του Edward Rothstein/ International Herald Tribune

«Πρέπει να ελευθερώσω το μυαλό μου από αυτόν τον καταραμένο σκοπό», αναφωνεί, σε μια σκηνή από τα «39 σκαλοπάτια», ο ήρωας της ταινίας όσο καταδιώκεται στα βουνά της Σκωτίας.
«Δεν μπορώ να βγάλω από το νου τον καταραμένο αυτό σκοπό», λέει μια ηρωίδα στη «Σκιά μιας αμφιβολίας», για ένα βαλσάκι που στριφογυρίζει στο μυαλό της.
«Είναι αδύνατο να σου δώσω να καταλάβεις τη σημασία που έχει για μένα αυτή η μουσική», λέει μια άλλη ηρωίδα στον «Σιωπηλό μάρτυρα».

Λύση στο αίνιγμα
Ολοι τους ήταν αθώοι, αλλά στοιχειωμένοι από υποψίες, αμφιβολίες, σύγχυση και κίνδυνο. Και από μουσική· μια μουσική που ο σκηνοθέτης των ταινιών αυτών, Αλφρεντ Xίτσκοκ /Alfred Hitchcock, έλπιζε ότι θα στοίχειωνε και τους θεατές.
Αλλωστε, εκείνος ο «καταραμένος σκοπός» είναι που οδηγεί τον ήρωα, στα «39 σκαλοπάτια», έως στην καρδιά του διεθνούς, κατασκοπικού κυκλώματος και την εξάρθρωσή του. Το βαλσάκι από την «Εύθυμη χήρα» κάνει την ηρωίδα να υποπτευθεί ότι ο θείος Τσάρλι ίσως να μην είναι αυτό που φαίνεται ότι είναι. Και στον «Σιωπηλό μάρτυρα» ένα τραγουδάκι φέρνει τη λύση στο αίνιγμα του γείτονα που δολοφονεί τη γυναίκα του και την τεμαχίζει, όπως φαντάζεται στο μυαλό του ο σιωπηλός μάρτυρας από ένα παράθυρο απέναντι (ο Τζέιμς Στιούαρτ με τα πόδια σε γύψο).
Ο Xίτσκοκ ήξερε καλά τι έκανε όταν έβαζε μια συγκεκριμένη μουσική να καταδιώκει τα πρόσωπα των ταινιών του. Οι ταινίες του βέβαια, όπως και η μουσική που τις συνοδεύει, είναι πασίγνωστες και δεν έχουν χρεία εγκωμίων. Ομως, υπάρχει κάτι άλλο που, όπως γράφει ο Εντουαρντ Ρόθστιν στην «Ιντερνάσιοναλ Χέραλντ Τρίμπιουν», χρειάζεται υπογράμμιση.
Για τον Χίτσκοκ, η μουσική δεν ήταν μόνο συνοδεία. Ηταν ένα από τα θεμέλια της ταινίας. Ο Τζακ Σάλιβαν, διευθυντής Αμερικανικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Ράιντερ του Νιου Τζέρσι, στο νέο βιβλίο του «Η μουσική του Χίτσκοκ»/ Hitchcock's Music, δείχνει κάτι ακόμη περισσότερο: ότι για τον Χίτσκοκ, ο ήχος δεν υπηρετεί απλώς την εικόνα, η εικόνα πρέπει να υπηρετεί τον ήχο. «Η πορεία του Χίτσκοκ», γράφει, «δεν ήταν παρά η αναζήτηση του σωστού μοτίβου». Ο «Σιωπηλός μάρτυρας» από αυτή την άποψη είναι το πιο τολμηρό πείραμά του στην κινηματογραφική μουσική. Οσον αφορά στον «Ανθρωπο που γνώριζε πολλά», ξαναγύρισε την ταινία το 1956 ώστε κύριο θέμα της να είναι πια η ίδια η μουσική.
Ο ιστορικός ιχνηλατεί όλη την κινηματογραφική πορεία του Χίτσκοκ και εξετάζει τη μουσική τους καταγράφοντας ταυτόχρονα τους αγώνες του σκηνοθέτη να επιβάλει τις ιδέες του σε στούντιο και συνθέτες. Τη μουσική χρησιμοποιεί μερικές φορές και για να δημιουργήσει μιαν ατμόσφαιρα με κυνικό χιούμορ. Οταν ο Κάρι Γκραντ, στη «Σκιά των 4 γιγάντων», διασχίζει το χώρο υποδοχής ενός ξενοδοχείου λίγο πριν να ξεσπάσει η θύελλα, στο βάθος ακούγεται ένα τραγουδάκι της μόδας με τίτλο «Θα είναι μια ασυνήθιστη ημέρα».

Κρυμμένα μυστικά
Αυτά δεν σημαίνουν ότι ήταν πάντα αλάθητος στις κρίσεις του. Ο Μπέρναρντ Χέρμαν/ Bernard Herrmann απέδειξε ότι παρά τους ισχυρισμούς του Χίτσκοκ, η μουσική πρέπει να συνοδεύει τη σκηνή του φόνου, στο ντους, στο «Ψυχώ». Στις καλύτερες ταινίες του Χίτσκοκ, είναι γεγονός ότι η μουσική δεν ξεχωρίζεται από την πλοκή. Παίζει τον ίδιο ρόλο όπως οι πρωταγωνιστές.

H KAΘHMEPINH Hμερομηνία : 23-02-2007