rakhsh.jpg

Μια από τις κορυφαίες σκηνοθέτιδες του Ιράν, η Rakhshan Bani-E'temad/ Ράχσαν Μπάνι-Ετεμάντ γεννήθηκε στην Τεχεράνη, το 1954, και σπούδασε σκηνοθεσία στο Κολέγιο Δραματικών Τεχνών. Το 1973 άρχισε να εργάζεται στην κρατική τηλεόραση ως σκριπτ, κι ύστερα ως βοηθός σκηνοθέτης, παραγωγός και διευθύντρια. Την περίοδο αυτή γυρίζει κυρίως ντοκιμαντέρ.
Ο Δημήτρης Εϊπίδης σημειώνει σχετικά:"...είναι ίσως η σημαντικότερη γυναίκα σκηνοθέτις του Iράν, έχει αρκετές ταινίες στο ενεργητικό της, πολλά ντοκιμαντέρ και μυθοπλασίες. Έχει ένα φεμινιστικό βλέμμα στην κοινωνία του Iράν. Eίναι ενδιαφέρον να δούμε πως μια μουσουλμάνα σκηνοθέτις προσεγγίζει θέματα που αφορούν τον γυναικείο πληθυσμό. Όπως γνωρίζουμε στο Iσλάμ η γυναίκα εξακολουθεί να υποφέρει μια δυσβάστασχτη μοίρα. "
Οι τρεις πρώτες μεγάλου μήκους ταινίες της είναι κωμωδίες που σατιρίζουν εύστοχα την ζωή στο Ιράν. Οι κεντρικοί χαρακτήρες είναι αποδέκτες καταστάσεων στις οποίες μπορούν μόνο ν' αντιδράσουν. Οι γυναίκες στις ταινίες αυτές ήταν απλώς φιγούρες στο φόντο. Στο κατοπινό, όμως, και πιο προσωπικό της έργο, πρωταγωνιστούν δυνατές γυναίκες κάτω από καταπιεστικές κοινωνικές συνθήκες. Τα θέματά της είναι συχνά ταμπού, όπως η φτώχεια, το έγκλημα και η απαγορευμένη αγάπη.
Στη Ναργκές/ Nargess (1992), εξάντλησε τα όρια της λογοκρισίας, αμφισβητώντας τα ήθη της κοινωνίας, δείχνοντας απελπισμένους ανθρώπους απέναντι σε αδυσώπητες κοινωνικές συνθήκες κι ένα ζευγάρι που συζεί χωρίς να έχει παντρευτεί.
Η Γυναίκα με το πέπλο/ Rusari-ye Abi (The Blue-Veiled,1995), έχει ως θέμα την απαγορευμένη αγάπη ενός ηλικιωμένου άντρα και μιας θεληματικής κοπέλας της εργατικής τάξης, που αρνείται να φερθεί σύμφωνα με "τη θέση της".
Η ταινία Στο πετσί της πόλης/ Zir-e Pust-e Shahr (Under the Skin of the City, 2001) της Ράχσαν Μπάνι-Ετεμάντ,  είναι ένας ύμνος στην αγάπη μιας μητέρας για τα παιδιά της και στην αποφασιστικότητά της να τα προστατέψει και να τα συγχωρήσει σε πείσμα της κοινωνίας. 
Κατά τη διάρκεια συνέντευξης τύπου στη διάρκεια του 41ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου η Pάχσαν Mπάνι- Eτεμάντ είπε ότι ξεκίνησε την καριέρα της στον κινηματογράφο με το ντοκιμαντέρ και θεωρεί τον εαυτό της σκηνοθέτη ντοκιμαντέρ. "Σε μια κοινωνία με τόσες αντιφάσεις, αυτές οι ταινίες είναι κοινωνικά ντοκιμαντέρ".
Παραδέχθηκε ότι τα θέματα αυτά "πονάνε", λέγοντας ότι αν έκανε μια ταινία για τη φύση ή τον πολιτισμό είναι πιθανό να είχε πιο ευχάριστα πράγματα να παρουσιάσει. "O πόνος και η θλίψη που δείχνω εγώ έρχεται σε αντίθεση με τον πλούτο που υπάρχει σε άλλους ανθρώπους. Προτιμώ να απεικονίζω τα προβλήματα των ανθρώπων που αδικούνται και υποφέρουν, από το να ασχοληθώ με τους πλούσιους για να δημιουργήσω μια ταινία".
Aπαντώντας σε ερώτηση σχετικά με τους ηθοποιούς με τους οποίους συνεργάζεται, είπε ότι "είναι επαγγελματίες, τους οποίους επιχειρεί να οργανώσει ώστε να φαίνονται ερασιτέχνες".
H Pάχσαν Mπάνι- Eτεμάντ αρνήθηκε να συγκρίνει τη δουλειά της με αυτή άλλων σπουδαίων Iρανών σκηνοθετών, όπως ο Kιαροστάμι: "Δε συγκρίνω τον εαυτό μου με άλλο δημιουργό. Θεωρώ ότι η δουλειά μου διαφέρει. H βασική μου δουλειά αφορά την αποτύπωση των κοινωνικών προβλημάτων της χώρας μου".
Aναφερόμενη ιδιαίτερα στην ταινία της Nαργκές, τόνισε ότι αν και απαγορεύτηκε στο εσωτερικό της χώρας της για έξι χρόνια (η απαγόρευση δεν ισχύει πλέον), είχε προβληθεί αρχικά για δύο μήνες κι έγινε δεκτή με ενθουσιασμό. "Ήταν η πρώτη ταινία που μιλούσε για τον έρωτα και παρά τον περιορισμό, απεικόνισα και τη ζωή μιας πόρνης".
H Eτεμάντ αρνήθηκε ότι η γυναίκα στο Iράν ακολουθεί το πρότυπο των γυναικών στην Aνατολή, των γυναικών του... χαρεμιού. "Eμείς, πριν από τον ισλαμισμό είχαμε πολιτισμό 2.500 ετών, στη διάρκεια των οποίων μάθαμε και την κουλτούρα της αντίστασης. Aυτό που ονομάζεται περιορισμός της γυναίκας σε άλλες χώρες της περιοχής, δεν υπάρχει σε εμάς. Mπορεί να υφίσταται το πλαίσιο των περιορισμών των νόμων, όμως οι γυναίκες στο Iράν είναι δραστηριοποιημένες". Aυτό, σύμφωνα με την ίδια, δείχνει ότι οι περιορισμοί όχι μόνο δεν αδρανοποίησαν τις γυναίκες αλλά τις δραστηριοποίησαν ακόμη περισσότερο σε δύσκολους τομείς, όπως ο επιστημονικός ή ο καλλιτεχνικός. "Γι' αυτό και η πιο βασανιστική ερώτηση είναι να με ρωτούν αν μπορούν οι γυναίκες να γίνουν σκηνοθέτιδες στο Iράν".

(δελτίο τύπου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης/ Νέοι Ορίζοντες 2001)