του Fernando Meirelles

Ο Fernando Meirelles γεννήθηκε στο Σάο Πάολο της Βραζιλίας το 1955. Ενώ σπούδαζε αρχιτεκτονική στο πανεπιστήμιο άρχισε να σκηνοθετεί πειραματικά βίντεο. Ίδρυσε μία ανεξάρτητη εταιρεία παραγωγής ταινιών.
Η ταινία του Cidade de Deus/ Η πόλη του θεού, σε παραγωγή του Walter Salles, προβλήθηκε στις Κάννες (2002) και αγοράστηκε από την Miramax. Ο τίτλος -Η πόλη του θεού- είναι το όνομα μιας Favela (μία παραγκούπολη) του Ρίο. Παρακολουθεί δύο παιδιά που μεγαλώνουν μέσα σ' αυτό το περιβάλλον: από τα τέλη της δεκαετίας του 60 μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 80. "Πέρσι στην Βραζιλία 17000 αγόρια ηλικίας 12 μέχρι 20 σκοτώθηκαν σε συμπλοκές: είναι ένας πόλεμος", δηλώνει. Βία, ναρκωτικά, μάχες συμμοριών, μία δύσκολη εφηβεία: η αφήγηση εμμένει στις προσπάθειες ενός εκ των δύο να ξεφύγει από τον φαύλο κύκλο. Βασισμένη στο 600 σελίδων και με 300 πρόσωπα αυτοβιογραφικό βιβλίο του Paulo Lins, η ταινία χαρακτηρίζεται από το Variety ως μία "Οδύσσεια του εγκλήματος".
Στις γραμμές που ακολουθούν ο Fernando Meirelles περιγράφει την οδύσσεια της δημιουργίας της ταινίας...

ΤΟ ΣΕΝΑΡΙΟ
Η συγγραφή του σεναρίου είχε να κάνει περισσότερο με την αφαίρεση, παρά με την δημιουργία. Γνωρίζαμε ότι είχαμε στην διάθεση μας μόνο δύο ώρες για να αφηγηθούμε την ιστορία. Το βιβλίο στο οποίο βασίστηκε η ταινία είχε περίπου 250 πρόσωπα, έτσι κάναμε ένα κατάλογο και αρχίσαμε να αφαιρούμε ή να συνδυάζουμε πρόσωπα. Στο βιβλίο ο χαρακτήρας του Rocket βρισκόταν μόνο σε 30 σελίδες, αποφασίσαμε όμως να τον κάνουμε κεντρικό πρόσωπο, το alter ego του συγγραφέα του βιβλίου Paulo Lins, κάποιον που βρίσκεται εκτός του εγκλήματος και αφηγείται την ιστορία.

ΤΑ ΓΥΡΙΣΜΑΤΑ
Κάναμε γυρίσματα μόνο για πέντε ημέρες στην συνοικία-favela Cidade de Deus. Ωστόσο ήταν πολύ δύσκολο να συνεννοηθείς με τους τύπους που έλεγχαν το μέρος και να δημιουργήσεις μαζί τους μια σχέση. Τα αφεντικά έχει είναι πολύ νέοι, 19 ή 20 χρόνων. Έξι μήνες πριν τα γυρίσματα, γυρίσαμε εκεί μια μικρού μήκους ταινία. Αντιμετωπίσαμε τότε τόσα πολλά προβλήματα που αποφασίσαμε να αποφύγουμε να κάνουμε εκεί τα διάρκειας 8 εβδομάδων, γυρίσματα. Οι νόμοι και οι κανόνες μπορούν να αλλάξουν κάθε μέρα και έτσι θα ήταν ένας εφιάλτης.

ΟΙ ΗΘΟΠΟΙΟΙ
Δημιούργησα ένα εργαστήρι για τους ηθοποιούς. Κάναμε στα γκέτο περίπου 2000 συνεντεύξεις σε βίντεο. Το μοναδικό κριτήριο γι' αυτές ήταν τα παιδιά να είχαν κάτι ενδιαφέρον. Καλέσαμε 400 απ' αυτά τα παιδιά για να αυτοσχεδιάσουν, και 200 για να κάνουν πρόβες για έξι μήνες, και απ' αυτά διαλέξαμε τα κεντρικά πρόσωπα της ταινίας. Σε πολλές περιπτώσεις παίζουν την ίδια τους την ζωή και γι' αυτό είναι τόσο πειστικά. Ποτέ δεν τα δώσαμε να διαβάσουν το σενάριο.
Από το εργαστήριο είχαν εξοικειωθεί με τον αυτοσχεδιασμό για να παίξουν τις σκηνές. Αν συγκρίνεις την ταινία με το σενάριο θα δεις ότι μόνο το 30% του σεναρίου είναι σ' αυτή, όλο το υπόλοιπο είναι δικοί τους διάλογοι. Όμως αυτό που κάναμε δεν είναι κάτι καινούργιο, όλοι το κάνουν: ο Mike Leigh, ο Ken Loach, αυτοί μ' επηρέασαν. Μ' αρέσουν οι ταινίες τους και γι' αυτό προσπάθησα να κάνω το ίδιο.

ΤΟ ΧΑΟΣ
Όταν βλέπεις την ταινία από την αρχή μέχρι το τέλος έχεις την αίσθηση ότι ο σκηνοθέτης και το συνεργείο σιγά -σιγά ξεχνούν αυτά που ήξεραν για το πώς υποτίθεται γυρίζεται μια ταινία. Ήθελα να φαίνεται σαν να χάνουμε τον έλεγχο. Επειδή, καθώς ο χρόνος περνούσε, ο έλεγχος της περιοχής περνούσε στα χέρια των εμπόρων ναρκωτικών και αυτό οδηγούσε μόνο στο χάος.

Η ΒΙΑ
Η βία στην ταινία σκοπό έχει να προκαλέσει αντιδράσεις. Δεν υπάρχει σ' αυτή το είδος της ευχαρίστησης που νιώθεις όταν βλέπεις ένα συγκεκριμένο είδος αμερικάνικης ταινίας δράσης: αυτές οι ταινίες απολαμβάνουν να δείχνουν την βία. Στην ταινία Mission Impossible ο Tom Cruise σκοτώνει περίπου 30 ανθρώπους και όμως δεν έχεις την αίσθηση ότι είναι ένας δολοφόνος: όλα δείχνουν τόσο ωραία και τόσο ενδιαφέροντα. Στην ταινία μου βάζω την βία μέσα στο κεφάλι του θεατή και αφήνω σ' αυτόν να συμπληρώσει την εικόνα.

Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΗΜΕΡΑ
Η κατάσταση σήμερα είναι πολύ πιο πολύπλοκη απ' ότι στο παρελθόν. Στην διάρκεια της δεκαετίας του 90 τα αφεντικά από τις φτωχογειτονιές έθεσαν υπό τον έλεγχο τους τα άλλα γκέτο -και τώρα το Ρίο ντε Τζανέιρο είναι χωρισμένο σε τρία μεγάλα τμήματα: έτσι ο πόλεμος σήμερα είναι πολύ πιο πολύπλοκος και μεγαλύτερος- περισσότερα χρήματα, καλύτερα όπλα. Και γι' αυτό σήμερα η κυβέρνηση προβληματίζεται με την κατάσταση. Είναι πολύ περίπλοκη η κατάσταση για να την χειριστείς. Ακόμα και αν μπορούσες, είναι αδύνατο να σταματήσεις άμεσα το εμπόριο των ναρκωτικών. Αν διακόψεις την δουλειά τους, τότε αυτοί θα πρέπει να βρουν έναν άλλο τρόπο για να βγάλουν χρήματα. Το εμπόριο ναρκωτικών τούς κρατά μέσα στο γκέτο. Η σύλληψη των αρχηγών θα προκαλούσε συγκρούσεις μέσα στο γκέτο για την ανάδειξη νέων αρχηγών. Θα πρέπει να πολεμήσεις αυτή την κατάσταση από μέσα και να πείσεις αυτά τα παιδιά που 10-11 χρόνων να μην γίνουν έμποροι ναρκωτικών. Πως μπορείς να πείσεις ένα 14χρόνο που έχει όπλο και χρήματα να επιστρέψει πίσω στο σχολείο; Νομίζω ότι αυτή η γενιά έχει χαθεί. Θα πρέπει να προσέξουμε την νέα γενιά. Θα χρειαστεί πολύ χρόνος, όμως είναι κάτι που πρέπει να γίνει.

(αποσπάσματα από δηλώσεις του Fernando Meirelles στο site www.Rlff.com και στην εφημερίδα New York Times).