του Χρήστου Βακαλόπουλου
theman2.jpg

(…) Οι ιστορίες του Χίτσκοκ κρέμονται από μια κλωστή κι όμως αυτή η λεπτή ισορροπία, που τις κάνει ακαταμάχητες, οφείλεται στο ότι τα ανθρώπινα όντα που τις δημιουργούν ή που τις υφίστανται, μας ενδιαφέρουν τελικά περισσότερο απ’ τις ίδιες. Τη στιγμή που ο Ιντιάνα Τζόουνς ή οποιοσδήποτε άλλος ήρωας του Σπίλμπεργκ δύσκολα θα ήταν υποφερτός, ακόμα και σ’ ένα κόμικς, η Κιμ Νόβακ/ Kim Novak στον Δεσμώτη του Ιλίγγου/ Vertigo  (1958) αποδεικνύεται ότι έχει συνθέσει τον πιο πολύπλοκο ρόλο της ιστορίας του κινηματογράφου: μια γυναίκα που υποδύεται κάποια που θα πεθάνει δυο φορές με τον ίδιο τρόπο, επειδή είναι ερωτευμένη. Ίλιγγος της αναπαράστασης, συμφωνία του βλέμματος, αποθέωση της μυθοπλασίας: ο θεατής των ταινιών του Χίτσκοκ δεν μπορεί βέβαια να ξεφύγει απ’ αυτή τη δίνη, κανείς όμως δεν θα διάλεγε να κλείσει τα μάτια εκεί όπου βασιλεύει το βλέμμα και τίποτα πέρα απ’ αυτό.
theman1.jpg
Να γιατί από τον Σιωπηλό Μάρτυρα/ Rear Window (1954) μέχρι τον Άνθρωπο που ήξερε πολλά/ The Man Who Knew Too Much (1956) ο Τζέημς Στιούαρτ / James Stewart είναι υποχρεωμένος να δει για να επιβιώσει, να δει μέχρι τέλους, όπως ο θεατής. Κανένα βλέμμα δεν είναι αθώο και η μοίρα του είναι η εξάντληση του, η διάλυση του μέσα σ’ αυτή την τρομερή ηρεμία των πραγμάτων, τη σαγηνευτικά εφιαλτική διάσταση μιας πραγματικότητας που για να υπάρξει οφείλει να γίνει, πριν απ’ όλα αντικείμενο, στην ατομική ή την κοινή θέα.
(…)  Ο Χίτσκοκ άγγιξε την ουσία του κινηματογράφου ως μέσου έκφρασης και επικοινωνίας, επισημαίνοντας την ιδιαιτερότητα αυτού του μέσου: πρόκειται για μια εκστρατεία του βλέμματος και της ακοής με σκοπό να οργανωθεί ότι το τυχαίο υπάρχει σ’ αυτό τον κόσμο, που καταλήγει όμως με μαθηματική ακρίβεια να υποκύπτει στον κόσμο και να παραδίδεται σ’ αυτόν. Οι μεγάλες ταινίες δεν είναι αυτές που σχολιάζουν τον κόσμο εκ των προτέρων, χωρίς να εμπλακούν ούτε στο ελάχιστο μαζί του. Είναι εκείνες που μαγνητίζονται από τη δύναμη του, που τον ερμηνεύουν μόνο και μόνο για να τονίσουν το ανεξήγητο της ερμηνείας, να υπογραμμίσουν ότι η επικοινωνία είναι μια υπόθεση φαντασίας να δεχτούν τέλος μελαγχολικά, ότι ο πραγματικός κινηματογράφος υπάρχει μέσα στα ίδια τα  πράγματα.

(απόσπασμα από το κείμενο με τίτλο Υπόθεση ζωής και βλεμμάτων, δημοσιεύθηκε στο Αντί τ. 277, 1984 και στο Χρήστος Βακαλόπουλος, Δεύτερη Προβολή, εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 1990 )