του Carlos Reygadas

"Ήθελα να ξεφύγω από τις συνήθεις συμβάσεις, οι οποίες δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Ιδέες όπως " οι γυναίκες είναι το αδύνατο φύλο", οι γέροι άνθρωποι δεν γνωρίζουν τίποτα με ενοχλούν. Στο Japon, η Ascen είναι μια αμόρφωτη γριά, ενώ ο άντρας είναι νεότερος και καλλιεργημένος. Αποδεικνύεται στην ταινία ότι η Ascen είναι η πιο δυνατή, η πιο σοφή και η πιο ευτυχισμένη από τους δύο τους. Ο ανδρικός χαρακτήρας είναι εμπνευσμένος από τη ζωή του Alejandro Ferretis (ο άντρας της γυναίκας), ο οποίος είναι προσωπικός φίλος των γονέων μου- πηγή έμπνευσης μου αποτέλεσε ο τρόπος που θεάται τη ζωή. Γνωρίζω πολλούς ανθρώπους, οι οποίοι είναι μορφωμένοι, έχουν αισθητική και εμπεριστατωμένες ιδέες αλλά που τελικά δεν ξέρουν να ζουν…
Όταν ήμουν 16 χρονών περίπου, παρακολούθησα εντελώς τυχαία μια ταινία του Tarkovsky, για το οποίο δεν γνώριζα τίποτα. Με εντυπωσίασε η αργή κίνηση της κάμερας και η προσεγμένη μουσική επένδυση. Από τότε βλέπω τον κινηματογράφο περισσότερο ως μέσον έκφρασης, παρά ως μέσον για να αφηγηθώ ιστορίες ή να καταγράψω ντοκουμέντα. Ο κινηματογράφος είναι ένας θαυμάσιος τρόπος για να μεταφέρει κανείς τις ιδέες και τα συναισθήματα του".
Carlos Reygadas

Κεντρικό πρόσωπο της ταινίας Japon (Χάπον) είναι ένας μεσήλικας άντρας. Κουρασμένος και απογοητευμένος, εγκαταλείπει την πόλη του Μεξικού και κατευθύνεται προς την απομακρυσμένη μεξικάνικη επαρχία. Σκοπός του είναι να δώσει τέλος στην ζωή του. Η αφήγηση παρακολουθεί την διαδρομή του που ξεκινά από την πόλη για να καταλήξει στην έρημο. Στο δρόμο του βρίσκει στέγη στο σπίτι μιας γριάς Ινδιάνας, με το όνομα Ascen. Έπειτα από μια δύο ημέρες διανομής κοντά της και κάποια περιστατικά που συμβαίνουν, αρχίζουν σιγά σιγά να ξυπνούν μέσα του πάλι οι νεκρωμένες αισθήσεις του, οι επιθυμίες, τα ένστικτα, η δίψα για τη ζωή. Το φυσικό, άγριο τοπίο, η ανθρωπιά και η απλότητα της γριάς ενεργοποιούν ακόμη και την σεξουαλική του επιθυμία, η οποία εκδηλώνεται με μια πρόταση στην ηλικιωμένη γυναίκα να κάνουν έρωτα….
Ο σκηνοθέτης  της ταινίας Carlos Reygadas χρησιμοποιεί ερασιτέχνες ηθοποιούς, λιτούς διάλογους, και τοποθετεί τον ήρωα του με φόντο την άγρια φύση της μεξικάνικης περιφέρειας. Στο πυρήνα της ταινίας του καταγράφεται η διαδρομή ενός ανθρώπου προς την υπαρξιακή του αναγέννηση. Οι σταθμοί της πορείας αυτής -η επαφή του με την Ινδιάνα γυναίκα, τους ντόπιους αμόρφωτους αγρότες, το ανέγγιχτο από τον άνθρωπο τοπίο- είναι βήματα αυτής της διαδικασίας.  Κεντρικό στοιχείο σ' αυτό μακρύ ταξίδι προς τον θάνατο είναι το τοπίο της Μεξικάνικης υπαίθρου και το πως αυτό επιδρά στην ψυχή του κεντρικού χαρακτήρα. Ο στοχασμός πάνω στο θάνατο, τα γηρατειά, τη βουκολική ζωή είναι μια παραπλευρή διάσταση της αφήγησης.
Σπουδή σ' ένα χαρακτήρα μοιάζει εκ πρώτης όψεως να 'ναι και η ταινία Japon (Χάπον). Σημαδεμένος από την επιθυμία του θανάτου, ο ήρωας αναζητά τον τόπο απ' όπου θα ξεκινήσει το τελευταίο του ταξίδι. Παρακολουθώντας την διαδρομή του μεσήλικα ήρωα στην μεξικάνικη επαρχία, η σκηνοθεσία εστιάζει στην σχέση του με μία ηλικιωμένη γυναίκα που τον φιλοξενεί. Σ' αυτό το σημείο συμβαίνει και μια σημαντική μετατόπιση στο κέντρο βάρους: Αυτός ο ήρωας είναι ένας άγγελος του θανάτου για την ηλικιωμένη ηρωίδα, σταλμένος να την προετοιμάσει για το τελευταίο της ταξίδι. Τα διάστικτα σημεία του θανάτου, η σεξουαλική επιθυμία, το άγριο τοπίο και η φύση, τα γηρατειά: αυτά είναι τα σημεία- πόλοι γύρω από τα οποία περιστρέφεται η σκηνοθεσία.

Ο Carlos Reygadas χρησιμοποιεί το φορμά του super-cinemascope: κινηματογραφεί με κάμερα 16mm προσαρμόζοντας σ' αυτήν αναμορφικούς φακούς και στην συνέχεια μεταφέρει το αποτέλεσμα στα 35mm."Η ταινία είναι σχεδιασμένη για να εκμεταλλευθεί τις δυνατότητες του φορμά", δηλώνει. "Οι ορίζοντες γραμμές στο κάδρο μπορούν να αποδώσουν πολύ καλά την αίσθηση ηρεμίας και γαλήνης. Η διαδικασία που χρησιμοποιήσαμε είναι πολύ σπάνια και την έχει εφεύρει ένας φίλος μου". Υπάρχουν 310 πλάνα στην ταινία, ένας αριθμός που αποκαλύπτει τον αργό ρυθμό της, ενώ ακούγεται μουσική των Bach, Shostakovich και Arvo Part.

Ο Carlos Reygadas σπούδασε διεθνές δίκαιο στο Μεξικό και το Λονδίνο. Αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές του μετακόμισε τις Βρυξέλλες όπου στράφηκε ολοκληρωτικά στο κινηματογράφο. Αφού γύρισε μερικές ταινίες μικρού μήκους, επέστρεψε στην πατρίδα του, για να υλοποιήσει το Japon. Είναι η πρώτη του ταινία μεγάλου μήκους. Με αυτήν συμμετείχε στα φεστιβάλ του Ρότερνταμ και των Καννών (2002), κλέβοντας τις εντυπώσεις. Η ταινία βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης 2002, με το βραβείο σκηνοθεσίας.
Αξίζει επισήμανσης  η κριτική της εφημερίδας ταινίας Le Monde: "Γυρισμένη σε ένα απομακρυσμένο φαράγγι, που ο σκηνοθέτης επισκεπτόταν συχνά στα παιδικά του χρόνια, με χωρικούς και συγγενείς του για ηθοποιούς, παραγωγή και χρηματοδότηση δική του, το Χαπόν είναι, λόγω του τρόπου κατασκευής του αλλά και χάρη στην αισθητική του μια ταινία καθαρά πολιτική. Ένα είδος οργισμένης κραυγής εναντίον της φιλελεύθερης οικονομίας και τη απατηλής κυριαρχίας των εικόνων, που μάχεται για την αξιοπρέπεια όλων εκείνων που δεν υποτάσσονται στην κυρίαρχη υποκρισία και στην αξιοπρέπεια όλων εκείνων που δεν υποτάσσονται στην κυρίαρχη υποκρισία και στην παγκόσμια αγορά της προόδου. Η ασχήμια, τα γηρατειά, η αναπηρία, η φτώχεια κατέχουν πραγματικά θέση σ' αυτή την ταινία: διασκεδαστικά και άσεμνα, σκληρά και καλοκάγαθα, παιχνιδιάρικα και αυθεντικά (κι ενώ το βλέμμα του δημιουργού παραμένει απόλυτα προσηλωμένο στο αντικείμενο που κινηματογραφεί) καταπλήσσουν τον θεατή με συνηθισμένες ιστορίες ή με τον τρόπο που ανατέλλει ο ήλιος, για πρώτη φορά σ' αυτόν τον κόσμο. Τέτοια ευαισθησία και σαγηνευτική ομορφιά την θεωρούσαμε πλέον αδύνατη, καθώς δεν περιμέναμε στην κουρασμένη μας ήπειρο από έναν σκηνοθέτη να ρισκάρει τόσα πολλά σε κάθε του πλάνο. Ο Carlos Reygadas δεν είχε να χάσει τίποτα αλλά τα κέρδισε όλα".

(στοιχεία του κειμένου έχουν αντληθεί απο δελτίο τύπου του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης)