των Βαλκανίων. Το αφιέρωμα περιλαμβάνει συνολικά οκτώ νέες ταινίες που προέρχονται από δυο διαφορετικές γενεές σκηνοθετών: εκείνης των μέσων της δεκαετίας του ‘90, η οποία ανανέωσε και καθιέρωσε διεθνώς τον τούρκικο κινηματογράφο, αλλά και μιας νεότερης γενιάς δημιουργών που δίνουν τα τελευταία χρόνια σημαντικά δείγματα κινηματογραφικής γραφής. Θεματικός πλουραλισμός, πειραματισμός με την κινηματογραφική αφήγηση, τη φόρμα και την τεχνική, χαρακτηρίζουν τις ταινίες του αφιερώματος:

Ο γνώριμος του Φεστιβάλ Νουρί Μπιλγκέ Τζεϊλάν επιστρέφει στη 49η διοργάνωση, με το ψυχολογικό δράμα Τρεις πίθηκοι / Three monkeys, που του χάρισε το βραβείο σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ των Κανών το 2008. Με ελλειπτική αφήγηση και στοιχεία νουάρ, ο Τζεϊλάν διερευνά την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης ψυχής, σε μια ταινία εκπληκτικής εικαστικής δύναμης.

Στην Τελεία / Dot, ο Ντερβίς Ζαΐμ κινείται γύρω απ’ τον άξονα έγκλημα και τιμωρία, ενσωματώνοντας οργανικά στην πλοκή του την καλλιγραφία, παραδοσιακή τέχνη του ισλαμικού πολιτισμού. Για την ταινία που είναι γυρισμένη σε μονοπλάνο ο Ζαΐμ απέσπασε το Βραβείο Σκηνοθεσίας στο τελευταίο Φεστιβάλ Κωνσταντινούπολης.

Στο Κουτί της Πανδώρας/ Pandora’s Box, (Βραβεία Καλύτερης ταινίας και Καλύτερης ηθοποιού για την Tsilla Chelton στο Φεστιβάλ του Σαν Σεμπαστιάν) η Γιεσίμ Ουστάογλου ακολουθεί τους ήρωές της σε ένα ταξίδι αυτογνωσίας, από την τουρκική επαρχία στο αστικό τοπίο, από την αποξένωση στην οδυνηρή αλήθεια. Η Ουστάογλου σχολιάζει το αδυσώπητο πρόσωπο του καπιταλιστικού συστήματος και τον τρόπο με τον οποίο εισβάλλει στο σύγχρονο οικογενειακό μοντέλο.

Ο εκμοντερνισμός της χώρας και οι επικείμενες κοινωνικές και ψυχολογικές συνέπειες απασχολούν και τον Σεμίχ Καπλάνογλου στο Γάλα/ Sut, την δεύτερη ταινία μιας τριλογίας που ξεκινά αντίστροφα από την ενήλικη ζωή ενός ποιητή για να καταλήξει στην παιδική του ηλικία. Μέσα από τον μετασχηματισμό της σχέσης του κεντρικού του ήρωα Γιουσούφ με την μητέρα του, ο Καπλάνογλου προσεγγίζει με τρόπο λυρικό και χρήση συμβολικών στοιχείων τις αλλαγές στα κοινωνικά ήθη της πατρίδας του.

Ελπιδοφόρο και εξαιρετικά ενδιαφέρον το πέρασμα του Χουσεγίν Καράμπεϊ στο μυθοπλαστικό σινεμά με το φιλμ Είσαι ο Μάρλον μου κι ο Μπράντο μου/ My Marlon and Brando (Βραβείο Καλύτερης Σκηνοθεσίας Φεστιβάλ Tribeca 2008, Βραβείο Καλύτερης Ηθοποιού Φεστιβάλ Κωνσταντινούπολης). Ταινία δρόμου που βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα και αφηγείται μια δυνατή ιστορία αγάπης που εξελίσσεται με φόντο τον πόλεμο στο Ιράκ. Αίσθηση ντοκιμαντέρ, έντονο σχόλιο για τις αντιφάσεις και την κοινωνική πραγματικότητα δύσης – ανατολής.

Διεθνή πρεμιέρα θα πραγματοποιήσει στη Θεσσαλονίκη και η ταινία Καβούκι / Shell του Ουγιγκάρ Ασάν. Με λιτή σκηνοθεσία και έμφαση στις ερμηνείες, ο Ασάν βάζει ένα στοίχημα με τον θεατή, ανεβάζοντας πλάνο με το πλάνο το ποντάρισμα: Είναι ικανός να σπάσει το καβούκι του ο ήρωας; Υπαρξιακή μελέτη της αποξένωσης, μέσα από την τολμηρή ματιά ενός νέου δημιουργού.

Ο Εζκάν Αλπέρ στο Φθινόπωρο/ Autumn, εμπνέεται από τα πολιτικά βιώματα της γενιάς του και μας μεταφέρει με αργό τέμπο, λιτές ερμηνείες και λιγοστούς διάλογους την μελαγχολία που συνοδεύει την απώλεια ενός ονείρου, όπως ήταν ο σοσιαλισμός. Τραγική η παρουσία της μητέρας, η οποία αδυνατεί να καλύψει συναισθηματικά τον γιο της.

Το ντοκιμαντέρ Τα χαμένα τραγούδια της Ανατολίας / Lost Songs of Anatolia του Νεζί Ουνέν, αποτέλεσμα κινηματογραφικού υλικού 350 ωρών, δουλειάς 5 ετών και δημιουργικής σπουδής, είναι ίσως το πρώτο δείγμα αυτού του είδους μουσικού ντοκιμαντέρ. Ο πολιτιστικός πλούτος της Ανατολίας παρουσιάζεται ζωντανά και καταγράφεται αυθόρμητα, σ’ αυτό το μουσικό ταξίδι, όπου ο παραδοσιακός ήχος παντρεύεται με τον ηλεκτρονικό του συγκροτήματος του σκηνοθέτη, δημιουργώντας το οργασμικό σάουντρακ της ταινίας.

(δελτίο τύπου)