Ο εβραϊκής καταγωγής, Βιενέζος Μπίλι Γουάιλντερ (Billy Wilder) (γεννήθηκε στις 22 Ιουνίου 1906), αποφάσισε στα 18 του χρόνια να αφοσιωθεί στη δημοσιογραφία, χάρη στην οποία μετακόμισε στο Βερολίνο για να εργαστεί σ' ένα μεγάλο ταμπλόιντ της πόλης. Στον κινηματογράφο στράφηκε το 1929, γράφοντας σενάρια για διάφορες ταινίες, ανάμεσά τους και την κλασική «Οι άνθρωποι την Κυριακή». Η άνοδος, όμως, του Χίτλερ στην εξουσία τον ανάγκασε να εγκαταλείψει το Βερολίνο και αφού παρέμεινε για ένα μικρό διάστημα το Παρίσι, να καταλήξει στο Χόλιγουντ, όπου θα παραμείνει μέχρι το θάνατό του το Μάρτιο του 2002.
Πολύ γρήγορα κατάφερε να μάθει την αγγλική γλώσσα (παρ' όλο που δεν έχασε ποτέ τη γερμανική προφορά του) και, το 1937, άρχισε να γράφει σενάρια για τον Ερνστ Λούμπιτς («Η 8η σύζυγος του Κυανοπώγωνα», «Νινότσκα»), δημιουργό που θαύμαζε και που σίγουρα τον επηρέασε στις όλο σαρκασμό και βιτριόλι κατοπινές κωμωδίες του. Σενάρια έξυπνα, με εύστροφους, καυστικούς, «σοφιστικέ» διαλόγους, που έγραφε με τον Τσαρλς Μπράκετ, συνεργάτη του σε 13 συνολικά ταινίες, γραμμένα για σκηνοθέτες με τους οποίους όμως ο Γουάιλντερ δεν ήταν ικανοποιημένος, με αποτέλεσμα να πείσει τελικά το στούντιο να του επιτρέψει να σκηνοθετήσει ο ίδιος την ταινία «Υπερφυσική μπεμπέκα» (1942).
Το 1944 ο Γουάιλντερ συνεργάζεται με το συγγραφέα αστυνομικών μυθιστορημάτων Ρέιμοντ Τσάντλερ στην ταινία «Κολασμένη αγάπη», από τα πιο αντιπροσωπευτικά φιλμ νουάρ που έδωσε το Χόλιγουντ - από τις πιο θυελλώδεις συνεργασίες, με έναν εξοργισμένο Τσάντλερ να προσπαθεί πείσει το στούντιο να απολύσει τον Γουάιλντερ!
Στη συνέχεια, ο Γουάιλντερ γυρίζει το «Χαμένο Σαββατοκύριακο» (1945), μελέτη του αλκοολισμού, με σκηνές γυρισμένες στους δρόμους της Νέας Υόρκης, που χάρισε στον Γουάιλντερ δύο Όσκαρ (σκηνοθεσίας και σεναρίου), με την ταινία να κερδίζει άλλα δύο (καλύτερης ταινίας και της ερμηνείας του Ρέι Μιλάντ). Το 1949 γυρίζει τη σαρδόνια, μαύρη κωμωδία του «Η λεωφόρος της Δύσεως», καυστική ματιά πάνω στον κόσμο του Χόλιγουντ, που του χάρισε άλλο ένα Όσκαρ για το σενάριο (τελευταία του συνεργασία με τον Μπράκετ).
Θ' ακολουθήσουν οι ταινίες: «Το τελευταίο ατού» (1951), το πορτρέτο ενός κυνικού ρεπόρτερ, «Θάλαμος εξοντώσεως 17» (1953), το δράμα των αιχμαλώτων πολέμου σε ναζιστικά στρατόπεδα, «Γλυκιά μου Σαμπρίνα» (1954), ρομαντική κωμωδία με την Οντρεϊ Χέπμπορν. . Η "Σαμπρίνα" δεν είναι τίποτα παραπάνω από ένα χολιγουντιανό παραμύθι με το ασήμαντο και φτωχό ασχημόπαπο να μεταμορφώνεται σε κύκνο και να παντρεύεται τον εκλεκτό της καρδιάς της (παρεμπιπτόντως, είναι και ζάπλουτος). Εντούτοις, η ανάλαφρη προσέγγιση στο στόρι, οι θαυμάσιοι δευτερεύοντες ρόλοι και οι κομψές ερμηνείες από τους τρεις πρωταγωνιστές συνθέτουν ένα φιλμ από τα καλύτερα του είδους. Βραβεύτηκε με Όσκαρ Κοστουμιών και Χρυσή Σφαίρα Καλύτερου Σεναρίου.
Επιπλέον το «Εφτά χρόνια φαγούρα» (1955), σέξι κωμωδία, πρώτη συνεργασία του Γουάιλντερ με τη Μέριλιν Μονρόε, «Λίντμπεργκ» (1957), γύρω από το περιβόητο ταξίδι του Λίντμπεργκ πάνω από τον Ατλαντικό και «Μάρτυς κατηγορίας» (1957), δικαστικό θρίλερ της Αγκάθα Κρίστι με τη Μάρλεν Ντίτριχ και τον Τσαρλς Λότον.
Με την επόμενη ταινία του, «Αριάν» (1957), ρομαντική κομεντί και πάλι με την Οντρεϊ Χέπμπορν, ο Γουάιλντερ βρίσκει ένα νέο συνεργάτη στο σενάριο, τον Ι.Α.Λ. Ντάιαμοντ.
Μαζί του φτιάχνει μερικά από τα μεγάλα του αριστουργήματα: «Μερικοί το προτιμούν καυτό» (1959), παρωδία των γκανγκστερικών ταινιών, με το απολαυστικό τρίο Τζακ Λέμον-Μέριλιν Μονρόε-Τόνι Κέρτις, «Η γκαρσονιέρα» (1960), τολμηρή για τα χολιγουντιανά πρότυπα της εποχής δραματική κομεντί, «Ένα, δύο τρία» (1961), σατιρική κωμωδία με φόντο το «διχασμένο» Βερολίνο, «Γλυκιά μου Ίρμα» (1963), άλλη απολαυστική κωμωδία, διασκευή θεατρικού έργου, με τον Τζακ Λέμον και τη Σίρλεϊ ΜακΛέιν, «Φίλησέ με κουτέ» (1964), μια ακόμη προκλητική για τα τότε ήθη της Αμερικής κωμωδία και «Ένας υπέροχος απατεώνας» (1966), με τον Γουόλτερ Ματάου (Όσκαρ ερμηνείας) να ερμηνεύει τον αδίστακτο, αμοραλιστή δικηγόρο του Τζακ Λέμον.
Η δεκαετία του '70 αρχίζει με τις «Περιπέτειες του Σέρλοκ Χολμς» (1970), από την οποία οι παραγωγοί αφαίρεσαν ένα ολόκληρο επεισόδιο, ενώ ακολουθούν η ρομαντική, ειρωνική κωμωδία «Αβάντι» (1972), και πάλι με τον Τζακ Λέμον, και η καυστική για τον κιτρινισμό στον Τύπο κωμωδία «Η πρώτη σελίδα» (1974), με το δημοσιογράφο Λέμον να συγκρούεται με τον εκδότη του, Ματάου. Ο Andrew L. Urban γράφει για την ταινία: «Γεμάτη υπέροχα κωμικά στοιχεία, εκπληκτικές ατάκες και αβίαστο σύνολο, η Πρώτη Σελίδα βρίθει ταλέντων και από τις δυο πλευρές της κάμερας. Όπως γίνεται με τις καλές κωμωδίες, η βάση είναι σκοτεινή και δραματική, αλλά η εξιστόρηση και η προσέγγιση είναι καθαρά διασκεδαστική. Είναι αυτή η ματιά του Billy Wilder, που μέσα από κάθε κωμική σκηνή μας δίνει την οδυνηρή αλήθεια.»
Θα περάσουν όμως τέσσερα χρόνια πριν ο Γουάιλντερ μπορέσει να γυρίσει την επόμενη ταινία του, «Φεντόρα» (1978), ιστορία μιας απομονωμένης ηθοποιού, εμπνευσμένης από την Γκρέτα Γκάρμπο, που τμήμα της γυρίστηκε στην Ελλάδα. Η καριέρα του κλείνει με μια ακόμη απολαυστική κωμωδία, «Τα φιλαράκια» (1981), με το δίδυμο Λέμον-Ματάου.

(πηγή δελτίο τύπου)

Φιλμογραφία
Mauvaise Graine (Bad Seed) (1933)
The Major and the Minor (1942 )
Five Graves to Cairo (1943 )
Double Indemnity (1944 )
The Lost Weekend (1945 )
The Emperor Waltz (1947 )
A Foreign Affair (1948 )
Sunset Boulevard (1950 )
Ace in the Hole (The Big Carnival) (1951)
Stalag 17 (1953)
Sabrina (Sabrina Fair) (1954,)
The Seven Year Itch (1955 )
The Spirit of St. Louis (1957 )
Love in the Afternoon (1957)
Witness for the Prosecution (1958 )
Some Like it Hot (1959)
The Apartment (1960)
One, Two, Three (1961)
Irma La Douce (1963)
Kiss Me, Stupid (1964)
The Fortune Cookie (Meet Whiplash Willie) (1966)
The Private Life of Sherlock Holmes (1970)
Avanti! (1972)
The Front Page (1974 )
Fedora (1978)
Buddy Buddy (1981 )