(Η άγνωστη ιστορία του ελληνοαμερικάνικου ριζοσπαστισμού)
του Κώστα Βάκκα

«Έλληνες κομμουνιστές στην Αμερική; Αποκλείεται»

Μια βόλτα στο χθες, με μετανάστες και συνδικάτα σε ρόλο πρωταγωνιστή.
Το ντοκιμαντέρ παρουσιάζει μια σειρά από εξαιρετικά ενδιαφέρουσες ιστορικές πληροφορίες για ένα θέμα ουσιαστικά άγνωστο στο ευρύ κοινό και - παραδόξως- ''απελπιστικά'' επίκαιρο...
Διατρέχοντας ιστορικά την περίοδο 1910-1950 παρουσιάζει την ιστορία των ελληνοαμερικανών κομμουνιστών, τον σταδιακό εργατικό εξαμερικανισμό τους, την αιματηρή συμμετοχή τους στους εργατικούς αγώνες του 1920-1940, τη σχεδόν θρησκευτική τους προσήλωση στο συνδικάτο, την αντιφασιστική τους κουλτούρα αλλά και την ουσιαστική στήριξη του Ε.Α.Μ. από την ελληνοαμερικανική αριστερά. Η αφήγηση ολοκληρώνεται με την συντηρητική αναδίπλωση των Η.Π.Α μετά τον Β Παγκόσμιο πόλεμο, την μακαρθική περιθωριοποίηση κάθε πολιτικής και κοινωνικης δυναμικής, την υποχώρηση του εργατικού κινήματος και την απίσχνανση της ελληνοαμερικανικής αριστεράς.
Το τέλος του πολέμου -σύμφωνα με τους δημιουργούς- σηματοδοτεί την απαρχή της κοινωνικής ανόδου των μεταναστών, αλλά και το τέλος του μεταναστευτικού ριζοσπαστισμού: «η δυναμική επανεμφάνιση του Αμερικανικού Ονείρου και η ικανότητα του αμερικανικού καπιταλισμού να ενσωματώσει τους ξεχασμένους ανθρώπους του χθες σε μια ηγεμονική αφήγηση κατανάλωσης και προσωπικής ευημερίας», γυρίζει σελίδα στην ιστορία.
Η ταινία, παρά τις κάποιες τεχνικές και φιλολογικές-αφηγηματικές αδυναμίες (ίσως εξαιτίας της παρουσίασης μεγάλου όγκου γεγονότων-χρονολογιών), κατορθώνει να αποτυπώσει, μέσα από μια εναλλακτική αφήγηση, τη σχέση καπιταλισμού- μετανάστευσης και ειδικότερα τον κυρίαρχο ρόλο των ελληνοαμερικανών μεταναστών στην προσπάθεια κοινωνικής ριζοσπαστικοποίησης της Αμερικής. Μετανάστες ως τροχοί αντίστασης στην κεφαλαιοκρατική λαίλαπα και συνδικάτα, επικίνδυνα ρωμαλέα και ενεργά, παρελαύνουν, κυριολεκτικά και μεταφορικά, στην οθόνη.
Πέρα όμως από την ιστορική καταγραφή, μια δεύτερη πιο προσωπική ανάγνωση της λανθάνει. Η Ταξισυνειδησία- όρος αδόκιμος στις μέρες μας- επενεργεί στο θυμικό του θεατή: με το πέρας της ταινίας, ο θεατής, ως πολιτικό υποκείμενο πια, επιθυμεί να πάψει να φλερτάρει με την κυνική  ιδέα του ενταφιασμού των συνδικάτων, επιθυμεί -κατά παράκαμψιν του ιστορικού χρόνου- να "ξαναδεί'' τους μετανάστες με θετικό ριζοσπαστικό πρόσημο και τα συνδικάτα σε λόγο κοινωνικά αναστάσιμο. Η Ιστορία, λοιπόν, ως μνήμη γεγονότων, αλλά και ως ανάμνηση ιδεών...
Εξαιρετικό, και ως ερώτημα, το τραγούδι των τίτλων τέλους "Which Side Are You On?";

της Μαρίας Κυπραίου