lang1.jpg

ΤΟ ΚΑΠΕΛΟ. Δύο φορές κατά τη διάρκεια της αφήγησης εκτίθεται το καπέλο που φορά ο ήρωας. Σ’ αυτό διακρίνουμε στο εσωτερικό γείσο το αρχικά του ονόματος: “Ε.Τ.” . Στη σκηνή της ληστείας το τελευταίο πλάνο είναι ένα καπέλο ξεχασμένο σ’ ένα αυτοκίνητο: στο εσωτερικό του διακρίνουμε τα αρχικά “Ε.Τ.” . Αυτό το τυπικό για την εποχή αξεσουάρ της ανδρικής ενδυμασίας θα γίνει το μοναδικό ενοχοποιητικό στοιχείο που θα καταδικάσει τον ήρωα στα μάτια του θεατή. Είναι η παγίδα που στήνει ο σκηνοθέτης στον ανύποπτο θεατή. Είναι η άδικη καταδίκη ενός αθώου, του Eddie Taylor.
(YOU ONLY LIVE ONCE, 1937).

ΤΟ ΒΕΛΟΣ. Δώρο του ήρωα στην νεαρή κοπέλα. Ένα κόσμημα υπερμέγεθες που τοποθετεί στο καπέλο της. Έμβλημα της αγάπης αλλά και μια υπόσχεση ευτυχίας για το μέλλον.
Στην τελευταία σκηνή ο Γερμανός κατάσκοπος το επιδεικνύει και το παραδίδει στον διωκόμενο ήρωα, ως απόδειξη ότι η αγαπημένη του έχει πεθάνει. Ο ήρωας έγκλειστος σε μια σπηλιά θα χρησιμοποιήσει το κόσμημα του έρωτα ως ένα φονικό όργανο: μ’ αυτό θα εκδικηθεί τη δολοφονία της αγαπημένης του.
Από σημείο του έρωτα (η μεταφορά) θα γίνει όργανο της εκδίκησης (η κυριολεξία), όπλο ενός πολέμου που συνθλίβει τον έρωτα, σημείο της αποκτήνωσης του ήρωα.
Η αλλαγή στην χρήση του συνιστά την μετάβαση του ήρωα από την γαλήνη και την ειρήνη (Το βέλος ως απλό κόσμημα) στην οργή, το μίσος και την εκδίκηση (Το βέλος ως φονικό όπλο).
(MAN HUNT, 1941).

ΤΟ ΚΕΡΙ. Ένα κερί σβήνει. Μια ανθρώπινη ζωή χάνεται. Μια ψυχή ξεκινά για το μεγάλο ταξίδι.
(DER MUDE TOD. EIN DEUTSCHES VOLKSLIED IN SECHS VERSEN, 1921).

ΤΟ ΒΡΑΧΙΟΛΙ. Έχοντας λάβει την μορφή του φίλού του βασιλιά, ο μυθικός πολεμιστής Ζίγκφριντ παλεύει και νικά πάνω στο νυφικό κρεβάτι την βασίλισσα. Λάφυρο αυτής της πάλης το βραχιόλι της. Θα καταλήξει κατά τύχη στο χέρι της αγαπημένης του ήρωα Κρίμχιλντ. Ο ήρωας θα της αποκαλύψει το πώς βρέθηκε στην κατοχή του.
Στην σκηνή της διαμάχης μεταξύ της Βασίλισσας και της Κρίμχιλντ, η τελευταία θα χρησιμοποιήσει αυτό το αντικείμενο της γυναικείας φιλαρέσκειας ως απόδειξη της υπεροχής της. Θα της αποκαλύψει ταυτόχρονα και τον παραπειστικό τρόπο με το οποίο το απέκτησε: ο άνδρας της είναι ο αληθινός βασιλιάς, ο πραγματικός ηγέτης, ο ήρωας. Ο πληγωμένος εγωισμός της θα οδηγήσει την βασίλισσα να απαιτήσει εκδίκηση για την προσβολή. Ο Ζίγκφριντ θα δολοφονηθεί. Το βραχιόλι, κάτι παραπάνω από ένα απλό λάφυρο μιας πάλης, θα οδηγήσει τον ήρωα στο θάνατο.
(DIE NIBELUNGEN. TIEL 1: SIEGFRIED, 1922-24).

ΤΟ ΚΕΙΚ. “Θα’ θελα ένα γάμο σε εκκλησία, με καλεσμένους και ένα μεγάλο κέικ”. Το ζευγάρι έχει υπερπηδήσει όλα τα εμπόδια και βαδίζει προς την ευτυχία. Αφετηρία αυτής της διαδρομής υπήρξε ένα κέικ που “κατά λάθος” κέρδισε ο ήρωας σε μια λοταρία και που την κατοχή του πεισματικά υπεράσπισε. Το κέικ έκρυβε τα μικροφίλμ, προϊόντα της εγκληματικής δραστηριότητας ενός δικτύου κατασκόπων. Και η διάλυση του υπήρξε η απαρχή της διάλυσης της ήσυχης ζωής του. Στο τέλος η υπόσχεση ενός κέικ γίνεται η επιστροφή του ήρωα στην γαλήνη της συζυγικής ζωής.
(MINISTRY OF FEAR, 1943-44).

Ο ΠΙΝΑΚΑΣ. Ο πίνακας ζωγραφικής, ένα πορτραίτο μιας γοητευτικής γυναίκας, αποκτά ξαφνικά ζωή. Ο ήρωας μπροστά στην βιτρίνα ενός καταστήματος θα δει τον πίνακα αλλά και την αντανάκλαση ενός προσώπου, του μοντέλου που απεικονίζεται σ’ αυτόν. Ο ήρωας θα παγιδευτεί στο ιστό της σαγήνης που αθέατη υφαίνει η ηρωίδα (αλλά και ο πίνακας).
(THE WOMAN IN THE WINDOW, 1944).
lang2.jpg
ΤΟ ΓΡΑΜΜΟΦΩΝΟ. Είναι το μέσο με το οποίο καλύπτει την απουσία του ο αξιοσέβαστος καθηγητής ψυχιατρικής, ο “συνεχιστής” του διαβόητου Dr Mabuse. Ο ήχος της φωνής του καταγεγραμμένος και αναπαραγόμενος από ένα γραμμόφωνο δημιουργεί εν τη απουσία του, το άλλοθί του.
ΤΑ ΗΧΕΙΑ. Πίσω από το παραπέτασμα τα ηχεία είναι η πηγή της εξουσίας του. Η φωνή που ακούγεται μέσα απ’ αυτά επιβάλλει την κυριαρχία του στην συμμορία του.
Ο ήχος ως ένα από τα στοιχεία της αφήγησης, λίγα χρόνια μετά το τέλος του βωβού κινηματογράφου.
(DAS TESTAMENT DER DR. MABUSE, 1932).

ΟΙ ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΕΣ ΟΘΟΝΕΣ. Είναι τα “χίλια μάτια” του διαβολικά κακού Dr. Mabuse. Μέσα απ’ αυτές παρακολουθεί την προσωπική ζωή των ενοίκων ενός ξενοδοχείου. Προφητική χρήση της τηλεοπτικής οθόνης, 40 χρόνια πριν την εποχή της reality- tv.
(DIE 1000 AUGEN DES DR. MABUSE, 1960).

Η ΚΑΡΦΙΤΣΑ. Στην πρώτη σκηνή της ταινίας ο ήρωας δωρίζει στην αγαπημένη του και μέλλουσα σύζυγό του μια καρφίτσα. Η κοπέλα ληστεύεται, βιάζεται και δολοφονείται από έναν παράνομο. Ο ήρωας έμπλεος οργής και μίσους θα περιπλανηθεί αναζητώντας την εκδίκηση. Ακολουθώντας τα ίχνη του δολοφόνου θα καταλήξει στο καταφύγιο των παράνομων, στο Rancho Notorious. Γοητευμένος από την σαγηνευτική ιδιοκτήτριά του μοιάζει να έχει ξεχάσει την αποστολή του. Στην θέα της καρφίτσας που φορά η ιδιοκτήτρια, κύματα οργής θα τον κατακλύσουν πάλι.
(RANCHO NOTORIOUS, 1951-52).

ΤΟ ΜΕΝΤΑΓΙΟΝ ΚΑΙ ΤΟ ΔΙΑΜΑΝΤΙ. Ο νεαρός ήρωας κατέβηκε μέσα στο παλιό πηγάδι και βρήκε το παλιό μενταγιόν και το διαμάντι, ένα παλιό οικογενειακό κειμήλιο. Το δίνει να το κρατήσει ο προστάτης του (και πατέρας του;). Αυτός αποφασισμένος να συνεχίσει την παράνομη ζωή το χρησιμοποιεί ως το αναγκαίο κεφάλαιο που θα τον επιστρέψει να συμμετάσχει συνέταιρος σε παράνομες δραστηριότητες. Όμως κρατώντας στα χέρια του το διαμάντι, οι αμφιβολίες τον κυριεύουν. Θα το επιστρέψει στον κάτοχο του, ως κεφάλαιο για την ζωή που βρίσκεται μπροστά του…
(MOONFLEET, 1954-55).

ΤΟ ΠΙΣΤΟΛΙ. Έχοντας αποσυρθεί από την παρανομία ο ήρωας είναι αναγκασμένος να ξεθάψει το όπλο του: πρέπει να εκδικηθεί τον θάνατο του αδελφού του. Θα καταδιώξει τους δολοφόνους. Ωστόσο κατά ένα παράδοξο τρόπο για γουέστερν και παρόλο που κάνει συνεχώς χρήση του όπλου, δεν θα σκοτώσει κανένα. Οι ήχοι των πυροβολισμών μοιάζουν ως έκφραση της οργής και του πόθου του για εκδίκηση. Είναι η διαβόητη φήμη του και η ένταση της οργής του που θα ωθήσει τους δολοφόνους στον θάνατο.
(THE RETURN OF FRANK JAMES, 1940).

ΤΟ ΚΛΕΙΔΙ. Αντιμέτωπη με τη δυσεξήγητη συμπεριφορά του συζύγου της, η νεόνυμφη ηρωίδα στην προσπάθεια της να εξερευνήσει τον χώρο του νέου της σπιτιού, βρίσκεται μπροστά στην κλειδωμένη πόρτα ενός δωματίου. Θα κλέψει το κλειδί από τον σύζυγο της, θα βγάλει ένα πρόπλασμα σε κερί και ύστερα από λίγες μέρες θα δεχτεί με το ταχυδρομείο ένα μικρό κουτί (σαν αυτά των κοσμημάτων) που περιέχει ένα αντικλείδι. Θα το χρησιμοποιήσει για να ανοίξει την πόρτα που οδηγεί στο κλειστό δωμάτιο, αλλά και στα κρυμμένα μυστικά του συζύγου της.
(SECRET BEYOND THE DOOR, 1947-48).

ΤΟ ΞΥΠΝΗΤΗΡΙ. Γεμάτος υποψίες για την αφοσίωση και την πίστη της συζύγου του, ο ήρωας την περιμένει αγωνιωδώς να γυρίσει. Το βλέμμά του πέφτει στο ρόλοι- ξυπνητήρι και οι ήχοι του, καθώς το κρατά στα χέρια του, ξαφνικά πλημμυρίζουν τον χώρο. Θα πάει στην κρεβατοκάμαρα, θα ψάξει τα συρτάρια και θα ανακαλύψει τα δώρα του εραστή της, μεταξύ των οποίων και ένα μπουκάλι αρώματος. Κατά λάθος θα χύσει το περιεχόμενο του.
Όταν θα επιστρέψουν στο σπίτι η σύζυγος και ο εραστής της, το διάχυτο άρωμα αποκαλύπτει την έρευνα του ήρωα. (Μοναδική περίπτωση στην ιστορία του κινηματογράφου όπου ένα μη- αντιληπτό από τις αισθήσεις του θεατή στοιχείο χρησιμοποιείται για να προωθήσει τη δράση).
Στον καυγά που ακολουθεί ο ήχος από το ξυπνητήρι που ξαφνικά ηχεί επιτείνει την ψυχολογική ένταση και αποκαλύπτει την οργή του απατημένου συζύγου. Η παρουσία του και ο οξύς ήχος του είναι μια μεταφορά για την ταραχή, την θύελλα που συνταράσσει την ψυχή του ήρωα.
(CLASH BY NIGHT, 1952).

ΤΟ ΚΑΛΑΘΙ (ΤΟΥ ΦΑΚΙΡΗ). Η νεαρή κοπέλα έχει μπει, όχι χωρίς δισταγμούς, στο καλάθι του φακίρη. Τα ξίφη διαπερνούν το ψάθινο καλάθι. Η αναμονή κορυφώνεται, καθώς οι θεατές περιμένουν την νεαρή κοπέλα να βγει μέσα απ’ αυτό σώα και αβλαβής. Το αίμα που κυλά αργά από τα προεξέχοντα ξίφη δίνει ένα οδυνηρό τέλος στην αναμονή. Ο πιο αργός και αφανής φόνος εκ προθέσεως στην ιστορία του κινηματογράφου.
(DER TIGGER VON ESCHNAPUR, 1958-59).

Η ΜΠΑΛΑ. Βαδίζοντας μέσα στους πολυσύχναστούς δρόμους μιας μεγαλούπολης, ένα μικρό κοριτσάκι παίζει με μια μπάλα. “Τι ωραία μπάλα”: κάτω από μια αφίσα η σκιά ενός ενήλικα, τής απευθύνει τον λόγο. Κατάληξη αυτής της παράξενης συνάντησης είναι το πλάνο μιας μπάλας που κυλά στο χώμα. Η απουσία του μικρού κοριτσιού είναι παραπάνω από εύγλωττη…
(Μ, 1930-31).

Δημήτρης Μπάμπας