Όνομα στη μητρική γλώσσα Orson Welles (Αγγλικά)
Γέννηση 6 Μαΐου 1915 Κενόσα
Θάνατος 10 Οκτωβρίου 1985[ Λος Άντζελες
Αιτία θανάτου έμφραγμα του μυοκαρδίου
Συνθήκες θανάτου φυσικά αίτια
Τόπος ταφής Ρόντα
Χώρα πολιτογράφησης Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής
Σπουδές Ιεροδιδασκαλείο αρρένων Τοντ και Σχολή του Ινστιτούτου Τέχνης του Σικάγο
Ιδιότητα ηθοποιός ταινιών, θεατρικός σκηνοθέτης, σκηνοθέτης κινηματογραφικών έργων, παραγωγός ταινιών, μοντέρ, σεναριογράφος, λιμπρετίστας, καρατερίστας, θεατρικός συγγραφέας, ραδιοφωνικός παρουσιαστής, σκηνικός μάγος, ηθοποιός θεάτρου, παραγωγός θεάτρου, ηθοποιός τηλεόρασης, ηθοποιός φωνής, ηθοποιός και σκηνοθέτης
Σύζυγος Ρίτα Χέιγουορθ (1943–1948), Πάολα Μόρι (1955–1985) και Virginia Nicolson
Τέκνα Μάικλ Λίντσεϊ-Χογκ, Beatrice Welles και Rebecca Welles
Γονείς Richard Head Welles και Beatrice Ives
Βραβεύσεις Όσκαρ Καλύτερου Πρωτότυπου Σεναρίου (1940), AFI Life Achievement Award (1975), Τιμητικό Όσκαρ (1970), Χρυσός Φοίνικας (1952), Χρυσός Λέων (1970), Βραβείο Εθνικού Συμβουλίου Κριτικής Καλύτερης Ταινίας και αστέρι στη Λεωφόρο της Δόξας του Χόλιγουντ

Ο Τζορτζ Όρσον Γουέλς (George Orson Welles, 6 Μαΐου 1915 – 10 Οκτωβρίου 1985), γνωστός ως Όρσον Γουέλς, ήταν Αμερικανός σκηνοθέτης θεάτρου και κινηματογράφου, ηθοποιός, σεναριογράφος,συγγραφέας και παραγωγός, κυρίως γνωστός για την ταινία του "Πολίτης Κέιν", η οποία έχει συχνά αποκληθεί η καλύτερη ταινία όλων των εποχών, αν και έχει επίσης σκηνοθετήσει πολλές άλλες ταινίες που θεωρούνται αριστουργήματα. Το They Shoot Pictures Don't They? τον ονόμασε τον δεύτερο καλύτερο σκηνοθέτη όλων των εποχών. Έγινε παγκοσμίως γνωστός το 1938 με τη ραδιοφωνική μετάδοση "Ο Πόλεμος Των Κόσμων". Αν και πολλές από τις ταινίες του θεωρούνται πλέον κλασικής αξίας, τα περισσότερα κινηματογραφικά έργα που σκηνοθέτησε, συμπεριλαμβανομένου και του Πολίτη Κέιν, δεν γνώρισαν εμπορική επιτυχία στην εποχή τους. Το 1999 το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου τον κατέταξε στην 16η θέση στη λίστα με τους 25 μεγαλύτερους σταρ όλων των εποχών. Άλλα αξιόλογα έργα του εκτός του Citizen Kane συμπεριλαμβάνουν τα: Οι Υπέροχοι Άμπερσον (1942), Η Κυρία από την Σαγκάη (1947), Touch of Evil (1958), Chimes at Midnight (1965), F For Fake (1973) και The Other Side of the Wind (2018), το οποίο εκδόθηκε 30 χρόνια μετά τον θάνατό του.

Ζωή του Γουέλς
Ο Γουέλς γεννήθηκε στην πόλη Κενόσα του Ουισκόνσιν το 1915. Το 1919 μετά το διαζύγιο των γονιών του μετακόμισε στο Σικάγο. Ήταν το δεύτερο παιδί του εφευρέτη Richard Hodgdon Head Welles και της πιανίστριας Beatrice Ives. Θεωρήθηκε παιδί θαύμα από μικρή ηλικία σε ασχολίες όπως το πιάνο, το σχέδιο, η υποκριτική, η ποίηση και η ταχυδακτυλουργική. Στα εννιά του χρόνια έχασε την μητέρα του και στα δεκαπέντε τον πατέρα του. Μετά τον θάνατο των γονιών του, την ανατροφή του ανέλαβε ο Maurice Bernstein, γιατρός από το Σικάγο. Το 1931 φοίτησε στο Todd School της πόλης Woodstock στο Ιλλινόις.
(Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια)

Ο Ορσον Γουέλς γεννήθηκε το 1915 και πέθανε το 1985. Δίκαια θεωρείται ένας από τους ανανεωτές της γραφής και του προσανατολισμού του κινηματογράφου. Yπήρξε μια έντονη προσωπικότητα αντιφατική και δημιουργική όπως και ο ίδιος του ο κινηματογράφος. Παιδί - θαύμα, που ήθελε να κατακτήσει τον κόσμο και που, όμως παραιτήθηκε από την επιθυμία του. Πληθωρικός σε όλα, σύμβολο νέων καιρών, ουμανιστής και νοσταλγός της Αναγέννησης, ήταν. Πολέμιος επίσης υπήρξε των τυράννων, αλλά και ψυχικά συγγενής τους, που πονούσε με την πτώση τους, αλλά τους έριχνε σε κάθε ευκαιρία... Ανάμεσα στα αριστουργήματα του Ορσον Γουέλς είναι: "Ο κύριος Αρκάντιν","Ο τρίτος άνθρωπος","Η δίκη"."Ο πολίτης Κέιν" κ.ά.
(rizospastis.gr)

Στα δύο του χρόνια ήξερε να διαβάζει, στα τρία του έπαιζε πιάνο και στα έξι του σκηνοθετούσε Σαίξπηρ. Λίγα χρόνια αργότερα, θα ξεκινήσει την καριέρα του παίζοντας στο θέατρο, διασκευάζοντας Σαίξπηρ και σκηνοθετώντας πρωτοποριακές θεατρικές παραστάσεις. Θα γίνει από τους πρώτους ολοκληρωμένους κινηματογραφικούς δημιουργούς, όντας ο ίδιος σεναριογράφος, σκηνοθέτης και ηθοποιός των ταινιών του. Η πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία "Πολίτης Κέιν" συμπυκνώνει πρώιμα όλη την καλλιτεχνική του ιδιοφυΐα και αναγγέλλει τη μετέπειτα πορεία του: ιλιγγιωδώς μοντέρνα και πρωτοποριακή, η ταινία που εξακολουθεί να διδάσκεται και να αναλύεται στις σχολές κινηματογράφου γνώρισε την καταξίωση των κριτικών αλλά και την εμπορική αποτυχία. Αυτή θα είναι, λίγο ως πολύ, η μοίρα των ταινιών του Γουέλς: ένας σύγχρονος κλασικός του κινηματογράφου, που στην εποχή του δοξάστηκε από τους κριτικούς, αγνοήθηκε από το κοινό, θαυμάστηκε αλλά και αποβλήθηκε από το κινηματογραφικό κατεστημένο. Η ζωική του δύναμη και η μοναδική του γοητεία έφερνε γύρω του ισχυρούς φίλους και μοιραίες γυναίκες. Πολλοί πιστεύουν πως υπήρξε ο σημαντικότερος και αυθεντικότερος όλων των δημιουργών του αμερικάνικου κινηματογράφου. Άλλοι μιλούν για έναν μεγαλοφυή νάρκισσο με αυτοκαταστροφικές διαθέσεις και ημιτελή έργα.
(δελτίο τύπου)

Ο Τάσος Γουδέλης σημειώνει (tasosgoudelis.wordpress.com) για τον Orson Welles:
" στα 26, μόλις, χρόνια του (στα 1941) υπέγραψε το κορυφαίο, μέχρι σήμερα, φιλμ του παγκόσμιου κινηματογράφου, τον Πολίτη Κέην: ένα έργο που το μέγεθός του μπορεί να μη συνέτριψε το δημιουργό του, αλλά ως τεράστια και φοβερή σκιά τον καταδίωξε, καλύπτοντας την υπόλοιπη παραγωγή του. Ο Γουέλς παρ’ όλ’ αυτά δεν μπορεί να θεωρηθεί ως «ο καλλιτέχνης του ενός έργου», όπως έχει συμβεί με πολλούς άλλους ομότεχνούς του και μη, γιατί η μετά τον ..Κέην φιλμογραφία του, στο μεγαλύτερό της μέρος, είναι εξαιρετική και πάντα διαθέσιμη σε ανακαλύψεις. Αποτελεί, σε μεγάλο βαθμό, παραλλαγές του θέματος του …Κέην, εφ’ όσον οι ήρωες των επόμενων ταινιών θυμίζουν την τραγική, μέσα στις αντιφάσεις, το μυστήριο και τα τραύματά τους, πορεία προς την «πτώση» εκείνης της σεξπιρικής φιγούρας, αποσπασμένης από την μπαρόκ πινακοθήκη ηρώων του άγγλου βάρδου.
Εάν στον …Κέην η μορφική αναζήτηση εισηγείται στο σινεμά μια αφήγηση ταυτισμένη με τον ψυχικό λαβύρινθο του ήρωα, και στις μεταγενέστερες ταινίες του Γ. το ίδια, αναλογικά, συμβαίνει. Μπορεί να μην υπάρχει εκεί, βέβαια, αυτή η μεγαλειωδώς αποτελεσματική φρενίτιδα στις εικονιστικές λύσεις, μια μεγαλοπρέπεια στην επινόηση λύσεων στη «διατύπωση», όμως η γουελσική σφραγίδα, έστω κάπως πιο αδύνατη, υπάρχει και συναρπάζει."

Ο Κωστής Παπαγιώργης γράφει (lifo.gr) για αυτόν:
"Εκ των υστέρων μπορούμε να διερωτηθούμε: τι προοριζόταν να κάνει; Αν λέγαμε ότι η ζωή τον χρησιμοποίησε για να δημιουργήσει τον Πολίτη Κέιν, θα πέφταμε έξω. Η περίπτωσή του υπάκουε σε άλλο, βαθύτερο προσωπικό πάθος. Ζώντας σε μια χώρα όπου η δημόσια σκηνή ήταν παλκοσένικο και το ραδιόφωνο μαζί με τον κινηματογράφο θέριευαν, ο Όρσον αποφάσισε να κατακτήσει το παν με όλα τα μέσα. Ιδιωτική ζωή γι' αυτόν δεν υπήρχε, κι ας έκανε γάμους, κι ας απέκτησε παιδιά. Ήταν καρχαρίας της· δημοσιότητας. Κάθε του μέρα ήταν επίθεση και εκστρατεία· δεν δεχόταν τη φιλία διότι ο φίλος απαιτεί ισότητα και ανταπόκριση· το μέγα δέλεαρ γι' αυτόν ήταν το πλήθος, η κοινή γνώμη (κι ας την περιφρονούσε), ήθελε να είναι ο άνθρωπος των μαζών, με έναν λόγο ολόκληρη η Αμερική και ολόκληρη η υφήλιος να υποκλιθούν στην υπερφυσική του παρουσία. Σωστά οι οξυδερκείς συνεργάτες του ψυχανεμίζονταν στα μύχια αυτού του φαινομένου κάποιο κενό, την παθολογική απουσία ενός κέντρου."

Βιβλιογραφία
Όρσον Γουέλς Το είναι και το φαίνεσθαι, Γουδέλης Τάσος, Εκδ. :Αιγόκερως, 1984
Rosebud- η ζωή του Όρσον Γουέλς , David Thomson, μτφρ.: Δημήτρης Νόλλας, Πάπυρος. 2009.