Ένας από τους πιο σημαντικούς ηθοποιούς του Χόλιγουντ, ο Edward Norton έχει κερδίσει τον θαυμασμό κριτικών, κοινού και συναδέλφων του για την υποκριτική του σε ταινίες όπως το 25th Hour (2002), Fight Club (1999), American History X (1998), Rounders (1998), The People vs. Larry Flynt (1996).
Στις γραμμές που ακολουθούν περιγράφει μ' ένα ιδιαίτερο τρόπο τις εμπειρίες του από τον χώρο του κινηματογράφου.
25TH HOUR
Ο Spike Lee [σκηνοθέτης της ταινίας] είναι το όνειρο κάθε ηθοποιού. Είναι πάντα απόλυτα προετοιμασμένος και αποφασισμένος γι΄ αυτό που θέλει να πετύχει... Ενθαρρύνει τον ηθοποιό και του 'αφήνει χώρο' στην ερμηνεία... και έχω την αίσθηση ότι το κάνει από ένστικτο... όπως ένας μεγάλος αθλητής, σίγουρος για τις ικανότητές του, παρακολουθεί την εξέλιξη του αγώνα.
Ο Μόντι, αν και έμπορος ναρκωτικών, δεν είναι απαραίτητα κακός άνθρωπος. Αυτός, οι φίλοι του και η οικογένειά του έχουν αντικρουόμενα συναισθήματα, τόσο ένας για τον άλλον όσο και για τις επιλογές του Μόντι. Για μένα, το σενάριο μοιάζει με αληθινή ζωή, πράγμα σπάνιο.
(...) Αυτό που μου έκανε εντύπωση είναι αυτό που είπε ο Spike ότι είναι σαν ένα ερωτικό ποιήμα στην πόλη -και αυτό είναι αλήθεια. Αυτό που κάνει ο Monty είναι ότι ετοιμάζεται να την εγκαταλείψει. Και όταν την εγκαταλείπει όλα αυτά που αγαπά σ' αυτή την πόλη επιστρέφουν και τον στοιχείωνουν.
(...) Η σκηνή με τον καθρέφτη είναι στο βιβλίο του David Benioff. Ο ήρωας έχει μια συζήτηση με τον εαυτό του, στην οποία βγάζει όλο τον θυμό του. Έχει σχέση αυτή η σκηνή με το γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι κουβαλούν πάνω τους τόσα πολλά κια ο Monty δεν μπορεί να απόδεχθει ότι πρέπει να πέσει τόσο χαμηλα γι' αυτο [την διακίνηση ναρκωτικών]. Ωστόσο μετά λέει "Όχι, πέρα απο οτιδήποτε άλλο ήσουν εσύ: Monty Brogan!". Ο David δεν το έβαλε στο σενάριο. Μου είπε ότι το θεώρησε πολύ εσωτερικό. Όμως ο Spike και εγώ το εντοπίσαμε στο βιβλίο, γιατί τότε είναι η πρώτη φορά που ο Monty αναλαμβάνει την ευθύνη γι' αυτό που έχει κάνει.
[Η κατάρευση των δίδυμων πύργων] Φυσικά υπάρχει μια πολιτική ανάγνωση σ' αυτό το γεγονός. Όμως επίσης υπάρχει και μια συναισθηματική, που δεν έχει τίποτε να κάνει με την πολιτική. Είναι μέρος του ιστού της Νέας Υόρκης τώρα. Αν αισθανόμουν οποιαδήποτε στιγμή, ότι χάνουμε την εστίαση της ιστορίας και παρεκλίνουμε σ' ένα πολιτικό σχόλιο, θα αισθανόμουν πολύ άσχημα. Όχι ότι δεν μπορείς να κάνεις ένα πολιτικό σχόλιο, όμως η ιστορία της ταινίας δεν προσφέρεται γι' αυτό.
Το καλοκαίρι που κάναμε τα γυρίσματα στην Νέα Υόρκη, γυρίζαν επίσης εκεί και το Maid in Manhattan. Λοιπόν αν γυρίζεις το Maid in Manhattan δεν θα στρέψεις τις κάμερες στο Ground Zero. Όμως εμείς γυρίζαμε μια ταινία για την απώλεια και τις συνέπειες των επιλογών μας, και το να δεχόμαστε ως δεδομένο τα πράγματα. Το να μην επιτρέψουμε την νέα συναισθηματική πραγματικότητα να υπάρχει στο φόντο, θα έμοιαζε ως μια παράλογη ενέργεια άρνησης.
Η ΠΡΩΤΗ ΤΑΙΝΙΑ (PRIMAL FEAR)
Είχα κάποια περιορισμένη εμπειρία σε σπουδαστικές ταινίες και είχα κάνει μία ανεξάρτητη μικρού μήκους ταινία. Δεν ήμουν άσχετος με τον κινηματογράφο, ωστόσο τα γυρίσματα του Primal Fear ήταν ένα άλλου είδους παιχνίδι, δουλεύοντας σ' αυτά τα τεράστια απειλητικά πλατώ της Paramount. Είχα ένα σπουδαίο ρόλο, ο οποίος παράδοξα ήταν παρόμοιος με τους ρόλους των θεατρικών έργων που είχα παίξει, ως προς είδος των προκλήσεων που απαιτούσαν από τον ηθοποιό. Επίσης ήταν μια δουλειά, η οποία σε έβαζε στο κέντρο της προσοχής: κάποιοι παρακολουθούσαν το πως θα τα πάω σ' αυτή την δουλεία. Ένας ρόλος όπως αυτός του Aaron Stampler σπάνια είναι διαθέσιμος σε άγνωστο ηθοποιό.
Η ΣΥΝΕΡΓΑΣΊΑ ΜΕ ΤΟΝ WOODY ALLEN
Συνήθως όταν υποδύομαι κάποιο ρόλο έχω την τάση να μην κρατώ τον έλεγχο των πραγμάτων. Ωστόσο θέλω να έχω μια συνολική αίσθηση της ταινίας, έτσι ώστε να ενταχθώ σ΄ αυτή αποτελεσματικά. Υπάρχουν πολύ λίγοι άνθρωποι στον κόσμο στους οποίους θα παραδιδόμουν, που τους έχω απόλυτη εμπιστοσύνη: Ο Woody είναι σίγουρα ένας απ΄ αυτούς, εκτός βέβαια από το γεγονός ότι σ' αφήνει να δεις, απ' όλο το σενάριο, μόνο τον ρόλο που υποδύεσαι.
ΘΕΑΤΡΟ ΚΑΙ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ
Θα μπορούσα να πω ότι η εμπειρία της υποκριτικής στο θέατρο είναι άνιση σε σχέση μ' αυτή του κινηματογράφου. Η εμπειρία "της στιγμής" στο θέατρο σε εθίζει στην αδρεναλίνη: φαντασιώνεις ότι παίζεις σε μια μπάντα rock' n' roll - είναι ζωντανά και ηλεκτρικά.
Πιστεύω επίσης ότι ο ηθοποιός έχει πιο σημαντικό ρόλο στο θέατρο, απ' ότι στον κινηματογράφο, επειδή όταν η αυλαία σηκώνεται κανένας άλλος δεν υπάρχει δίπλα του. Απαιτείται από σένα ως ηθοποιός του θεάτρου, να έχεις κατανοήσεις πως λειτουργεί το θεατρικό έργο. Αν δεν το έχεις πιάσει από την αρχή μέχρι τέλος, δεν μπορείς να συλλάβεις την ενέργεια του θεατρικού έργου και να την κρατήσεις.
Όμως μ' αρέσει επίσης και αυτό που γίνεται στον κινηματογράφο. Ως ηθοποιός υπάρχουν στοιχεία στην υποκριτική του κινηματογράφου τα οποία δεν μπορείς να προσεγγίσεις στο θέατρο: σε σχέση με το πόσο κοντά πλησιάζεις τον ρόλο και σε σχέση το επίπεδο της ιδιαιτερότητας του χαρακτήρα -αυτά σου επιτρέπουν να χαθείς μέσα σ' ένα ρόλο και να μένεις για λίγο εκεί. Ακόμα και στο πιο μικρό θέατρο πρέπει να παίζεις με τον πιο αφύσικο υπερβολικό τρόπο.
ΥΠΟΚΡΙΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΣΚΑΝΔΑΛΟΘΗΡΙΑ
Σαν ηθοποιός έχεις περιορισμένη αυτονομία. Οι μουσικοί, οι ζωγράφοι και οι συγγραφείς μπορούν να πάνε και να παίζουν, να ζωγραφίσουν, να γράφουν. Στην υποκριτική μπορεί να ξέρεις απόλυτα ότι θα καταβροχθίσεις τον ρόλο, όμως περιμένεις κάποιος άλλος να σου πει ότι μπορείς να το κάνεις. Όταν τελικά σου λένε, ότι σε αποδέχονται, η εμπειρία είναι τόσο μεθυστική και ανακουφιστική που επιτρέπεις να συμβαίνουν μια σειρά από γεγονότα, πριν ακόμα καταλάβεις ότι αυτά συμβαίνουν.
Πολλοί άνθρωποι αποδέχονται αυτόματα ως μέρος του πακέτου ότι μπορείς να γίνεις βορά των media. Αυτό το απορρίπτω και πιστεύω ότι όλο και περισσότερος κόσμος θα έπρεπε απλώς να λεει ευγενικά "δεν με αφορά". Επίσης για μένα - και αυτό δεν ισχύει για όλους τους ηθοποιούς - θα κατέστρεφε αυτό που πιστεύω ότι μπορώ να προσφέρω ως ηθοποιός: να υποδύομαι δηλαδή διαφορετικούς ρόλους οι οποίοι δεν έχουν μεταξύ τους ομοιότητες και να τους υποδύομαι μ' ένα πολύπλοκο τρόπο.
Το κάθε μικρό στοιχείο που ο κόσμος ξέρει για σένα εμποδίζει την ικανότητα σου να επιτύχεις αυτό το είδος του εκπληκτικού περιορισμού της δυσπιστίας που συμβαίνει όταν το κοινό ταυτίζεται με τον ηθοποιό και τον χαρακτήρα που υποδύεται.
Δεν συμμετείχα στην εκστρατεία διαφήμισης για το Primal Fear και αυτό ήταν μια υπολογισμένη κίνηση. Κανένας δεν θα πήγαινε να δει τη ταινία εξ' αιτίας μου - και το περισσότερο που θα μπορούσα να προσφέρω ήταν η ανωνυμία. Η αποτελεσματικότητα της αποκάλυψης σχετικά με το ποιός στα αλήθεια είναι ο χαρακτήρας που υποδύομαι [στην ταινία] σ' ένα βαθμό έγκειτο στο γεγονός ότι το κοινό δεν με γνώριζε από πριν. Δεν είχαν κάποιο λόγο για να περιμένουν μια διαφορετικό απ' αυτό που αρχικά παρουσιάστηκε. Προφανώς πότε δεν θα μπορέσω ξανά να πετύχω αυτού τον είδος την έκπλήξη.
Ωστόσο παρ' όλα αυτά όταν σκέφτομαι τους ηθοποιούς οι οποίοι είναι "χαμαιλέοντες" παράλληλα σκέφτομαι και πόσα λίγα στοιχεία γνωρίζουμε γι' αυτούς: αυτό διευρύνει την ικανότητα μου να τους πιστεύω. Θυμάμαι όταν πήγα να δω την ταινία Room with a view (σκην. James Ivory). Καθυστέρησα και έχασα τους τίτλους της αρχής. Στο τέλος της προβολής κάποιος είπε: "Δεν ήταν εκπληκτικός ο Daniel Day-Lewis ;" και λεω "τι εννοείς ; ". "Έμεινα" όταν αντιλήφθηκα ότι έπαιζε (τον Cecil Vyce) στην ταινία. Δεν ήξερα τίποτε για τον Daniel Day-Lewis. Ακόμα δεν τον ξέρω. Και ως θεατής εκτιμώ περισσότερο αυτό που κάνει ως ηθοποιός, παρά τις ιδιαιτερότητες της προσωπικής του ζωής, για τις οποίες, ειλικρινά, δεν μου καίγεται καρφί.
[Αποσπάσματα από συνεντεύξεις στο site του BBC, στις σημειώσεις για την παραγωγή της ταινίας 25th Hour και στο περιοδικό Interview τεύχη April 1996 (στην Drew Barrymore) και January 1997]