(Μακριά από τους ανθρώπους)
του David Oelhoffen
(κριτική της Μαρίας Γαβαλά)
ΑΠΟ ΤΟΝ ΞΕΝΟ ΤΟΥ ΑΛΜΠΕΡ ΚΑΜΥ, ΣΤΟΥΣ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΤΟΥ ΤΖΩΝ ΦΟΡΝΤ
«Μακριά από τους ανθρώπους», 2014, του David Oelhoffen (ξεχωρίζει στην πλατφόρμα Cinobo).
Αλγερία, 1954. Ενόσω η ανταρσία στους κόλπους του πολέμου εναντίον των Γάλλων αποίκων κορυφώνεται στην έρημη και άνυδρη κοιλάδα, δύο άνδρες, εντελώς διαφορετικοί μεταξύ τους (ένας μεσήλικας Γάλλος χριστιανός, γεννημένος και μεγαλωμένος στην Αλγερία, κι ένας εντόπιος νεαρός Άραβας) αρνούνται να υπακούσουν στις προσταγές, τόσο των γαλλικών τοπικών Αρχών, όσο και των ανταρτών ή των αμέτοχων χωρικών της περιοχής που εμπλέκονται σε μια οικογενειακή βεντέτα, μένοντας προσκολλημένοι πεισματικά στις ατομικές ιδέες και αρχές τους, στις θρησκευτικές πεποιθήσεις τους και στο συνειδησιακό βάρος που κουβαλά ο καθένας τους. Η Βίβλος, από τη μία, το Κοράνι, από την άλλη, και ποιες παραγράφους ακριβώς επιλέγει ένας πιστός να διαβάσει και να αποδεχτεί, ή να απορρίψει, από τα δύο αυτά Ιερά βιβλία. Ο Γάλλος, καθολικός ως προς την πίστη, Νταρού είναι πρώην βετεράνος των τοπικών πολεμικών συγκρούσεων, και τώρα ο μοναδικός δάσκαλος ενός απομονωμένου σχολείου, σε μια απόκοσμη γωνιά της κοιλάδας, στην καρδιά της παρθένας και άνυδρης Αλγερίας, ανάμεσα στους μεγαλειώδεις βράχους της οροσειράς του Άτλαντα. Ένας ειρηνόφιλος πλέον άνθρωπος, χωρίς αποδεκτή ιθαγένεια και ταυτότητα, αφού από τη μεριά των αποίκων τοποθετείται στους μη-Γάλλους, και από τη μεριά των Αλγερινών στους μη-αυτόχθονες. Αντιθέτως, ο ίδιος θεωρεί τον εαυτό του γνήσιο εντόπιο, επιμένοντας να ζει προσκολλημένος στη γενέτειρα γη, τη μοναδική του πατρίδα, ενώ η μόνη του φιλοδοξία και επιθυμία πλέον είναι να διδάσκει σε μικρούς Άραβες γραφή και ανάγνωση, στη γαλλική γλώσσα. Εξαναγκάζεται από τις γαλλικές Αρχές να συνοδεύσει τον νεαρό Μοχάμεντ –ο οποίος, υπακούοντας στις επιταγές του Κορανίου έχει σκοτώσει έναν εξάδελφό του για λόγους τιμής –, στην κοντινότερη πόλη της περιοχής, προκειμένου να δικαστεί για το έγκλημά του.
Όλη η αφήγηση –με λογοτεχνική αφετηρία ένα διήγημα του Αλμπέρ Καμύ, «L’ ôte» [o φιλοξενούμενος, αλλά και ο φιλοξενών] και με κινηματογραφικό πρότυπο τα κλασικά γουέστερν, Φορντ-ικής μάλλον έμπνευσης –περιστρέφεται γύρω από έννοιες όπως (χωρίς αυστηρή ταξινόμηση και αξιολόγηση): αυτόχθων/αλλοδαπός, οικείος/ξένος, φιλοξενών/φιλοξενούμενος, ατομική/συλλογική ευθύνη, ουμανισμός/απανθρωπία, εχθρότητα/αδελφοσύνη, παρόρμηση/μεταμέλεια, υπακοή/ανυπακοή, συμμετοχή/αποχή, ιδεολογική σύγκρουση θρησκειών, ρίζωμα/περιπλάνηση, ανδρική φιλία, θεϊκή σιωπή/ανθρώπινη κλαγγή, έρωτας/θάνατος…Ο ορίζοντας είναι ανοικτός σε πλήθος σημασιών και επεξηγήσεων. Κατά την προσωπική μου άποψη, τούτη η πολύ προσεκτικά κατασκευασμένη ταινία κερδίζει σε επίπεδο ιδεών και σημασιών, αποφεύγοντας επιμελώς ρητορείες και συναισθηματισμούς, και υιοθετώντας τη σκληρότητα και ελλειπτικότητα ενός κλασικού γουέστερν, όσον αφορά κινήσεις, μετατοπίσεις, καταδιώξεις, ενέργειες και συμπεριφορές.
Σε επίπεδο φιλμικής κατασκευής, έχει την εξυπνάδα να εκμεταλλεύεται όλα τα ατού που της προσφέρονται απλόχερα, ως μάννα εξ ουρανού: αλγερινό ορεινό ή πεδινό τοπίο, απόκοσμη ατμόσφαιρα, εντυπωσιακά φυσικά φαινόμενα (σπουδαία η δουλειά του Guillaume Deffontaines, στη φωτογραφία)– κυρίως το φως, τον αέρα, τη βροχή, την πέτρα και την ομίχλη. Σε επίπεδο ερμηνειών, διαθέτει τις φυσικές, σωματικές, παρουσίες, δύο έμπειρων και χαρισματικών πρωταγωνιστών, όπως είναι ο Βίγκο Μόρτενσεν (στον ρόλο του ανοιχτόμυαλου χριστιανού Νταρού) και ο γαλλοαλγερινός Ρεντά Κατέμπ (στον ρόλο του πιστού, ουδόλως όμως φανατικού μουσουλμάνου Μοχάμεντ). Σε επίπεδο μουσικής, την υπόκρουση από το απόκοσμο σύμπαν των ήχων των Nick Cave & Warren Ellis.
(πρώτη δημοσίευση ανάρτηση στο Facebook)
