hodges4.jpg

Με μόλις 9 μεγάλου μήκους ταινίες στο ενεργητικό ο Βρετανός σκηνοθέτης Mike Hodges χρωστά την φήμη του στην cult ταινία Get Carter (1971), μια από τις πιο σκληρές και βίαιες απεικονίσεις της ζωής στην παρανομία. Η ταινία με τίτλο Croupier (1998) τον επανέφερε στο προσκήνιο αν και αρχικά ταλαιπωρήθηκε από την διανομή, στο τέλος όμως κέρδισε την προσοχή του κοινού και των κριτικών.
Η ταινία του I'll Sleep When I'm Dead (2004) χαρακτηρίζεται ως ένα υπαρξιακό φιλμ νουάρ, μια τυπική ταινία του Mike Hodges όπου πιο σημαντική είναι η ατμόσφαιρα παρά η πλοκή.
Στις γραμμές που ακολουθούν ο Mike Hodges κάνει ένα μικρό απολογισμό της καριέρας του, αναφέρεται στις κινηματογραφικές του προτιμήσεις και φυσικά σχολιάζει τις ταινιές του...

I'LL SLEEP WHEN I'M DEAD
Αυτό που μ' ενδιαφέρει είναι η εκδίκηση, η οποία είναι η κινητήριος δύναμη για πάρα πολλές ανθρώπινες πράξεις. Νομίζω ότι είναι ένα θέμα που ελκύει τους θεατές - δείτε τις τραγωδίες του Σέξπιρ. Η εκδίκηση είναι μια διαδικασία απελπιστικά καταστροφική και διαβρωτική. Ξέρω ότι κάποιοι θα βρούν το τέλος της ταινίας I'll Sleep When I'm Dead μη ικανοποιητικό, ωστόσο ήθελα να κάνω τους θεατές να δουν καθαρά, χωρίς να έχει ειπωθεί ούτε μια λέξη, πως η εκδίκηση παράγει εκδίκηση - κάτι που έχουμε δει σε μέρη όπως το Ιράκ και η Βοσνία.
hodges1.jpg
CROUPIER
Αυτό το οποίο με γοητεύει στα καζίνο είναι οι μάρκες. Κάθε μία απ' αυτές τις μάρκες αντιπροσωπεύει μέρος από την ζωή κάποιου προσώπου. Δεν παίρνεις μία μάρκα στο τζάμπα: πρέπει να πληρώσεις για να πάρεις μια μάρκα. Τί πρέπει να κάνεις για να έχεις τα χρήματα που χρειάζονται για να αποκτήσεις μία μάρκα; Είσαι πόρνη ή εκπορνεύεσαι για να αποκτήσεις αυτή τη μάρκα, που μετά θα καταλήξει στην μαύρη τρύπα ή "στον κουβά"; Το να την πετάξεις έτσι χωρίς σκέψη είναι στα αλήθεια παράξενο.
(...) Οι ταινίες που είναι μπροστά από την εποχή τους έχουν το πρόβλημα ότι δεν είναι δημοφιλείς όταν κυκλοφορούν. Είναι προφανές ότι η ταινία Croupier κτύπησε κέντρο στην Αμερική. Είχε πολύ καλές κριτικές στην Βρετανία και άθλια διανομή και πολύ καλές κριτικές στην Γερμανία. Νομίζω ότι οι Γερμανοί κριτικοί ήταν τόσο πολύ σοβαροί με την ταινία που τρομοκράτησαν όποιον ήθελε να την δει -κάνανε αναφορές στον Νίτσε. Όμως στην Αμερική δεν είχα ποτέ τόσο καλές κριτικές. Είμαι μπερδεμένος.
hodges2.jpg
ΣΠΟΥΔΕΣ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΟΣ
Θα πρέπει να ομολογήσω ότι ήμουν ένας απρόθυμος λογιστής. Οι γονείς μου επέμεναν ότι πρέπει να έχω ένα επάγγελμα, και εγώ ήμουν καλός στα μαθηματικά και έτσι έγινα λογιστής. Πήρα το δίπλωμα μου και μετά έπρεπε να υπηρετήσω στο στρατό. Τώρα είμαι 67 χρόνων και εκείνη την εποχή ήταν υποχρεωτική η θητεία. Όλοι οι νέοι έπρεπε να κάνουν δύο χρόνια. Θα μπορούσα να πάρω ειδικότητα αυτόματα επειδή ήμουν λογιστής. Όμως αυτό θα σήμαινε ότι θα δούλευα σ' ένα γραφείο ή στις αερομεταφορές και δεν ήθελα να το κάνω αυτό. Επέλεξα, προς απογοήτευση των γονιών μου, να γίνω ναύτης. Και κατέληξα σ' ένα ναρκαλιευτικό. Όλοι στο πλοίο με εξαίρεση εμένα ήταν επαγγελματικές στρατιωτικοί. Η θητεία ήταν για μένα μία αποκάλυψη. Οι ναύτες στα χαμηλότερα καταστρώματα ήταν από τις χαμηλές τάξεις, και εγώ είχα συνείδηση του μεγάλου διαχωρισμού των τάξεων. Εκείνη την εποχή στο Βρετανικό Ναυτικό μπορούσες να έχεις αλκοόλ. Οι αξιωματικοί το φρόντιζαν, μπορούσαν να διοργανώσουν πάρτι. Το πλοίο ήταν το μέρος όπου πολιτικά και πολιτιστικά διαμορφώθηκα, και αυτό είναι φανερό στις ταινίες μου.

Η ΚΑΡΙΕΡΑ
Νομίζω ότι γίνεται πολύ φασαρία για την σκηνοθεσία. Είχα μια πολύ ανώμαλη καριέρα. Αν είσαι ασυμβίβαστος όπως εγώ, είναι αναπόφευκτο να έχεις εμπόδια και δυσκολίες, όμως δεν πρόκειται να το κάνω θέμα αυτό. Είμαι μικροκαμωμένος και ευγενικός. Δεν νομίζω ότι ποτέ στην ζωή μου πιάστηκα στα χέρια με κάποιον. Όμως μετά την επιτυχία του Get Carter οι γυναίκες με συμπεριφέρονταί διαφορετικά. Έρχονται εγκληματίες και μου λένε: "Είπες τα πράγματα όπως πραγματικά είναι". Ήθελα να κρεμαστώ και να κρυφτώ.
hodges3.jpg
Η ΟΡΓΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΤΑΞΗΣ
Υπάρχει μία απόσταση 30 χρόνων ανάμεσα στο Get Carter και το Croupier. Μετά το Get Carter η εξάπλωση του πλούτου υπήρξε εκπληκτική -όπως είχε γίνει στην Αμερική στις δεκαετίες του 30 και του 40. Το παλιό βρετανικό σύστημα κρατούσε τους ανθρώπους στην θέση τους. Έχω μεγαλώσει τώρα, και το Get Carter είναι η ταινία ενός νέου και αφηγείται ένα διαφορετικό είδος βίας και εκδίκησης. Το Get Carter είναι μία τραγωδία της Ιακωβιανής περιόδου. Είναι μια ταινία με πολλούς νεκρούς και στον πυρήνα της υπάρχει η διαφθορά. Στο Croupier δεν υπάρχουν θάνατοι. Αν και υπάρχει πολλή δράση το Get Carter είναι μία παράξενη ταινία: είναι η αίσθηση της βίας. Δεν υπάρχει πολύ αίμα στο Carter και η βία είναι γρήγορη. Δεν βυθίζεται σ' αυτή. Είναι η ατμόσφαιρα. Η ατμόσφαιρα είναι το παν σε μια ταινία. Παίρνεις τον θεατή από το χέρι και τους λες: "Θα σε πάω σε μέρη που δεν έχεις παει ξανά".

FLASH GORDON
Ήταν βασισμένη και σ' ένα κόμικς και έτσι θα έπρεπε να είναι λίγο σαν κόμικς. Ήταν ο τέλειος Αμερικάνικος ήρωας -στην πραγματικότητα πολύ ηλίθιος. Όμως την έκανα με τον Dino de Laurentis και με ένα ιταλό σχεδιαστή ο οποίος ήταν ολοκληρωτικά εκτός ελέγχου. Δημιούργησε το σκηνικό για τη Acrobea με δένδρο στη περίμετρο αυτού το δωματίου και έλεγε "δεν είναι φανταστικό;". Και εγώ έλεγα "όμως που υποτίθεται ότι θα βάλω την κάμερα". Δεν είχε κοιτάξει ούτε μία φορά το σενάριο.
hodges5.jpg
Η ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ
Οι θεατές θα πρέπει να βγαίνουν από μία ταινία και να μην έχουν συνείδηση του ποιος ήταν ο σκηνοθέτης. Είναι προφανές ότι κάποιος σαν τον Hitchcock έχει ένα άμεσα αναγνωρίσιμο ύφος. Ωστόσο πάντα αισθανόμουν ότι οι διαφορετικές φάσεις της σκηνοθεσίας θα πρέπει να υπαγορεύουν το πώς θα πρέπει να είναι η ταινία: η ταινία από μόνη της θα πει στον σκηνοθέτη τι χρειάζεται.

ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΙ ΣΚΗΝΟΘΕΤΕΣ
Στα μέσα της δεκαετίας του 90 υπήρχαν τρία εξαιρετικά ντοκιμαντέρ από την Αμερική. Το πρώτο ήταν το Crumb (σ.τ.μ. σκηνοθεσία του Terry Zwigoff για τον σχεδιαστή κόμικς Robert Crumb και τη οικογένεια του). Ήταν τόσο λεπτομερές, μια απίστευτη απεικόνιση των συναισθημάτων σ' αυτή την εξαιρετική οικογένεια: κάνει όλα τα άλλα ντοκιμαντέρ να δείχνουν υπερβολικά υπερφίαλα.
Μετά είναι το Hoop Dreams που καλύπτει μία μεγάλη χρονική περίοδο έτσι που οι σκηνοθέτες έγιναν μέρος του θέματος και τα πάντα αφέθηκαν να βγουν στην επιφάνεια τελείως φυσικά. Και επίσης το When We Were Kings (σ.τ.μ. ντοκιμαντέρ για το πυγμάχο Μοχάμεντ Άλι). Εργαζόμουν στις ΗΠΑ την δεκαετία του 70, όταν η τηλεόραση ελέγχονταν από τα δίκτυα και όταν οι μόνες πολιτικές εκπομπές που μπορούσες να δεις ήταν τα ντοκιμαντέρ το πρωί της Κυριακής. Υποθέτω ότι αυτά τα τρία ντοκιμαντέρ προέρχονται απ' αυτή την παράδοση. Και έχω στη βιντεοθήκη μου πολλά ντοκιμαντέρ, γιατί πάντα αποδεικνύονται χρήσιμα ως πρωτογενές υλικό.
hodges6.jpgΒρίσκω τις αναφορές σ' άλλες ταινίες λίγο αμήχανες. Για τον Carter η έμπνευση ήταν οι εμπειρίες μου στο ναυτικό όπου συνάντησα τη αληθινά άσχημη πλευρά της βρετανικής κοινωνίας. Τα λιμάνια όπου πηγαίναμε ήταν πάμφτωχα και όταν γύριζα τον Carter επέστρεψα στο North Shields. Ήταν τέλειο για μια σκληρή οπτικοποίηση για το πως ήταν ο Jack. Ήταν μια ασυμβίβαστη και αδίστακτη ταινία και δεν μπορούσε να δεις ρομαντικά το κόσμο που απεικόνιζε.
(...) Κανένας δεν μπορεί να αντικαταστήσει μεγάλους σκηνοθέτες όπως ο Bergman, o Kurosawa και ο Fellini. Έκανα την αγγλική εκδοχή μιας ταινίας του Fellini Και το πλοίο φεύγει, και έπρεπε να πάω στην Ρώμη για να τον συναντήσω. Ήταν ένας γεννημένος σκηνοθέτης. Καθίσαμε σ' ένα εστιατόριο για δείπνο περίπου δέκα άτομα και είπε "Όχι, όχι το τραπέζι δεν είναι στη σωστή κατεύθυνση". Έτσι όλοι σηκωθήκαμε και το μετακινήσαμε, και ύστερα άλλαξε γνώμη και το μετακινήσαμε πάλι. Ήταν ένας γοητευτικός ανήθικος ψεύτης και απόλυτα αμήχανος όταν ερχόταν η στιγμή να πει τη αλήθεια.
(...) Ο Spielberg και ο Lucas έχουν κάνει τρομακτική ζημιά στην κινηματογραφική τέχνη. Η μουσική σου υποδεικνύει πως να αισθάνεσαι και πως να συγκινηθείς: πατιέται ένα κουμπί, είναι σαν το σκύλο του Pavlov. Μ' αρέσουν κάποιες ταινίες των αδελφών Coen και θαυμάζω πραγματικά τον Scorsese. Οι ταινίες του Woody Allen είναι υπέροχα κατασκευασμένες, όμως είναι μάλλον πολύ έξυπνες για μένα. Δεν μου άρεσε το American Beauty. Υπήρχε μία πολύ καλή ταινία που λέγεται Happiness -σε σύγκριση μ' αυτό το American Beauty είναι γελοίο.

[Αποσπάσματα από δηλώσεις του Mike Hodges στην εφημερίδα Guardian 22/9/2001, στο περιοδικό Pitch Weekly 25-31/5/2000 και στο site του Channel 4]