(Ο σκηνοθέτης του Good Bye μιλά για την ταινία)

Το Good Bye είναι η πέμπτη σας ταινία. Ποιο ήταν το κίνητρο για να τη γυρίσετε;

Αποφάσισα να κάνω την ταινία αμέσως μετά την αποφυλάκισή μου. Διέκοψα όλες τις επαφές με τα media και προσπάθησα να τη γυρίσω όσο πιο γρήγορα γινόταν. Οι δημοσιογράφοι ήθελαν να μάθουν για τις συνθήκες φυλάκισης, αλλά εγώ προτίμησα να μιλήσω μέσα από το έργο μου. Κοίταξα γύρω μου στο στενό μου περιβάλλον και είδα ότι πολλοί φίλοι μου ζούσαν παρόμοιες καταστάσεις με μένα. Ήθελα να δώσω στον κόσμο μια απάντηση για την κατάσταση στο Ιράν μέσα από μια ταινία και όχι με δηλώσεις.

Γράψατε δηλαδή το σενάριο βασισμένος σε πραγματικά και ως ένα βαθμό βιωματικά γεγονότα;

Ακριβώς. Εμπνεύστηκα την ιστορία από δύο κατηγορίες ανθρώπων. Η πρώτη αφορούσε την περίπτωση ενός δικηγόρου που εξαιτίας της ακτιβιστικής του δράσης είχε χάσει την άδεια άσκησης επαγγέλματος και η δεύτερη ενός δημοσιογράφου που εξαιτίας της υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είχε χάσει τη δουλειά του, αλλά παρέμενε παρόλα αυτά ενεργός. Ήταν και στις δύο περιπτώσεις ένα οικείο περιβάλλον που γνώριζα καλά.


Μιλήστε μας για τις συνθήκες κάτω από τις οποίες γυρίστηκε η ταινία. Ποια εμπόδια συναντήσατε;

Η ταινία γυρίστηκε σε 4 μήνες. Στο Ιράν όταν ξεκινάς μια ταινία πρέπει να πάρεις δύο άδειες, μία για την έγκριση του σεναρίου και μία για την προβολή της στη χώρα. Πήρα μόνο την πρώτη και ξεκίνησα αμέσως τα γυρίσματα . Ελπίζω κάποτε να πάρω και τη δεύτερη. Στην προσπάθεια μου αυτή είχα βοηθό το Iranian House of Cinema που με βοήθησε να πάρω την έγκριση σεναρίου από το Υπουργείο Πολιτισμού. Μετά την έγκριση αυτή έκανα την ταινία όπως την ήθελα, ενώ την ίδια ώρα το δικαστήριο με καταδίκαζε σε εξαετή φυλάκιση. Επειδή δεν ήξερα πότε θα έμπαινα φυλακή κάναμε τα γυρίσματα-που κράτησαν 40 μέρες- σχεδόν παράλληλα με το μοντάζ.  

Ο κεντρικός χαρακτήρας στην ταινία σας είναι μια γυναίκα.  Ήταν μια επιλογή συνειδητή να τονίσετε ειδικά τον κοινωνικό αποκλεισμό του γυναικείου φύλου στο Ιράν;

Δε βλέπω μόνο τη γυναίκα  σα θύμα στην ταινία και ούτε κάνω ταινίες για τα φύλα. Στο πρόσωπο της ηρωίδας συγκεντρώνονται πολλοί χαρακτήρες. Περισσότερο βλέπω στο πρόσωπό της την καταπιεσμένη στη χώρα μου ανθρώπινη ύπαρξη.

Η ηρωίδα της ταινίας δεν δείχνει κανένα προσωπικό συναίσθημα. Σε  αντίθεση με άλλες ηρωίδες που βλέπουμε σε ιρανικές ταινίες και που επίσης θέλουν να εγκαταλείψουν τη χώρα, αυτή παραμένει ανέκφραστη και παγωμένη σε όλη τη διάρκεια της ταινίας. Σα να φοράει μια μάσκα. Για ποιο λόγο γίνεται αυτό;

Η γυναίκα αυτή είναι πολύ κουρασμένη. Το γεγονός όμως ότι δεν αντιδράει συναισθηματικά- για παράδειγμα δεν κλαίει ποτέ- οφείλεται στο ότι μέσα της έχει σκληρύνει πολύ, είναι σαν ένα ψυχρό σίδερο. Η μακρόχρονη καταπίεση έχει διαμορφώσει αυτό το σκληρό χαρακτήρα. Το μόνο που την ενδιαφέρει είναι να σώσει τη ζωή της. Να βρει έναν τρόπο διαφυγής. Ο χαρακτήρας της μοιάζει με αυτόν ενός μποξέρ.  Στην ουσία η ταινία μου αρχίζει όταν αυτή η γυναίκα δέχεται το τελειωτικό χτύπημα. Τη βλέπεις όταν φαίνεται να έχει ηττηθεί και να πέφτει.


Είναι όμως μια ταινία με αργούς ρυθμούς και σκοτεινή ατμόσφαιρα, που μεταδίδει περισσότερο στο θεατή τη δυσάρεστη αίσθηση ότι είναι παγιδευμένος και όχι τόσο κάποιου που αγωνίζεται.

Δεν ήθελα να χρησιμοποιήσω το συμβατικό τρόπο αφήγησης ενός δράματος. Ούτε να δώσω λεπτομέρειες από το παρελθόν της γυναίκας αυτής. Πολλά πράγματα αφήνονται να εννοηθούν. Προτίμησα τα μεγάλα πλάνα και τους αργούς ρυθμούς για να δώσω στο θεατή το χρόνο να σκεφτεί όλα τα στάδια από τα οποία περνάει η ηρωίδα, να δώσω τα βαθύτερα συναισθήματά της και ποια είναι αυτά που την παγιδεύουν. Μόνο έτσι ο θεατής θα έμπαινε στη θέση της. Πιο πολύ όμως ήθελα να μιλήσω για την ψυχική και όχι για τη σωματική βία. Η σκηνή στο ασανσέρ είναι νομίζω ενδεικτική.

Η ηρωίδα είναι διπλά παγιδευμένη, τόσο στη χώρα της όσο και σε ένα ηθικό δίλημμα σχετικό με την εγκυμοσύνη της. Είναι μόνη της σε αυτή την απόφαση. Τι θέλετε να δηλώσετε με αυτό;

Είναι αυτό ακριβώς που ήθελα να δείξω. Η γυναίκα αυτή θα δώσει λευτεριά σε μια ύπαρξη που με τη σειρά της θα της δώσει την επιθυμητή ελευθερία. Όταν συνειδητοποιεί ότι θα φέρει στον κόσμο ένα ανάπηρο παιδί αμφιταλαντεύεται αρχικά για την απόφασή της. Το γεγονός ότι αποφασίζει να κρατήσει το παιδί για να σωθεί η ίδια δείχνει πόσο προχωρημένη είναι η βία μέσα στην κοινωνία. Ήθελα με αυτό τον τρόπο να δείξω τι συμβαίνει εδώ. Γιατί οι άνθρωποι κοιτάζουν πώς να προσβάλλουν ο ένας τον άλλον αντί να χαμογελούν και να αλληλοϋποστηρίζονται. Γιατί υποτιμούν τόσο την ανθρώπινη ύπαρξη.

Με την τελευταία σκηνή δε φαίνεστε και πολύ αισιόδοξος για την κατάσταση που επικρατεί στη χώρα σας.

Δε μπορώ να πω ότι είμαι αισιόδοξος ή απαισιόδοξος. Αυτή είναι η πραγματικότητα την οποία ζω εγώ και πολλοί άλλοι. Την αποδέχομαι χωρίς να μεμψιμοιρώ. Έχω προς το παρόν τη δυνατότητα να ταξιδεύω αλλά δεν ξέρω ως πότε. Όταν επιστρέψω δεν ξέρω αν θα μου επιτραπεί να ξαναβγώ από τη χώρα. Υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα στη ζωή μου. Αλλά δεν τη σκέφτομαι, γιατί θα με εμπόδιζε από το να δημιουργώ. Μία ώρα πριν την αναχώρησή μου για τη Θεσσαλονίκη δεν ήμουν σίγουρος για το αν θα μπορούσα να πετάξω. Αν όμως καθίσω να τα σκεφτώ όλα αυτά θα χάσω και αυτές τις στιγμές ελευθερίας που απολαμβάνω.

Στο πρόσφατο φεστιβάλ της Βιέννης, όπου προβαλλόταν η ταινία σας,  διάβασα στον έντυπο Τύπο ότι ήσασταν υπό κράτηση, οπότε ήταν μεγάλη η έκπληξή μου να σας δω εδώ.

Οι δημοσιογράφοι γράφουν πράγματα που με εκπλήσσουν και μένα τον ίδιο. Έχω πάψει πια να ασχολούμαι με τις δημοσιεύσεις τους και δεν τις διαβάζω καν.

Παραμένετε όμως στο Ιράν. Δε θα ήταν πιο εύκολο για σας να αφήσετε τη χώρα σας και να εγκατασταθείτε σε μια χώρα του εξωτερικού, όπως έχουν κάνει άλλοι συνάδελφοί σας;

Θέλω να κάνω ταινίες σε μια χώρα που ξέρω καλά την κατάσταση και τον πολιτισμό της και όχι σε μια χώρα της οποίας δε γνωρίζω τη γλώσσα. Οι ρίζες μου είναι στο Ιράν.  Εδώ μπορώ να εκφραστώ καλύτερα. Μην το εκλάβετε σαν εθνικισμό. Απλά παρά τα προβλήματα προσπαθώ να δω την ομορφιά πέρα από αυτήν την πραγματικότητα. Αυτό που επιθυμώ περισσότερο είναι να εργάζομαι σκληρά, να συνεχίζω να κάνω ταινίες για τη χώρα μου και όχι να σκέφτομαι αρνητικά για τις συνθήκες της ζωής μου, γιατί αλλιώς θα ζω μόνιμα σα φυλακισμένος.

Ποιο είναι το επόμενό σας σχέδιο;

Μια ταινία για μια ιρανική οικογένεια που άφησε το Ιράν εδώ και χρόνια και ζει στο εξωτερικό.

Ευχαριστούμε τον κ. Babak Salari για την μετάφραση στα αγγλικά.

(συνέντευξη στην Καλλιόπη Πουτούρογλου στις 8/11/2011, κατά διάρκεια του 52ου Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης)