του Βασίλη Ραφαηλίδη
Οι θεωρητικοί της Νουβέλ βάγκ αντιμετώπιζαν τον Λιούις/ Jerry Lewis περίπου σαν ιδεολογικό τους πρόγονο και ο φίλος του ο Γκοντάρ, στο Όλα πάν καλά κάνει σαφείς αναφορές στο εντελώς ιδιόρρυθμο και απόλυτα καινούργιο στυλ του.
Το κωμικό του Λιούις βασίζεται εξ ολοκλήρου στην προβολή πάνω στον κόσμο των «ώριμων ανθρώπων» μιας ψυχολογίας και μιας συμπεριφοράς τυπικά παιδικής, που όταν απαντάται σε άτομα μιας κάποιας ηλικίας παίρνει τη μορφή ψυχικής αρρώστιας που είναι γνωστή σαν «συναισθηματική ανωριμότητα» και σημαίνει μια μεγάλη ή μικρή απομάκρυνση της νόησης απ’ το θυμικό. Ενώ το μυαλό δουλεύει τέλεια, το συναίσθημα παραμένει καθηλωμένο, σε επίπεδο παιδικό, με συνέπεια έναν παιδισμό στη συμπεριφορά, χαριτωμένο για τους τρίτους και καταστροφικό για τον ίδιο τον πάσχοντα.
Τούτη η «συναισθηματική ανωριμότητα» είναι το κύριο γνώρισμα ενός πρωτόγονου ψυχισμού που χαρακτηρίζεται από πλήρη συναισθηματική ασάφεια, όπως ακριβώς στο παιδί που δεν γνωρίζει ακόμα τις έννοιες υποκείμενο και αντικείμενο και άρα δεν είναι σε θέση να «επισημάνει» τα αίτια των θυμικών του αντιδράσεων και να καταλογίσει ευθύνες, με συνέπεια την αβεβαιότητα και την ανασφάλεια. Από την «συναισθηματική ανωριμότητα» μέχρι την υστερία κι από κει μέχρι τη σχιζοφρένεια οι «αποστάσεις» είναι μικρές.
Λοιπόν, η αθώα σύγκρουση του Λιούις με τον κόσμο γύρω του, που αποτελεί την πηγή του κωμικού του, είναι γερά θεμελιωμένη σε μια ψυχοπαθολογία τρέχουσα και με πάρα πολλά θύματα, κυρίως μεταξύ των γυναικών. (Το κωμικό του Λιούις είναι κατ’ εξοχήν «θηλυκό», και πάντα ή συμπεριφορά των ηρώων του είναι αυτή της «αθώας παιδούλας» που είναι θύμα μιας ευνουχιστικής αγωγής η οποία μέσα απ’ τον φροϋδικό μηχανισμό της ψυχολογικής απώθησης δημιουργεί τελικά, το καταστροφικό ρήγμα ανάμεσα στη νόηση και το συναίσθημα). Θα μπορούσαμε να πούμε συνοψίζοντας πως το κωμικό του Λιούις είναι φροϋδικό και πως η επιτυχία του οφείλεται τόσο στην εξαιρετική διάδοση ασθενειών που εμπίπτουν στη διαδικασία της ψυχανάλυσης (όχι αναγκαστικά και της ψυχιατρικής) όσο και στη διάδοση των ψυχαναλυτικών ερευνών, κυρίως της στρουχτουραλιστικής- γλωσσολογικής ψυχανάλυσης του Λακάν.
(απόσπασμα από κείμενο. Δημοσιεύθηκε στην εφ. Το Βήμα 25-4-1978)
