(A Perfect Day των Joanna Hadjithomas & Khalil Joreige)

Βηρυτός μετά τον εμφύλιο. Μια περιπλάνηση στους χώρους της, στοιχειωμένους ακόμα από τα φαντάσματα ενός πολέμου που τελείωσε αφήνοντας πίσω του μια αβέβαιη πραγματικότητα. Και οι κάτοικοί της, ηλικιωμένοι και νεότεροι να αναζητούν εφήμερες διεξόδους ή απλά να παραδίδονται στη ροή μιας άτονης καθημερινότητας.
Στο κλίμα αυτό κινούνται οι ήρωες της ταινίας A Perfect Day της Joanna Hadjithomas και του Khalil Joreige (*). Μιας ταινίας μυθοπλασίας με έντονα τα στοιχεία του ντοκιμαντέρ, που εστιάζει στα πρόσωπα και στις μεταξύ τους σχέσεις, στην εξάρτησή τους από το σκοτεινό παρελθόν αλλά και στην αδυναμία διαχείρισης ενός προβληματικού παρόντος. Αρνούμενοι μια έντονη δραματική πλοκή οι σκηνοθέτες ενδιαφέρονται κυρίως να μεταφέρουν τον απόηχο των γεγονότων, τα συναισθήματα που απορρέουν από αυτά, την ψυχολογική ατμόσφαιρα.
Ο πατέρας του Malek αγνοείται από τον καιρό του πολέμου. Η μητέρα του, Claudia, δυσκολεύεται να αποδεχτεί την εξαφάνιση του άντρα της, αν και έχουν περάσει 15 χρόνια. Μένει στο σπίτι και τον περιμένει, ενώ ο γιος της οδηγεί μόνος στους πολυσύχναστους δρόμους της πόλης. Ο Malek αγαπάει τη Zeina. Η σχέση τους όμως φαίνεται να έχει τελειώσει. Και ενώ ο ίδιος προσπαθεί απεγνωσμένα να την ξανακερδίσει, η κοπέλα αρνείται να τον ξαναδεί. Ο νέος άντρας υποφέρει από ένα σύνδρομο άπνοιας, που του προκαλεί κόπωση και υπνηλία. Όποτε σταματάει να κινείται, βυθίζεται σε μια κατάσταση λήθαργου χάνοντας την επαφή του με την πραγματικότητα.
Η ταινία εξελίσσεται σε μια μέρα. Θα μπορούσε να είναι η «τέλεια μέρα», όπως υπαινίσσεται ο τίτλος της. Στη διάρκειά της μια σειρά γεγονότων θα αλλάξουν τη ζωή των ηρώων και ίσως τους απαλλάξουν οριστικά από τις εμμονές τους συμφιλιώνοντας τους με το παρελθόν.

Η πόλη
Η Βυρηττός της ταινίας A Perfect Day είναι ένας καθρέφτης στον οποίον αντανακλώνται όλα τα πρόσωπα μιας κοινωνίας σε ανασυγκρότηση. Μιας κοινωνίας που δυσκολεύεται να βρει το δρόμο της και παραπαίει ανάμεσα στην εγρήγορση και την παθητικότητα, την κίνηση και τη στασιμότητα. Οι πολύβουοι δρόμοι, το κυκλοφοριακό χάος, τα εργοτάξια, ο ζωντανός κόσμος της διαφήμισης και των νυχτερινών κέντρων από τη μια, σκοτεινά δωμάτια, εγκατάλειψη, ακινησία και σιωπή, επιθυμίες που δεν μπορούν να εκπληρωθούν από την άλλη. Μια πόλη σε κατάσταση αναμονής αλλά και διαρκούς αναζήτησης, που κουβαλάει έντονα τα τραύματα του παρελθόντος. Μέσα σε αυτήν, άνθρωποι σαν τον Malek και τη μητέρα του, αλλά και άλλοι δευτερεύοντες χαρακτήρες, προσπαθούν να βρουν το δρόμο τους, ισορροπώντας ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν.

Μνήμες και αναμονές
Ο διχασμένος αυτός τόπος κατοικείται από πρόσωπα που περιμένουν κάτι ή κάποιον που ποτέ δεν έρχεται. Το φάσμα της εξαφάνισης των αγαπημένων και το βάρος της μοναξιάς που αυτή αφήνει πίσω της, τους στιγματίζουν. Στην περίπτωση της μητέρας η εξαφάνιση του άντρα της αποτελεί γι’ αυτήν ανοιχτό τραύμα και επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει την πραγματικότητα, αλλά και τη σχέση της με το γιο της. Οι μνήμες ξαναζωντανεύουν τα βράδια στο άδειο σπίτι. Η σταθερή απουσία του άντρα και το συναισθηματικό κενό της γυναίκας υποβάλλονται μέσα από αργά πλάνα και παγωμένες εικόνες: Η φωτογραφία του, τα κρεμασμένα στην ντουλάπα ρούχα, το θλιμμένο βλέμμα της Claudia που κρύβει μια μόνιμη αίσθηση αγωνίας και διαρκούς αναμονής. Το κενό αυτό έρχεται ως ένα βαθμό να καλύψει ο γιος της, με τον οποίο αναπτύσσει μια σχέση εξάρτησης, σχεδόν ερωτικής.
Στην περίπτωση του Malek η εξαφάνιση της κοπέλας, αν και μη τελεσίδικη, προκαλεί αντίστοιχα συναισθήματα κυρίως εξαιτίας της σταθερής άρνησής της να επικοινωνήσει μαζί του. Ο Malek βρίσκεται σε μια κατάσταση διαρκούς αναζήτησης. Κάτι βαθύτερο του προκαλεί μια κρυφή νευρικότητα, τον εμποδίζει να αναπνεύσει και τον ωθεί σε μια συνεχή περιπλάνηση στους δρόμους της πόλης. Κι ενώ η απουσία της Zeina τον κρατάει σε μια διαρκή αναμονή, η παρουσία της μητέρας του γίνεται σχεδόν καταπιεστική, αποπνικτική.
Και τα δυο πρόσωπα στερούνται, με το δικό του τρόπο ο καθένας, την αγάπη, ζουν σε μια ενδιάμεση κατάσταση μη σχέσης-αναμονής, αποζητούν την επικοινωνία με τον άλλον.

Η απελευθέρωση
Το παρελθόν της πόλης και της χώρας δυναστεύει τις ψυχές των ηρώων. Ειδικά στην περίπτωση της μητέρας η επιθυμία αποδέσμευσης από αυτό προκαλεί φόβο και ενοχικά συμπλέγματα. Η Claudia φοβάται να αποδεχτεί ένα θάνατο, που είναι δεδομένος και να προχωρήσει στην τυπική δήλωσή του. Νιώθει ενοχές και αναβάλλει μια πράξη που θα την απελευθέρωνε ψυχικά. Όταν τελικά το κάνει, το είδωλο του άντρα της ξαναζωντανεύει και μπαίνει με ένα διαφορετικό τρόπο στη ζωή της.
Ο γιος υποφέρει από ένα σύνδρομο άπνοιας που επιδεινώνεται, όταν το παρελθόν αναδύεται ξανά. Κι ενώ ο ίδιος, ως νεότερος, φαίνεται να έχει αποδεχτεί το γεγονός της απώλειας του πατέρα, δυσκολεύεται να αντιμετωπίσει ως τετελεσμένη την ερωτική απόρριψη. Μόνο προς το τέλος της ταινίας, όταν σε μια αλληγορική σκηνή θα φορέσει τους φακούς επαφής της κοπέλας, θα βγει από τη δική του ορατή πραγματικότητα και θα περάσει σε έναν άλλον κόσμο. Έναν κόσμο θολό, γεμάτο φωτεινούς κύκλους και χρώματα, που θα τον οδηγήσει στον πιο λυτρωτικό του ύπνο. Και αυτός ο ύπνος μοιάζει να είναι η αληθινή του απελευθέρωση.

Το ξημέρωμα
Στην τελευταία σκηνή ο Malek ξυπνάει στο παγκάκι μιας παραλίας. Έχει προηγηθεί μια δύσκολη νύχτα που τον δοκίμασε ψυχικά, αλλά και τον έβγαλε από μια κατάσταση ενδιάμεση και βασανιστική. Χαλαρός και ξεκούραστος, διαπνέεται από μια ενέργεια που ξυπνάει μέσα του για πρώτη φορά. Η βαριά διάθεση και η κόπωση φαίνεται να τον έχουν εγκαταλείψει.
Κι ενώ το τελευταίο πλάνο δείχνει τους σχηματισμούς των πουλιών στον ουρανό, ο θεατής συνειδητοποιεί ότι ίσως αυτή η μέρα που ξημερώνει να είναι η τέλεια μέρα.

(η ταινία κυκλοφορεί σε DVD με ελληνικούς υπότιτλους)

(*) Γεννημένοι και οι δύο το 1969 στο Λίβανο, η Joanna Hadjithomas-ελληνικής καταγωγής - και ο Khalil Joreige, ζουν και εργάζονται στη Βηρυτό, στο πανεπιστήμιο της οποίας διδάσκουν συγγραφή σεναρίου η Joanna και αισθητική και πειραματικό βίντεο o Khalil. Καταξιωμένοι εικαστικοί καλλιτέχνες έχουν στο ενεργητικό τους, εκτός από το συγγραφικό τους έργο, μια σειρά από βίντεο (Don’t walk, Lasting images, Distracted bullets), φωτογραφικές εγκαταστάσεις (Urban fictions, The circle of confusion, Wonder Beirut, κ.αλ.) και ντοκιμαντέρ (Khiam, The Lost Film) που προβλήθηκαν σε πλήθος φεστιβάλ, μουσεία και εικαστικά κέντρα. Η ταινία A perfect day είναι η δεύτερη τους ταινία μυθοπλασίας -μετά το Ashes του 2003.

της Καλλιόπης Πουτούρογλου
[Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.]