Ο Vitaly Mansky / Βίταλι Μάνσκι γεννήθηκε στο Λβιβ της Ουκρανίας το 1963 και βρέθηκε πολύ νωρίς στη Μόσχα για να σπουδάσει κινηματογράφο. Παρέμεινε εκεί, όχι όμως χωρίς κριτική ματιά απέναντι στο καθεστώς. Το 2014 οι συγκρουσιακές του απόψεις, του κόστισαν την κρατική επιχορήγηση προς το ArtDocFest, το οποίο διηύθυνε. Από το 2015 ζει στη Λετονία.
Ο ουκρανικής καταγωγής, ρώσος ντοκιμαντερίστας, δε διστάζει να αποκαλύψει τους μηχανισμούς προπαγάνδας της Βόρειας Κορέας ή να αποτυπώσει τις πολιτικές εξελίξεις στη Ρωσία και τον αντίκτυπό τους στην κοινωνία. Ένα θέμα που βρίσκεται μονίμως στην επικαιρότητα, οι σχέσεις Ουκρανίας - Ρωσίας, έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο στις ταινίες του, πυροδοτώντας όχι μόνο τον διάλογο, αλλά και αντιδράσεις από τις αρχές.
Με περισσότερα από 30 ντοκιμαντέρ στο ενεργητικό του, ο βραβευμένος δημιουργός έχει θητεύσει και στην τηλεόραση ως παραγωγός και σκηνοθέτης.
Ο Δημήτρης Κερκινός αποτιμά την καλλιτεχνική του παρουσία: "Το έργο του, που αριθμεί περισσότερες από τριάντα ταινίες, διακρίνεται για το ασυμβίβαστο πνεύμα και την κριτική του ματιά. Σ' αυτό καταγράφει τις πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις στη Ρωσία, ενώ δεν παραλείπει να γυρίσει πίσω στα χρόνια της Σοβιετικής Ένωσης για ν’ αναστοχαστεί τη νεότητά του, τις εβραϊκές του καταβολές, αλλά και για ν’ αφηγηθεί όσα σημάδεψαν τη γενιά του. Κεντρική θέση στα ντοκιμαντέρ του καταλαμβάνουν οι κοινοί άνθρωποι και οι δυσκολίες της καθημερινότητάς τους. Με όχημα το ρεαλισμό και μ’ έναν εθνογραφικό λυρισμό, ο σκηνοθέτης αφηγείται τις ιστορίες τους, ξεδιπλώνοντας μια πλούσια ανθρωπογεωγραφία που ξεπερνά τα όρια της χώρας του."
ΟΙ ΤΑΙΝΙΕΣ
Τις επιπτώσεις από την σύγκρουση Ρωσίας-Ουκρανίας μετά την επανάσταση του 2014, καταγράφει στο πρόσφατο φιλμ του Στενοί δεσμοί (2016), μέσα από τις προσωπικές ιστορίες των συγγενών του που ζουν στην Ουκρανία. Με τους θεατές μοιράζεται και τη δική του εμπειρία: «Από Ουκρανός έγινα Ρώσος πολίτης, απλά και μόνο επειδή έτυχε να ζω στη Μόσχα όταν κατέρρευσε η Σοβιετική Ένωση. Ό,τι συνέβη εκεί πρόσφατα, το θεωρώ σαν προσωπική μου τραγωδία».
Στο αποκαλυπτικό Κάτω από τον ήλιο (2015), o Μάνσκι, έχοντας εξασφαλίσει άδεια γυρισμάτων από το καθεστώς της Βόρειας Κορέας, εκθέτει τη φαινομενικά αψεγάδιαστη ζωή των πολιτών της χώρας, αποκαλύπτοντας τους μηχανισμούς προπαγάνδας και ανελευθερίας. Ηρωίδα του, ένα οκτάχρονο κορίτσι που προετοιμάζεται για τους εορτασμούς των γενεθλίων του πρώην ηγέτη Κιμ Γιονγκ Ιλ.
Ένα τολμηρό ταξίδι επιχειρεί στο φιλμ Αγωγός (2013). Ακολουθεί στα ενδότερα της χώρας τον εμβληματικό για τη Ρωσία αγωγό που συνδέει τη Δυτική Σιβηρία με τη Δυτική Ευρώπη, αναδεικνύοντας μια εντυπωσιακή ανθρωπογεωγραφία γεμάτη αντιθέσεις.
Ένα διαφορετικό πορτρέτο της Κούβας και των ανθρώπων της είναι το ντοκιμαντέρ Πατρίδα ή θάνατος (2011). Ξεπερνώντας τα στερεότυπα, το φιλμ καταγράφει την κουλτούρα, τη φτώχεια, τον αποκλεισμό αλλά και το ανίκητο πνεύμα των Κουβανών, που πορεύονται εδώ και μισό αιώνα με το σύνθημα-δίλημμα «Πατρίδα ή θάνατος».
Στο συγκινητικό Τι είν’ η πατρίδα μας (2005), ο Μάνσκι εντοπίζει τα ίχνη των παλιών συμμαθητών του, αυτών που το 1973 έδωσαν όρκο στην ΕΣΣΔ ως Νεαροί Πιονέροι, χαρτογραφώντας σε Ουκρανία, Ισραήλ, ΗΠΑ και Καναδά, το παρελθόν και το παρόν τους.
Τα μπάνια του λαού πρωταγωνιστούν στο Μπρόντγουεϊ. Μαύρη Θάλασσα (2002) το οποίο εκτυλίσσεται στο ομώνυμο τουριστικό θέρετρο στη Μαύρη Θάλασσα. Πρόσφυγες από τον Καύκασο, την Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν, αλλά και ρώσοι πολίτες χαίρονται τις καλοκαιρινές διακοπές τους με κολύμπι, χορό, καραόκε και φλερτ. Ένας ελκυστικός και παράδοξος μικρόκοσμος παραθεριστών.
Η αυτοβιογραφία μιας ολόκληρης γενιάς μέσα από την αυτοβιογραφία του δημιουργού φωτίζεται στο ντοκιμαντέρ Ιδιωτικά χρονικά. Μονόλογος (1999). Ο Μάνσκι αφηγείται όσα σημάδεψαν τη γενιά του, όσους δηλαδή έζησαν την εποχή του Γιούρι Γκαγκάριν και τη Ρωσία του θριάμβου και των καθοριστικών αλλαγών.
(δ.τ.)
