(συνέντευξη στην Καλλιόπη Πουτούρογλου)

Από το Ιράν στον Καναδά και από ‘κεί στην Κούβα ή στο Αφγανιστάν, ο Babak Salari/ Μπάμπακ Σαλαρί αναζητά την εικόνα του ανθρώπινου προσώπου.
Γνώριμος του ελληνικού κοινού –το 2009 παρουσίασε το έργο του στα πλαίσια του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ-, ο Ιρανο-καναδός φωτογράφος επισκέπτεται πάλι τη Θεσσαλονίκη, αυτή τη φορά ως συντονιστής στο εργαστήρι «Θεσσαλονίκη 101», που διεξάγεται στα πλαίσια του 15ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης - Εικόνες του 21ου Αιώνα.
Στις γραμμές που ακολουθούν κάνει, μεταξύ άλλων, και έναν απολογισμό της δημιουργικής του διαδρομής …

Η φωτογραφία ως προσωπική επιλογή
Από παιδί με τραβούσε η δύναμη της φωτογραφίας. Είχα μια τρομερή περιέργεια για αυτό το μαγικό κουτί που αιχμαλώτιζε τις εικόνες. Η πρώτη μου κάμερα, μια ρωσική Lubitel 6 των τριών δολαρίων, δώρο του θείου μου, είχε δυστυχώς άδοξο τέλος. Έσπασε από λάθος κίνηση της μητέρας μου, καθώς την είχα καταχωνιάσει στα σεντόνια μιας ντουλάπας. Στα δεκαπέντε μου, όταν απέκτησα μια δεύτερη κάμερα ήμουν πιο συνειδητοποιημένος. Και άρχισα να καταγράφω τις δραστηριότητες των φίλων γύρω μου, κυρίως τις καλλιτεχνικές. Ο πατέρας μου όμως παρέμενε σταθερά αντίθετος στην επιλογή μου να ασχοληθώ με τη φωτογραφία, ειδικά όταν στα δεκαεφτά μου μπήκα μαθητευόμενος σε στούντιο να μάθω την τέχνη.

Το κέντρο βάρους
Είναι πολλά τα στοιχεία που μετράνε κατά τη φωτογράφηση. Το θέμα είναι σίγουρα σημαντικό. Το πεδίο επίσης. Ο φακός εξαρτάται από το θέμα που επιλέγεις. Είναι όμως κυρίως οι μικρές λεπτομέρειες που δίνουν το στίγμα τους στη φωτογραφία. Αυτές είναι και οι πιο σημαντικές.

Ο τρόπος εργασίας
Ο τρόπος που εργάζομαι εξαρτάται από το είδος φωτογραφίας που κάνω. Στη φωτογραφία δρόμου προσπαθώ να συλλάβω βέβαια την αποφασιστική στιγμή. Αλλά όταν εργάζομαι πάνω σε ένα συγκεκριμένο θέμα, σε ένα project όπως αυτό του Αφγανιστάν για παράδειγμα, ξεκινάω πάντα από ένα αρχικό σχέδιο, μια αρχική οπτικοποίηση (previsualization). Προεργασία, επιτόπια έρευνα, καταγραφή. Αυτή είναι η διαδικασία.

Το concept
Με τόσους φωτογράφους να έχουν ασχοληθεί με τον πόλεμο στο Αφγανιστάν και γενικά στη Μέση Ανατολή, επιθυμία μου ήταν να δείξω κάτι διαφορετικό. Ειδικά για το Αφγανιστάν, αυτό που ήθελα ήταν να συλλάβω τη βαθύτερη ουσία αυτών των ανθρώπων, την ψυχική τους δύναμη και να καταδείξω πώς ένα έθνος κακοποιήθηκε φωτογραφικά από τα μέσα ενημέρωσης.
Στην περίπτωση πάλι της Κούβας, δεν ήθελα να δώσω τη γυαλιστερή εικόνα των περιοδικών, αλλά να αποκαλύψω την αξιοπρέπεια μιας κοινωνικής ομάδας του περιθωρίου. Πιστεύω ότι μια φωτογραφία μπορείς να τη δεις με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους. Πρέπει να στέκεσαι όμως σε κάποια απόσταση για να δεις την κρυμμένη πραγματικότητα.

Το χρώμα
Το ασπρόμαυρο μού επιτρέπει να αναδείξω αυτό που θέλω, τη βασική αλήθεια της εικόνας. Το χρώμα είναι για μένα μια διάσταση, κάτι το πρόσθετο που αν δεν υπάρχει δε χρειάζεται να το χρησιμοποιήσω.

Οι φάσεις της καλλιτεχνικής δημιουργίας
Στην καλλιτεχνική μου πορεία υπάρχει βέβαια μια συνέχεια, αλλά και μια ποικιλομορφία. Δε θα έλεγα επανάληψη, γιατί τότε δε θα ήταν τέχνη. Οι φάσεις αυτές αντανακλούν και τις φάσεις της προσωπικής μου ζωής. Φωτογραφίζω για να εκφράσω πράγματα που υπάρχουν μέσα μου. Η φωτογραφία έρχεται πάντα σε μένα σαν μια εσωτερική ανάγκη. Δεν πηγαίνω εγώ σε αυτήν.

Το ντοκιμαντέρ
Ασχολήθηκα με το ντοκιμαντέρ περιστασιακά. Συμμετείχα στη δημιουργία δύο ταινιών τεκμηρίωσης μικρού μήκους στη Βουλγαρία. Είναι ένα είδος που με γοητεύει. Φυσικά και έχει στενή σχέση με τη φωτογραφία. Μόνο που ο κινηματογράφος, με την κίνηση και τον ήχο, έχει μια δυναμική που δεν την έχει η φωτογραφία. Συχνά όταν παρακολουθώ ένα ντοκιμαντέρ το βλέπω σαν μια σειρά από φωτογραφίες. Σήμερα πάντως με τις δυνατότητες της ψηφιακής μπορείς εύκολα να ασχοληθείς με το είδος. Προσωπικά τρέφω μια ιδιαίτερη συμπάθεια προς το πειραματικό σινεμά. Σίγουρα όχι σε αυτού του είδους τα ντοκιμαντέρ-ρεπορτάζ που κατασκευάζονται με το γνωστό φτηνό τρόπο για να κερδίσουν τη συγκίνηση του κοινού.

Η καταγωγή και η εμπειρία της εξορίας
Δεν μπορώ να πω με βεβαιότητα πόσο με επηρέασε η κουλτούρα της χώρας μου και πόσο το γεγονός ότι ζω εξόριστος πάνω από τριάντα χρόνια. Από τη χώρα μου έφυγα πολύ νέος, λόγω της ακτιβιστικής μου δραστηριότητας. Και δεν μπορώ να επιστρέψω με το υπάρχον καθεστώς. Θα έλεγα ότι η Δύση είναι αυτή που με διαμόρφωσε και κυρίως το γεγονός του εκτοπισμού, της εξορίας, των διαρκών περιπλανήσεων. Μια επώδυνη βιωματική κατάσταση που αποτυπώνεται σίγουρα στο φωτογραφικό μου έργο. Οι δουλειές μου στη Μέση Ανατολή και ειδικά στο Αφγανιστάν είναι ιδιαίτερα επηρεασμένες από την εμπειρία αυτή. Όντας τόσο κοντά στη χώρα μου ήταν και ένα είδος επιστροφής.

Ένας απολογισμός
Προέρχομαι από ένα background που έχει άμεση σχέση με αυτά που κάνω. Διαμορφώθηκα και εκπαιδεύτηκα μέσα από πολιτικές καταστάσεις όπου οι άνθρωποι εκμηδενίζονται κάτω από ισχυρές και αυθαίρετες εξουσίες. Φυλακή-δραπέτευση-εξορία. Σκέφτηκα ότι θα μπορούσα να χρησιμοποιήσω τη φωτογραφία σαν ένα εργαλείο που θα ανοίξει παράθυρα σε αυτούς που σαν κι εμένα αισθάνονται περιθωριοποιημένοι, είτε πρόκειται για τους ξεριζωμένους της Παλαιστίνης, είτε για θύματα πολέμου του Αφγανιστάν και του Ιράκ, είτε για τις ομοφυλοφιλικές κοινότητες της Κούβας, είτε για τους ηλικιωμένους των ξεχασμένων χωριών της βορειοδυτικής Βουλγαρίας.

Το επόμενο project
Το είχα ξεκινήσει πριν κάποια χρόνια. Λέγεται «Τhe Colour of my Dreams» και είναι ένα είδος αυτοβιογραφίας. Θα αποτελείται από μια σειρά από φωτογραφίες, τρία video-installations και κείμενα. Επίσης το καλοκαίρι ενδεχομένως να ξαναδουλέψω πάνω σε ένα project στα Βαλκάνια.

* Η φωτογραφία του Babak Salari είναι του Deyan Angelov.
* Περισσότερες πληροφορίες για το έργο του Babak Salari στην ηλεκτρονική τοποθεσία http://babaksalari.com