(Θραύσματα ενός φεστιβάλ)

Καφέ (στην Βιέννη)
Στο Cafe Pruckel, ένα από τα πολλά παραδοσιακά καφέ της Βιέννης, η πόρτα ανοίγει και ένα νεαρό κορίτσι μπαίνει μέσα. Όλα πάνω της -το ντύσιμο της, το μακιγιάζ, η ακραία της εμφάνιση- μοιάζουν παράταιρα με το διάχυτο καθωσπρεπισμό του χώρου. Αντίθετα, απόλυτα συμβατή με το πνεύμα του χώρου μοιάζει να ’ναι η ηλικιωμένη σεβάσμια κυρία που μπαίνει αμέσως μετά, για να καθίσει μόνη της σ’ ένα απομονωμένο τραπεζάκι στο βάθος.
Οι πελάτες του καφέ –κατά το πλείστον μοναχικοί- μοιάζουν βυθισμένοι σε μια απόκοσμη γαλήνη και ηρεμία. Ο χώρος μακριά από τη διάχυτη οχλοβοή του αστικού τοπίου, είναι ένα καταφύγιο, ένας τόπος στοχασμού και περίσκεψης: ένα χώρος όπου κάποιος έρχεται αντιμέτωπος μ’ ένα κρυμμένο εσωτερικό κομμάτι της ψυχής του.
Κάποιες φορές αυτός μπορεί και να είναι ο λόγος ύπαρξης μιας ταινίας...

Far and Near, Guo Xiaolu
Ένα video-ημερολόγιο. 20 Αυγούστου. Ουαλία. Μια νεαρή κινέζα περιπλανιέται στην ενδοχώρα της Ουαλίας. Συναντήσεις με τους κατοίκους -μοναχικοί και ερημίτες. Το επιβλητικό τοπίο. Ο συννεφιασμένος ουρανός. Η θάλασσα. Βροχή. Ένας τόπος ακίνητος. Η γαλήνη. Και σκόρπιες αναμνήσεις της πατρίδας. Νοσταλγία. Ο άρρωστος πατέρας. Το Πεκίνο, ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο τοπίο. Και οι στίχοι ενός σύγχρονου κινέζου ποιητή του Gu Cheng. Ηγέτης του λογοτεχνικού κινήματος «menglong», (δηλαδή, «ασαφής» και «αόριστος». Το 1993 σκοτώνει την γυναίκα του, Xie Ye και αυτοκτονεί.

Zha lai nuo er, Zhao Ye
Εσωτερική Μογγολία Ημίφως στο βαγόνι ενός τραίνου δύο άνδρες πίνουν και τραγουδούν. Αυτοί δύο άνδρες, ο ένας μεγαλύτερης ηλικίας λίγο πριν τη σύνταξη και ο άλλος νεαρός, με φόντο το αχανές σκοτεινό τοπίο ενός ανοιχτού ορυχείου αναπτύσσουν κάποια παράδοξη -και μη προσήκουσα στα ήθη- σχέση οικειότητας. Ο σκηνοθέτης απεικονίζει με υπαινιγμούς, μέσα από μια ελλειπτική αφήγηση αυτή τη σχέση.
Η ανδρική οικειότητα απείκονίζεται κυρίως ως συναισθηματική και καθόλου ως σωματική. Η σχέση τους θυμίζει τη σχέση ανδρικής φιλίας -μεγάλος αδελφός/μικρός αδελφός- που συχνά συναντάμε στις γκανγκστερικές κινέζικες ταινίες.
Ο τόνος της ταινίας πικρός και μελαγχολικός: Το τέλος της σχέσης, ο αποχωρισμός που μοιάζει αβάσταχτος, η θλίψη και ο πόνος που καλύπτει τα πάντα, η μοναξιά.

Yuki & Nina, Hippolyte Girardot, Nobuhiro Suwa
Ένα μικρό κορίτσι ανάμεσα σε δύο πολιτισμούς: τον Ιαπωνικό (της μητέρας) και το δυτικό (του πατέρα). Αντιμέτωπο μ’ ένα τραυματικό γεγονός: των χωρισμών των γονιών του. Μοναδικό αντιστάθμισμα στο συναισθηματικό πόνο και στις αναταραχές στη ψύχη που προκαλεί ο χωρισμός, η στενή φιλία του με μια συμμαθήτρια της.
Όσο η ταινία διαδραματίζεται στο δυτικό κόσμο, οι σκηνοθέτες εστιάζουν στον πόνο του νεαρού κοριτσιού και στην αδυναμία του να τον διαχειριστεί. Όταν η κάμερα απο-στρέφεται το δυτικό κόσμο και βυθίζεται στη μυστηριακή γοητεία του ανατολίτικου, τότε ένα άλλο σύμπαν έρχεται στην επιφάνεια: εικόνες μιας ονειρικής εμπειρίας.
Ένα κορίτσι μόνο του μέσα στο δάσος εξερευνά και ανακαλύπτει ένα άλλο σύμπαν: είναι ο τρομακτικός κόσμος της ενήλικης ζωής.

Agrarian Utopia, Uruphong Raksasad
Εστιάζοντας στην αγροτική ζωή, ο ταϊλανδός σκηνοθέτης σχεδιάζει ένα πορτραίτο ενός κόσμου ξεχασμένου στον 21ο αιώνα. Η γη, οι αγροτικές καλλιέργειες, η εκτροφή των ζώων, οι εναλλαγές του καιρού, οι ήχοι της φύσης, ο καθημερινός αγώνας για επιβίωση, η κοινοτική ζωή. Είναι μια ζωή μακριά από τον αχό και το άγχος της αστικής ζωής. Εδώ βρισκόμαστε στο σύμπαν του Όζου και του νεορεαλισμού.
Ωστόσο μέσα στη γαλήνη και την ηρεμία της φύσης ο αγώνας για την καθημερινή επιβίωση εξακολουθεί να είναι σκληρός. Είναι ο άνθρωπος και η αδιατάρακτη σχέση αιώνων με την φύση. Και απέναντι σ’ αυτή τη σχέση υπάρχει μόνο ένας αντίπαλος: η περίπλοκη και πολύπλοκη αστική ζωή.

Μικρά γλωσσικά παράδοξα
Στο μικρό κατάλογο του φεστιβάλ (με τις υποθέσεις και τις ώρες προβολών των ταινίων) όλα είναι στα γερμανικά. Καμιά πρόνοια για τους μη γερμανόφωνους θεατές ενός Διεθνούς Φεστιβάλ.
Αντίθετα στην κινηματογραφική αίθουσα κατά την διάρκεια προβολής της ταινίας οι γερμανικοί υπότιτλοι απουσιάζουν. Όλοι προφανώς οι θεατές ομιλούν και κατανοούν την αγγλική.

Butterflies have no memories, Lav Diaz
Μέρος μιας σπονδυλωτής ταινίας με τον τίτλο Visitors, η μικρού μήκους διάρκειας 40 λεπτών ταινία του φιλιππινέζου σκηνοθέτη είναι ένα συμπλήρωμα στο έργο του. Ρεαλιστική στην απεικόνιση της αυτή η ασπρόμαυρη ψηφιακή ταινία διαδραματίζεται με φόντο τη ζωή της εργατικής τάξης.
Τρεις άνδρες, άνεργοι περνούν τον χρόνο τους πίνοντας και συζητώντας. Το ορυχείο στο οποίο δούλευαν έκλεισε και μόνη διέξοδος τους στην ανία είναι συζητήσεις και σχέδια για το μέλλον. Μια νεαρή κοπέλα –παιδική φίλη του ενός επιστρέφει από το εξωτερικό για να δει τους παιδικούς της φίλους. Η εμφάνιση αυτή της παράξενης γοητευτικής επισκέπτριας διαταράσσει την μακάρια αταραξία του τόπου, βγάζοντας τους τρεις άνδρες από την ανία τους και ωθώντας τους σε ένα είδους ενεργητικής τάσης απέναντι στη ζωή.
Σ' αυτήν την ταινία πίσω από τους ειρωνικούς και κωμικούς τόνους, υπάρχουν οι δραματικοί τόνοι –είναι τα αδιέξοδα της ανεργίας-, αλλά και μια μελαγχολία της ύπαρξης –είναι η ανία και το τέλμα μιας ζωής.

Q & A
Ο γερμανός κριτικός κινηματογράφου Olaf Moller ξεκινά την παρουσίαση της ταινίας του Raya Martin, Independencia με μια μικρή διάλεξη για την ιστορία των Φιλιππίνων. Ότι ακολουθεί είναι μια απολαυστική μεταμεσονύκτια συζήτηση με τον νεαρό -και με εμφάνιση emo- φιλιππινέζο σκηνοθέτη που φωτίζει κάθε σκοτεινή και δυσπρόσιτη όψη αυτής της παράξενης και ανοίκεια στο δυτικό βλέμμα, ταινίας.
Ο κριτικός λόγος ακόμα και σήμερα, στην εποχή μιας μετα-μοντέρνας ελαφρότητας μπορεί να’ναι και αποκαλυπτικός και καίριος.

Δημήτρης Μπάμπας