γράφει ο Σωτήρης Ζήκος

Υπάρχουν ταινίες που αρέσουν στους ηλίθιους, καλές και κακές ταινίες. Όπως υπάρχουν και ταινίες που δεν αρέσουν στους ηλίθιους, κακές και καλές ταινίες. Το «Shame» λοιπόν είναι μια καλή ταινία που μπορεί να αρέσει και στους ηλίθιους. Να τους αρέσει για ηλίθιους λόγους. Όπως μπορεί και να μην αρέσει σε κάποιους άλλους ηλίθιους. Να μην τους αρέσει για ηλίθιους λόγους, και όχι απλώς να τους αφήσει αδιάφορους αλλά να τους κάνει έξαλλους μ’ αυτήν, να θέλουν να τη θάψουν.
Όταν είδα πρώτη φορά την ταινία «Shame» δεν ικανοποιήθηκα, ομολογώ, ένιωσα πως της έλειπε κάτι… κάτι πιο βαθύ, μια διαστρωμάτωση θεμάτων και αισθημάτων, τη βρήκα φλατ, στο επίπεδο του σεναρίου, ας πούμε, ρηχή. Αλλά μετά τη θέαση της είχα αμφιβολίες για την πρώτη μου εντύπωση/αίσθηση και τη διαπίστωσή μου αυτή, την σκεφτόμουν. Ώσπου αναρωτήθηκα: «Μήπως αυτή η -χωρίς βάθος- αισθητική ταιριάζει απόλυτα με μια φλατ κατάσταση ζωής, όπως αυτή που βιώνει ο χαρακτήρας της ταινίας και ο άμεσος περίγυρος του;» Κι έτσι πήγα και ξαναείδα την ταινία. Στη δεύτερη θέαση, απαλλαγμένος από τους εντυπωσιασμούς που είχαν σχέση με το σεξ, άρχισα να παρατηρώ τις λεπτομέρειες… Και διαπίστωσα ότι αυτά που έδειχναν οι εικόνες της ταινίας αλλά κυρίως ο υπαινικτικός τρόπος που τα έδειχναν, ήταν πιο σημαντικά από το (προφανές σε μια πρώτη θέαση) στόρι της ταινίας…
Όπως, όταν ο Μπράντον πηγαίνει εσπευσμένα με την αφροαμερικάνα συνάδελφό του στο διαμέρισμα πολυτελείας με την καταπληκτική θέα, για να κάνουν σεξ, ποιες είναι εκείνες οι υπαινικτικές στιγμές της «αγαπησιάρικης οικειότητας» στις προκαταρτικές περιπτύξεις τους στο κρεβάτι, που του την σπάνε, καθώς είναι ασύμβατες με τη δική του (πορνό-) σεξουαλικότητα, και έχουν σαν αποτέλεσμα να μην του σηκωθεί. Κάτι που διορθώνεται στην αμέσως επόμενη σκηνή, προσκαλώντας στο ίδιο διαμέρισμα μια παρτενέρ απολύτως συμβατή με τα δικά του γούστα ή απολύτως υποτακτική σε αυτά, με την οποία πραγματοποιεί την αρχική του φαντασίωση, φαντασίωση που του την ενέπνευσε κάτι που είδε να γίνεται (σεξ στα όρθια και εκτεθειμένα) στη τζαμαρία ενός διαμερίσματος και του «κόλλησε» στο μυαλό.
Έχοντας δει μία φορά την ταινία, στη δεύτερη θέαση αμέσως συσχέτισα τη βασανιστική αδυναμία/ανικανότητα του Μπράντον να εκφράσει την αντίθεσή του στο γεγονός ότι το αφεντικό του και η αδερφή του καταλήγουν στο κρεβάτι του διαμερίσματός του, κάτι που τον κάνει να «χτυπιέται» σαν να πονάει και τελικά το εκτονώνει «σωματικά» κάνοντας τζόκινγκ… το συσχέτισα αναδρομικά με το ότι αυνανίζεται (και εκτάκτως) κάθε φορά που αγχώνεται, σε προηγούμενες σκηνές (που στην πρώτη θέαση μου είχε φανεί απλώς αστείο), όπως το συσχέτισα πρωθύστερα με το κρεσέντο «ξεδώματος» που θα ακολουθήσει μετά την σκηνή του καυγά με την αδερφή του, «ξέδωμα» σωματικό με κάθε τρόπο, που θα ξεκινήσει με το να προκαλέσει κάποιον να τον δείρει, να έχει μια γκέι σεξουαλική εμπειρία και να καταλήξει σε τρίο (διαφυλετικό) με δύο γυναίκες, όπου όμως ο τελικός του οργασμικός σπασμός θα είναι ταυτόχρονα κι ένας λυγμός… Ουάου! Τα είδα όλα!
Όπως είδα καθαρά, σαν να την έβλεπα για πρώτη φορά, την αριστουργηματική σκηνή (από όλες τις απόψεις) του καυγά του Μπράντον με την αδερφή του: σε στατικό μονόπλανο, τον Μπράντον καθισμένο στον καναπέ να χαζεύει καρτούν στην τηλεόραση (που εμείς δεν βλέπουμε καθαρά, είναι φλου, δεν μας αποσπούν την προσοχή) με την κάμερα στημένη από πίσω –η απόλυτη λιτότητα δηλαδή… Θα έρθει και θα κάτσει δίπλα του η αδερφή του, κι εκεί, σε αυτό μόνο το κάδρο θα συμβούν όλα όσα συμπυκνώνουν σχέση τους, εδώ και χρόνια, θα αποκαλυφθούν οι χαρακτήρες τους –μια αυτοτελής σκηνή δραματουργικά, σαν ταινία μικρού μήκους που θα μπορούσε να σαρώσει τα βραβεία σε όλα τα φεστιβάλ… Και επιπλέον η πιο κρίσιμη σκηνή του έργου που θα πυροδοτήσει την έκρηξη «ξεδώματος» που θα ακολουθήσει. Όχι μόνο του Μπράντον αλλά και της αδερφής του που θα επιχειρήσει να αυτοκτονήσει…
Αλλά για να τα δεις όλα αυτά σε μια ταινία σαν κι αυτή, που τα σημαντικότερα πράγματα κρύβονται/φανερώνονται στις λεπτομέρειες, εκφράζονται υπαινικτικά -όχι συμβολικά, είναι εκεί στην οθόνη αλλά δεν κραυγάζουν- πέρα από το προφανές (του σεξ στην προκειμένη) που κλέβει τις εντυπώσεις, πρέπει να μπορείς να αμφιβάλλεις αν διαισθανθείς ότι δεν τα είδες όλα με την πρώτη…
Και οι ηλίθιοι, ως γνωστόν, δεν αμφιβάλλουν ποτέ… Είναι σίγουροι κάθε φορά ότι τα είδαν όλα και τα κατάλαβαν όλα με την πρώτη –«Ε, τα γνωστά…». Οπότε, το αν τους άρεσαν ή δεν τους άρεσαν «τα γνωστά», αυτά που συνήθως τους αρέσουν ή δεν τους αρέσουν έτσι κι αλλιώς σε κάθε ταινία, δεν έχει και πολύ σημασία, τίποτα δεν μας λέει για την αξία της ταινίας… Άρα;

Σωτήρης Ζήκος
[Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.]
[δημοσιεύτηκε στο www.cityportal.gr]