(σχόλια για τις ταινίες)

LE FILS (Ο ΓΙΟΣ)
Η αφηγηματική γραμμή είναι ο χαρακτήρας, ο αδιαφανής, ο αινιγματικός. Ίσως όχι ο χαρακτήρας, αλλά ο ίδιος ο ηθοποιός, ο Olivier Gourmet: Το σώμα του, ο λαιμός, ο σβέρκος του, το πρόσωπο, τα μάτια του κρυμμένα πίσω από τα γυαλιά του. Δεν θα μπορούσαμε φανταστούμε αυτή την ταινία να βασίζεται σ' ένα άλλο σώμα, σ' ένα άλλο ηθοποιό. Το σώμα του Olivier είναι σε μια μόνιμη κατάσταση, ανισορροπίας. Η ταινία λέγεται Ο Γιος. Ωστόσο θα μπορούμε να λεγόταν Ο Πατέρας.

Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΝΤΙΣΤΕΚΕΤΑΙ
Ζαν Πιερ Νταρντέν (Jeanne-Pierre Dardenne): Στα ντοκιμαντέρ που συνηθίζαμε να κάνουμε, πηγαίναμε να κινηματογραφήσουμε μια πραγματικότητα που υπήρχε έξω από μας και την οποία δεν μπορούσαμε να ελέγξουμε: αντιστεκόταν στην κάμερα. Έπρεπε να την αποδεχτείς όπως ακριβώς είναι. Προσπαθούμε να διαφυλάξουμε αυτό το στοιχείο από τα ντοκιμαντέρ στις ταινίες μυθοπλασίας: προσπαθούμε δηλαδή να κινηματογραφήσουμε κάτι που μας αντιστέκεται. Έτσι προσπαθούμε να μην βλέπουμε ή να μην δείχνουμε τα πάντα. Ο χαρακτήρας και οι καταστάσεις παραμένουν στο ημίφως και αυτή η αδιαφάνεια, αυτή η αντίσταση, δίνει αλήθεια και ζωή σ' αυτό που κινηματογραφούμε.
Θέτουμε στους εαυτούς μας περιορισμούς. Π.χ. Στην ταινία Rosetta όταν κινηματογραφούσαμε τις σκηνές στο τροχόσπιτο, δεν θέλαμε οι τοίχοι να μετακινούνται: θέλαμε οι τοίχοι να παραμένουν όπως σε κάθε τροχόσπιτο. Αυτός είναι ένας τρόπος δουλειάς, είναι μια στάση. Δεν θέλουμε να είμαστε Θεοί, δεν θέλαμε να κυριαρχήσουμε πάνω σε οτιδήποτε. Θέλουμε να διατηρήσουμε το επίπεδο των πραγμάτων όπως είναι και να μην επιβληθούμε σ' αυτά.

ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ Ή ΜΥΘΟΠΛΑΣΙΑ
Ζαν Πιερ Νταρντέν (Jeanne-Pierre Dardenne): Έχει περισσότερο ενδιαφέρον να κάνεις ταινίες μυθοπλασίας. Μαζεύεις μια ομάδα 20 ατόμων, κάθε πρωί συναντιέσαι μ' αυτούς και αρχίζεις να δίνεις ζωή σε πλάσματα που δεν υπάρχουν, πρόσωπα που δεν υπάρχουν. Και όχι μόνο αυτά τα πρόσωπα υπάρχουν μπροστά σου, άλλα φεύγουν από σένα, δεν μπορείς πλέον να τα ελέγξεις. Δεν μπορείς να εξαντλήσεις όλα τα ενδεχόμενα.
Στα ντοκιμαντέρ είσαι αντιμέτωπος με την πραγματικότητα δεν μπορείς να την κατευθύνεις ή να την μετακινήσεις. Σου προσφέρεται όπως είναι και μόνο έτσι μπορείς να την χειριστείς.

ΗΧΟΣ
Ζαν Πιερ Νταρντέν (Jeanne-Pierre Dardenne): Στο πλατό, αρχίζουμε να ακούμε τους ήχους καθαρά και μετά από μία ή δύο εβδομάδες αρχίζουμε να αντιλαμβανόμαστε πόσο σημαντικοί είναι. Για μας, αυτό είναι το καλύτερο σημείο στην διαδικασία δημιουργίας μιας ταινίας: όταν κινηματογραφείς και ανακαλύπτεις αυτές τις ιδέες και τις ενσωματώνεις στην ταινία.

LA PROMESSE (Η ΥΠΟΣΧΕΣΗ)
Λικ Νταρντέν (Luc Dardenne): Πριν να προβληθεί η La Promesse, κάποιοι έλεγαν ότι η δουλειά που κάναμε δεν θα είχε απήχηση στο κοινό. Η La Promesse άγγιξε αυτούς που έπρεπε να αγγίξει. Ήταν λες κι έπρεπε να περιμένουμε την La Promesse για να βρούμε τη γλώσσα μας. Η La Promesse είναι η πρώτη ταινία που την κάναμε ακριβώς όπως τη θέλαμε. Ενδιαφερθήκαμε για πράγματα με το τρόπο που θα θέλαμε να ενδιαφερθούμε, τη γυρίσαμε όπως θέλαμε να τη γυρίσουμε, με εκείνους που θέλαμε να την κάνουμε.
Ζαν Πιερ Νταρντέν (Jean-Pierre Dardenne): Συγχρόνως, είναι επικίνδυνη, αυτή η αναγνώριση, γιατί μπορεί να σε αποκοιμίσει. Είναι σαφώς πιο ενδιαφέρον όταν σου λένε ότι δεν πήγε καλά, σε κάνει να προοδεύεις στη δουλεία σου. Είναι πάντα καλύτερα να είσαι αντίθετος. Έτσι υπήρχε αυτός ο φόβος ότι η La Promesse θα μας καθυστερούσε.
Στα γυρίσματα της Rosetta, είχαμε τους ίδιους τεχνικούς που είχαμε και στην La Promesse , στην κάμερα, τον ήχο, στο μοντάζ, στα σκηνικά, στα φώτα, στη μίξη … Έπρεπε να τους πούμε λοιπόν, "ε, παιδιά, δεν ξαναγυρνάμε την La Promesse ". Γιατί αν δεν το κάναμε, θα λέγανε "μα στην La Promesse δεν το κάναμε έτσι …" Κι έτσι τους είπαμε "ξεχάστε πια αυτήν την La Promesse". Είναι αλήθεια ότι αυτό το τρομερό ζευγάρι, ο Ροζέρ και ο Ιγκόρ, ο πατέρας και ο γιος στην La Promesse μας ακολουθούσε για αρκετό καιρό. Εξάλλου, όταν εξηγήσαμε από τον Ολιβιέ Γκουρμέ, που έπαιζε τον Ροζέρ, να ξαναδούλεψει μαζί μας, υποσχεθήκαμε ότι δεν θα μοιάζει καθόλου με τον Ροζέρ. Ήταν μια πρόκληση για εκείνον, όπως και για μας.

ROSETTA
Λικ Νταρντέν (Luc Dardenne): Η επιθυμία να γυρίσουμε με μια γυναίκα, να κάνουμε μια ταινία μια γυναίκα, ήρθε πολύ γρήγορα, αλλά δεν ξέραμε τι ακριβώς να κάνουμε. Αρχίσαμε πραγματικά να γράφουμε κατά τον Οκτώβριος 1997.
Ζαν Πιερ Νταρντέν (Jean-Pierre Dardenne): Όλα έγιναν με άνεση χρόνου. Δεν θέλαμε να αισθανθούμε πιεσμένοι από μια βιασύνη που προκαλούσαμε εμείς οι ίδιοι: "Η La Promesse άρεσε, γρήγορα, να κάνουμε και μια άλλη ταινία". Θα ήταν αδύνατο να πάμε πιο γρήγορα. Γιατί το τρομερό ζευγάρι ήταν πολύ δυνατό ακόμα και πολύ παρόν.
Λικ Νταρντέν (Luc Dardenne): Ξαναρχίσαμε τη ζωή μας όπως συνήθως. Κάναμε παραγωγή σε περίπου πέντε ντοκιμαντέρ το χρόνο. Αφιερωθήκαμε σ' αυτά. Κάτι τέτοιο επιτρέπει να ενδιαφερθείς και για τους άλλους εξάλλου. Χονδρικά, χρειαστήκαμε ένα χρόνο για να φτιάξουμε το σενάριο. Αρνηθήκαμε όλες τις προτάσεις που μας είχαν γίνει, ακόμα κι εκείνες που ήταν πολύ ενδιαφέρουσες. Γιατί εκτός από την παραγωγή των ντοκιμαντέρ, θέλαμε να αφιερωθούμε στη Rosetta.
Ζαν Πιερ Νταρντέν (Jean-Pierre Dardenne): Υπήρχαν πολλά ονόματα. Ψάχναμε κάτι που τελειώνει σε "α". Αυτή η κατάληξη προσδίδει στο όνομα ιταλικές ρίζες. Υπάρχουν πολλοί Ιταλοί στο Σερέν, αντιπροσωπεύουν το είκοσι τοις εκατό του πληθυσμού του. Το πρώτο όνομα που διαλέξαμε, αλλά δεν επιλέξαμε τελικά, τελείωνε σε "α". Ψάξαμε. "Τραβιάτα". Δεν ταίριαζε… Η γυναίκα του Λικ μας είπε για μια συγγραφέα, την Ιταλίδα Ροζέτα Λόι. Από κει προέρχεται και το όνομα.
Λικ Νταρντέν (Luc Dardenne): Σκεφτήκαμε τον χαρακτήρα του Κ. στο Κάστρο του Κάφκα, που δεν μπορεί να μείνει στο κάστρο, που πάντα τον απαρνιούνται στο χωριό, ο οποίος αναρωτιέται αν υπάρχει στ' αλήθεια. Αυτό μας έδωσε την ιδέα για ένα κορίτσι που ζει εκτός του κοινωνικού συνόλου, που θέλει να τα καταφέρει καλά στη ζωή της για να μπορέσει να ξαναγυρίσει στην κοινωνία, αλλά που πάντα την ξαναπετάνε εκτός. Αποφασίσαμε να κάνουμε μια ταινία για ένα κορίτσι που έχει προσκολληθεί σε μια μόνο ιδέα: να έχει μια δουλειά για να είναι όπως κι οι άλλοι και να ζει μια φυσιολογική ζωή. Διαλέξαμε να δώσουν με αυτήν την ιδέα στον χαρακτήρα και να δούμε μέχρι πού μπορούσαμε να το φτάσουμε, μέχρι που μπορούσε να τον οδηγήσει η φύση του … Από 'κει και πέρα, γράψαμε πολύ, αμέτρητες σημειώσεις, πριν να ανακαλύψουμε ποια ήταν η Ροζέτα.
Ζαν Πιερ Νταρντέν (Jean-Pierre Dardenne): Αποφασίσαμε να μην ξεκινήσουμε με τη πλοκή αλλά με το πρόσωπο. Αντίθετα από την La Promesse, θέλαμε να δομήσουμε το σενάριο ανάλογα με τα γεγονότα που συμβαίνουν. Έπρεπε να βάλουμε το θεατή σε θέση να αναρωτηθεί. "Τι θα συμβεί. Πως θα το αντιμετωπίσει κι αυτό;" Έπρεπε εμείς να βρούμε έναν καινούργιο τρόπο να γράψουμε με αυτήν την έννοια, χωρίς να δομήσουμε από την αρχή.

[αποσπάσματα απο συνέντευξη που δημοσιεύτηκε στο διαφημιστικό φυλλάδιο της ταινίας Rosetta, δηλώσεις στις σημειώσεις για την παραγωγή της ταινίας Le Fils και από συνέντευξη στο indiewire.com]