των αδελφών Quay
(κριτική: Δημήτρης Μπάμπας)
Μια ασπρόμαυρη φωτογραφία φθαρμένη εικόνα ενός σανατόριου, κάπου στα Καρπάθια της Ρουμανίας, το 1937. Ένας άνδρας που επισκέπτεται τον ετοιμοθάνατο πατέρα του σε ένα σανατόριο στην άκρη ενός δάσους…
Αναπαράγοντας τους τρόπους, τα ύφη της κινήσεις και την φωτογραφική αίσθηση του παλιού κινηματογράφου, οι Αμερικάνοι σκηνοθέτες -Stephen και Timothy Quay-, βυθίζουν τον θεατή στο λογοτεχνικό σύμπαν του Πολωνού Bruno Schulz, βασισμένοι στο ομώνυμο του Sanatorium Pod Klepsydrą/ Το σανατόριο κάτω από την κλεψύδρα. [Το διήγημα έχει γνωρίσει μια κινηματογραφική διασκευή στο παρελθόν: την ταινία The Hourglass Sanatorium (1973) του Wojciech Jerzy Has]. Ιστορίες εξπρεσιονιστικές στο ύφος, που διαδραματίζονται σ’ έναν φανταστικό σύμπαν και όπου με μέσο μια ποιητική εκδοχή του καθημερινού το πραγματικό μεταλλάσσεται σε μύθο.
Οι δυο σκηνοθέτες (Institute Benjamenta (1995), The PianoTuner of Earthquakes (2005)), χρησιμοποιούν τεχνικές του stop motion animation, αλλά και από το σινεμά ζωντανής δράσης (live-action) για να δημιουργήσουν ένα υβριδικό σύμπαν: σκοτεινό, λυρικό, ονειρικό, εφιαλτικό, ποιητικό, εξπρεσιονιστικό. Ένας σινεμά που συνομιλεί με το σύμπαν του βωβού εξπρεσιονιστικού κινηματογράφου. Ένα σινεμά, εν πολλοίς χειροποίητο, κρυπτικό, που φέρει τον οπτικό πλούτο και την εφευρετικότητα του παλιού σινεμά: ένα σινεμά συγγενές του Καναδού Guy Maddin που συνομιλεί με το έργο του Franz Kafka , αλλά και του Jan Švankmajer. Εδώ οι αφηγηματικές περιπλοκές δεν έχουν κάποια σημασία: η δύναμη του σινεμά των αδελφών Quay βρίσκεται στο οπτικό επίπεδο και στο τί αυτό προκαλεί στον θεατή. Τρόμος, αποστροφή, ένταση, θλίψη και μελαγχολία, πόθος: Είναι τα συναισθήματα του που έχουν σημασία. Είναι η σκοτεινή και λυρική, η ερεβώδης ατμόσφαιρα μέσα στην οποία ο θεατής βυθίζεται. Είναι το ταξίδι στη σκοτεινές εκδοχές της φαντασίας που οι σκηνοθέτες οδηγούν τον θεατή...
Μέρος της εμπειρίας θέασης της ταινίας αποτελεί εξαιρετική μουσική του.Timothy Nelson συνεπικουρούμενη από τη μουσική του Alfred Schnittke (για την απαγορευμένη στην εποχή της ρωσική ταινία Die Kommissarin (1967) του Alexander Askoldow). Άλλοτε με τρόπους της jazz και άλλοτε σε κλασικό ύφος ενισχύει την ατμοσφαιρικότητα και την μελαγχολία της ταινίας, υπογραμμίζοντας με κάποιον τρόπο σημεία της δράσης…
Φεστιβάλ Βενετίας 2024 / Giornate degli Autori
