Ο Abbas Kiarostami θεωρείται ως ένας από τους πιο σημαντικούς σκηνοθέτες του καιρού μας. Ενδεικτικό της θέσης του στο κινηματογραφικό τοπίο είναι ότι σε μια δημοσκόπηση που διοργάνωσε το αμερικάνικο κινηματογραφικό περιοδικό Film Comment, στην οποία συμμετείχαν κριτικοί, διευθυντές φεστιβάλ και σημαίνοντα μέλη της κινηματογραφικής βιομηχανίας, και όπου ψηφίστηκε ως ο πιο σημαντικός σκηνοθέτης της δεκαετίας του 90.
Αν κάποιος αναζητούσε μια κινηματογραφική ταυτότητα για τον Abbas Kiarostami θα έπρεπε να σταθεί στην επισήμανση ότι πίσω από το μινιμαλιστικό, ουαμανιστικό, απλό και απέριττο κινηματογραφικό του ύφος κρύβεται η διαπραγμάτευση πολύπλοκων προβλημάτων του ανθρώπου: η επικοινωνία, ο θάνατος, ο έρωτας.
Ο Kiarostami γεννήθηκε στην Τεχεράνη το 1940. Σπούδασε Καλές Τέχνες και γραφιστική. Ασχολήθηκε αρχικά με την διαφήμιση και διαμέσου αυτής πέρασε στον κινηματογράφο. Το 1969 θα ιδρύσει μαζί με άλλους σκηνοθέτες το κινηματογραφικό τμήμα του Iδρύματος για την Πνευματική Ανάπτυξη Παιδιών και εφήβων. Το ίδρυμα αυτό έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο όχι μόνο στην καριέρα του Kiarostami (σκηνοθέτησε 22 ταινίες μικρούς μεσαίου ή μεγάλου μήκους) αλλά και για την γέννηση του ιρανικού σινεμά, αφού έκανε την παραγωγή, υποστήριξε χρηματοδότησε αρκετές από τις ταινίες σημαντικών σκηνοθετών.
Αφετηρία για μια ταινία του Kiarostami είναι πάντα ένα περιστατικό που ο σκηνοθέτης έχει παρατηρήσει στην πραγματική ζωή. Η κινηματογράφηση σε πραγματικούς χώρους, η συμμετοχή ερασιτεχνών ηθοποιών, ο αυτοσχεδιαστικός χαρακτήρας της σκηνοθεσίας, η παντελής απουσία σεναρίου, η σχέση φυσικού τοπίου και ανθρώπου, η εμμονή στην ανθρώπινη φιγούρα και στο ανθρώπινο πρόσωπο, η καθαρή και λιτή αφηγηματική γραμμή, η απλότητα ως σκηνοθετικό ύφος (στο 10 χρησιμοποιεί μόνο δύο γωνίες λήψης για τα πλάνα) και ο βαθύτατος ουμανιστικός χαρακτήρας των ταινιών αποτελούν τα στοιχεία που συγκροτούν το κινηματογραφικό πρόσωπο του Abbas Kiarostami.
Η ταινία που έκανε γνωστό τον Kiarostami στην Δύση είναι μια ταινία με παιδιά: το Που είναι το σπίτι του φίλου μου; (1987). Μαζί μ' άλλες κυρίως μικρού μήκους, ανήκει σ' ένα κύκλο ταινιών του σκηνοθέτη με ήρωες παιδιά και με μια θεματολογία "παιδαγωγική". Σ' αυτές τις ταινίες μέσω του θέματος της επικοινωνίας θίγονται ζητήματα σχετικά με την γέννηση της συνείδησης, τις αξίες της φιλίας και τις αλληλεγγύης, την ένταξη των παιδιών στον κόσμο των ενηλίκων. Όλος αυτός ο προβληματισμός του σκηνοθέτη σχετικά με τα παιδία αντανακλάται και στο έργο άλλων ιρανών σκηνοθετών, όπως ο Jafar Panahi.
Η ταινία Που είναι το σπίτι του φίλου μου; και οι επόμενες που γύρισε ο σκηνοθέτης Και η ζωή συνεχίζεται (1992) και Μέσα στους ελαιώνες (1994) συνιστούν την τριλογία του Κόκερ. Τρεις ταινίες που διαδραματίζονται στον ίδιο τόπο, πριν και μετά από ένα μεγάλο σεισμό. Αυτές οι ταινίες αποτελούν στοχασμούς πάνω στις σχέσεις των ανθρώπων στην δύναμη του έρωτα, στην ανάγκη για επικοινωνία, στην ανάγκη για μια ζωή καθαρή χωρίς προσμίξεις, για την δύναμη και την υποβολή του φυσικού χώρου πάνω στους ανθρώπους.
Το ψέμα ως στοιχείο καταστροφικό της ζωής θα βρούμε σε μια "απομονωμένη" ταινία του σκηνοθέτη το Close-up (1990) με ήρωα ένα κινηματογραφόφιλο που εξαπατά μια οικογένεια υποδυόμενος έναν σκηνοθέτη.
Η βραβευμένη στις Κάννες Γεύση του κερασιού (1997) συνιστά ένα άλμα στην καριέρα του σκηνοθέτη αφού για πρώτη φορά η σκιά του θανάτου πέφτει βαριά πάνω στις εικόνες. Όπως και στις επόμενες Ο άνεμος θα μας πάρει (1999) και στο ντοκιμαντέρ ABC Africa, η επιθυμία του θανάτου ή ο επικείμενος ερχομός του καθορίζει την δραματική πλοκή: ο σκηνοθέτης ως αντίδραση αναζητά το νόημα της ζωής στις μικρές απολαύσεις της, καταγράφει την δύναμη της ζωής που ξεπηδά από τα γεμάτα αθωότητα παιδικά πρόσωπα.
Η πλέον πρόσφατη ταινίας μυθοπλασίας με τίτλο 10 (2002) αποτελεί ένα τολμηρό μορφικό επίτευγμα του σκηνοθέτη: όλη η ταινία διαδραματίζεται στον κλειστό χώρο ένας αυτοκίνητου. Σ' αυτή ο Kiarostami για πρώτη φορά στην καριέρα του θέτει στο κέντρο τα γυναικεία πρόσωπα. Ωστόσο πίσω απ' αυτό το θέμα και στον πυρήνα της ταινίας υπάρχει η κυρίαρχη θεματική γραμμή που διατρέχει όλο το έργο του Kiarostami το πρόβλημα της επικοινωνίας δύο ανθρώπων, οι δυσκολίες της κατανόησης, η δυσκολία του να ζεις, τα προβλήματα της ζωής και ο διάλογος ή εξομολόγησης ως ένας τρόπος για τα υπερβούμε.
Το σινεμά του Kiarostami είναι ένα μοντέρνο σινεμά και παράλληλα βαθύτατα απλό στην σύλληψη και καθόλου περίπλοκο στην πρόσληψη του από τον θεατή (συχνά τον κατηγορούν ως ένα "απλοϊκό" σκηνοθέτη). Ο Kiarostami αποκαθαίρει την κινηματογραφική γλώσσα από την υπερβολή, δημιουργεί ιστορίες και πρόσωπα που αντανακλούν το βαθύτατο πνεύμα των καιρών μας και παράλληλα αναζητά διαρκώς μέσα στην απλότητα της εικόνας την δύναμη και την ουσία.
Μέσα από τον ρεαλισμό της εικόνας, ο θεατής της οδηγείται στην υπέρβαση και στην ποίηση. Οι εικόνες των ταινιών του κατάγονται από την απτή, πεζή και συγκεκριμένη πραγματικότητα, αποτελούν όμως αυτές οι ίδιες εικόνες την πρώτη ύλη για να κατασκευαστεί ένα ποιητικό σύμπαν όπου στο κέντρο υπάρχει ο άνθρωπος.

Δημήτρης Μπάμπας