Μεταξύ 1949 και 1959, ο Stanley Donen ήταν ο δημιουργός ή ένας από τους πιο ουσιαστικούς στη συμβολή τους παράγοντες στη δημιουργία μερικών από τα πιο διάσημα μιούζικαλ στην ιστορία του Hollywood.
Στον Donen πιστώνεται η μετάβαση των χολιγουντιανών μιούζικαλ από δράματα σε φόντο ρεαλιστικό, όπου τα τραγούδια προέκυπταν από το χώρο της δραματικής πλοκής ή τη φυσική παρουσία των μουσικών, σε μια πιο ολοκληρωμένη μορφή τέχνης, όπου η μουσική δεν προέκυπτε από το δραματικό χώρο και τα τραγούδια ήταν μια φυσική συνέχεια της ιστορίας της ταινίας .
Πριν τις ταινίες του Stanley Donen και του Gene Kelly, τα μιούζικαλ -όπως αυτά με την υπερβολή και το στυλιζάρισμα του Busby Berkeley- διαδραματιζόταν σ' ένα θέατρο του Broadway, και γι' αυτό η μουσική δικαιολογείτο μ' ένα τρόπο ρεαλιστικό.
Οι ταινίες του Stanley Donen και του Gene Kelly δημιούργησαν μια πιο κινηματογραφική φόρμα μιούζικαλ και τα χορευτικά νούμερα που περιλαμβανόταν σ' αυτό θα μπορούσαν να υπάρχουν μόνο μέσω του κινηματογράφου.
Ο Stanley Donen έχει δηλώσει ότι αυτό που έκανε ήταν "η συνέχεια των μιούζικαλ που έκαναν οι Astaire-Rogers ... και τα οποία προήλθαν από αυτά των René Clair και Lubitsch ... Αυτό που κάναμε δεν ήταν προσανατολισμένο προς το ρεαλισμό, αλλά προς το μη πραγματικό."
Ο κριτικός κινηματογράφου Jean-Pierre Coursodon σημειώνει η συνεισφορά του Donen στην εξέλιξη του χολιγουντιανού μιούζικαλ "επισκιάζει οποιονδήποτε άλλον, συμπεριλαμβανομένου και του Vincent Minnelli".
Ο «Βασιλιάς των Χολιγουντιανών μιούζικαλ» κατά τον David Quinlan, γεννήθηκε στις 14 Απριλίου 1924 από Εβραίους γονείς, στην Columbia της Νότιας Καρολίνας. Ο πατέρας του Mordecai Moses Donen ήταν διευθυντής σε κατάστημα ένδυσης και η μητέρα του Helen Cohen ήταν νοικοκυρά. Ο ίδιος ο Donen έγινε άθεος στην εφηβεία του. Φοίτησε στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καρολίνας και πήγε στη Ν. Υόρκη αμέσως μετά την αποφοίτηση του για να κυνηγήσει το όνειρο του.
Ήδη σε ηλικία 16 ετών ήταν επαγγελματίας χορευτής. Ξεκίνησε την καριέρα του ως χορογράφος και χορευτής στην Metro Goldwyn Mayer στην ταινία «Best foot forward» του 1943 με την Lucille Ball. Εμφανίστηκε στην ταινία της Columbia Pictures «Cover girl» (1944) όπου μαζί με τον Gene Kelly σκηνοθέτησαν μια σεκάνς στην οποία ο δεύτερος χορεύει με ένα σωσία του Donen σε ένα σκοτεινό σοκάκι του Μανχάταν.
Η πρώτη του ευκαιρία να σκηνοθετήσει ολόκληρη ταινία ήταν στο «On the town» (1949) σε συνεργασία πάλι με τον Kelly. Μαζί σκηνοθέτησαν και την ταινία «Singing in the rain» η οποία και αποτελεί την μεγαλύτερη επιτυχία του Donen. Μόνος του σκηνοθέτησε τον Fred Astaire να χορεύει στο ταβάνι για τις ανάγκες της ταινίας «Royal wedding» του 1951. Άλλες ταινίες του είναι οι: «Seven brides for seven brothers» (1954) με τους Jane Powel και Howard Keel, «Funny face» (1957) με την Audrey Hepburn και τον Fred Astaire, «Pajama game» (1957) με την Dorris Day, «Indiscreet» (1958) με τους Cary Grant και Ingrid Bergman, «Damn Yankees» (1958) με τους Tab Hunter, Gwen Verdon και Ray Walston.
Η πτώση των Χολιγουντιανών μιούζικαλ ανάγκασε τον Donen να στραφεί και σε άλλα κινηματογραφικά είδη. Κάποιες από τις μεταγενέστερες ταινίες του γνώρισαν εισπρακτική επιτυχία αλλά καμία δεν κατάφερε να ξαναζωντανέψει το κλίμα των ταινιών της πρώτης περιόδου του. Στις μεταγενέστερες ταινίες του περιλαμβάνονται οι «Charade» (1963) με τους Hepburn, Grant και Walter Matthau, το σίκουελ της με τίτλο «Arabesque», η εισπρακτική επιτυχία «Bedazzled» (1967) με τους Sophia Lauren και Gregory Peck, μια διασκευή του μύθου του Φάουστ, γραμμένη και ερμηνευμένη από το κωμικό δίδυμο Peter Cook και Dudley Moore και το «Two for the road» επίσης το 1967 με την Hepburn και τον Albert Finney. Επίσης ανέλαβε τη σκηνοθεσία της ταινίας επιστημονικής φαντασίας «Saturn 3» (1980) όταν ο αρχικός σκηνοθέτης παραιτήθηκε. Το τελευταίο θεατρικό του φιλμ ήταν το ρομάντζο «Blame it on Rio» (1984) με τον Michael Kane και τη Demi Moore. Συνέχισε όμως να δουλεύει για την τηλεόραση, σκηνοθετώντας μεταξύ άλλων μια χορευτική σεκάνς για την σειρά Moonlighting, το videoclip του τραγουδιού «Dancing on the ceiling» του Lionel Richie καθώς και μια ταινία για λογαριασμό του ABC με τίτλο «Love letters» (1999).
Αν και δεν προτάθηκε ποτέ για OSCAR, στην τελετή απονομής του 1998 παρέλαβε από τα χέρια του Martin Scorsese το τιμητικό βραβείο της Ακαδημίας «σε αναγνώριση της τεράστιας συνεισφοράς του στο χώρο του κινηματογράφου με τη δουλειά του που χαρακτηρίζεται από χάρη, κομψότητα, πνεύμα και οπτική καινοτομία.» Στο λόγο που εκφώνησε μετά τη βράβευσή του, χόρεψε αγκαλιά με το αγαλματάκι του τραγουδώντας το «Cheek to cheek» του Irving Berlin και δήλωσε πως το μυστικό για να γίνεις σπουδαίος σκηνοθέτης είναι «Να εμφανιστείς και μετά να φύγεις από τη μέση. Πρέπει όμως να εμφανιστείς γιατί αλλιώς δεν θα μπορέσεις να πάρεις τα εύσημα και να κερδίσεις έναν από αυτούς τους τύπους..» εννοώντας το χρυσό αγαλματάκι.
(πηγή δελτίο τύπου και από την έκδοση World Film Directors, Volume 2. Wakeman, John. The H. W. Wilson Company. 1988)
