(σχόλια για το σινεμά (και όχι μόνο))

Ο Lee Chang-dong γεννήθηκε στη Νότια Κορέα, το 1954. Θεατρικός σκηνοθέτης και ηθοποιός. Μυθιστοριογράφος. Η πρώτη του ταινία Πράσινο Ψάρι ήταν στο Διεθνές Διαγωνιστικό του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, 1997. Αφηγείται την ιστορία ενός νέου, ο οποίος αναζητά και βρίσκει την οικογενειακή θαλπωρή στους κόλπους μιας συμμορίας γκάνγκστερ.
Η δεύτερη Peppermint Candy (1999) κερδίζει το ειδικό βραβείο στο Δεκαπενθήμερο Σκηνοθετών στις Κάννες. Μέσα από διαδοχικά φλας-μπακ παρουσιάζει πως η καταπιεστική και αυταρχική εξουσία αφαιρεί την ανθρώπινη υπόσταση από το κεντρικό πρόσωπο μετατρέποντας τον σε τέρας. "Η πολιτική δεν αφήνει ανεπηρέαστη την προσωπική ζωή", δηλώνει. "Αντιμετώπισα την ταινία ως μια ευκαιρία για τους νέους του σήμερα να ταυτιστούν με τους νέους του παρελθόντος και ίσως να κερδίσουν λίγη την σοφία τους".
Στη ταινία του με τίτλο Όαση -βραβεύτηκε στην Βενετία, 2002- στο κέντρο βρίσκεται η παράδοξη ερωτική σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα σ' ένα βιαστή και μία κοπέλα που πάσχει από εγκεφαλική παράλυση.
Στις γραμμές που ακολουθούν, με αφορμή την ταινία Όαση/ Oasis, σχολιάζει τα του σινεμά (και όχι μόνο)...

Ο ΕΡΩΤΑΣ ΚΑΙ Η ΦΑΝΤΑΣΙΩΣΗ
Μ’ αρέσουν τα ανθρώπινα ελαττώματα ή οι άνθρωποι με ελαττώματα, ανεξάρτητα από πού αυτά τα ελαττώματα προέρχονται –είτε από την κοινωνία είτε από τον χαρακτήρα του κάθε προσώπου. Ίσως επειδή και εγώ ο ίδιος είμαι ένας απ’ αυτούς τους ανθρώπους με ελαττώματα. Δεν με προσελκύει κάποιος cool, ικανός, άψογος και διαπρεπής. Δεν αισθάνομαι φιλικός απέναντι σε τέτοιους ανθρώπους.
(…)O έρωτας είναι μία φαντασίωση που μόνο δύο άνθρωποι στον κόσμο μπορούν να βιώσουν. Όπως δεν μπορούμε να δούμε τι ονειρεύονται οι άλλοι -κανένας άλλος, παρά μόνο αυτοί οι δυο, δεν μπορεί να κατανοήσουν την ουσία του έρωτα: η οποία είναι η φαντασίωση. Σ’ αυτό το σημείο ο έρωτας ορισμένες φορές βρίσκεται σε ασυμφωνία με την κοινωνία και αποκτά μία τραγική διάσταση. Στην ταινία Όαση οι δύο ερωτευμένοι ήρωες ίσως φαίνονται ασυνήθιστοι, όμως ήθελα να απεικονίσω μία παγκόσμια προσέγγιση προς τον έρωτα διαμέσου των δύο, μ’ ένα τρόπο έντιμο και απλό. Από την στιγμή που βιώνουν την φαντασίωση που λέγεται “έρωτας” η βασική σύγκρουση ανάμεσα στον “έρωτα” και την “πραγματικότητα” δημιουργεί πικρά αισθήματα. Οι άνθρωποι έχουν συνείδηση ότι ο έρωτας είναι άφρονος και παράτολμος, ωστόσο παρ’ όλα αυτά προσπαθούν πολύ να το κάνουν κάτι προσωπικό και αληθινό. Σ’ αυτή τη ταινία υπάρχει μία ιστορία για ένα “ηλίθιο” ζευγάρι που προσπαθεί να πραγματοποιήσει αυτή την συνηθισμένη φαντασίωση. Όμως όλοι οι ερωτευμένοι είναι κατά κάποιο τρόπο ηλίθιοι. Έτσι δεν είναι;

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ Ή ΣΚΗΝΟΘΕΤΗΣ
Από τότε που ήμουν παιδί θεωρούσα ότι είμαι συγγραφέας. Δεν είναι μεγάλο πράγμα να είσαι συγγραφέας: απλώς κατανοείς τον κόσμο μέσω των βιβλίων. Στον πραγματικό κόσμο δεν αισθανόμουν να έχω πολύ σχέση με τους άλλους, φίλους ή ενήλικες. Το ίδιο συμβαίνει και τώρα που είμαι σκηνοθέτης: μόνο τα ρούχα είναι διαφορετικά.
(…) Κάθε καλλιτέχνης θέλει η ιστορία του να ακουστεί από όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους. Το να ’σαι σήμερα συγγραφέας είναι κάτι πολύ μοναχικό. Όταν έγραφα το ελάχιστο 3.000 ή περισσότερο 30.000 αναγνώστες διάβαζαν τα μυθιστορήματα μου. Συγκρίνετε αυτά τα νούμερα με τις 500.000 θεατές που είδαν την ταινία στις αίθουσες (σ.τ.μ. ο σκηνοθέτης αναφέρεται στην Κορέα).

Η ΛΕΠΤΟΛΟΓΟΣ ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ
Αυτό που το κοινό μπορεί να δει αμέσως είναι σημαντικό. Όμως εξίσου σημαντικό είναι και αυτό που δεν μπορούν να δουν εύκολα. Όσο και υπέροχα αν αισθάνεται ένας χαρακτήρας, αν υπάρχει κάποιος στο πίσω μέρος του πλάνου, στο βάθος του δρόμου, και φαίνεται να έχει δυσάρεστη όψη, τότε χαλάει η διάθεση. Όταν επιλέγω τέτοια στοιχεία, κάποιοι μπορεί να θεωρούν ότι είμαι λεπτολόγος. Όμως πιστεύω ότι αυτά τα στοιχεία είναι σημαντικά.

ΧΟΛΙΓΟΥΝΤ
Μου φαίνεται ότι οι χολιγουντιανές ταινίες σκοπό έχουν να απομακρύνουν τους θεατές από την πραγματικότητα: αναπτύσσουν όλο και περισσότεροι πιο περίτεχνες μεθόδους για να κάνουν τους θεατές να ξεχάσουν την πραγματικότητα. Ωστόσο όταν ο κινηματογράφος εφευρέθηκε είχε μία ψυχαγωγική λειτουργία, επίσης όμως αντιπροσώπευε μία επιθυμία για την καταγραφή και σύλληψη της πραγματικότητας. Αυτή είναι μία σύγκρουση που έρχεται σε μας από τις απαρχές του κινηματογράφου. Σήμερα, πιστεύω, ότι γέρνει πολύ περισσότερο προς την μία κατεύθυνση. Προσπαθώ να ισορροπήσω: κοιτάζοντας προς τον εαυτό μας, παρά ξεχνώντας τον εαυτό μας στις ταινίες.

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ
Η κινηματογραφική βιομηχανία φαίνεται λαμπερή επειδή τα πρόσωπα είναι αναγνωρίσιμα και τα ονόματα γίνονται γνωστά. Όμως αν κοιτάξεις αυτόν τον κόσμο από πιο κοντά, είναι ένας κόσμος μίζερος. Είναι σαν το glossy χαρτί στο οποίο συνηθίζεται να τυπώνεται τα γυναικεία περιοδικά. Μοιάζει υπέροχο, ωστόσο δεν μπορείς να κάνεις πολλά πράγματα μ’ αυτό το χαρτί. Δεν μπορείς να το χρησιμοποιήσεις ούτε για να σκουπιστείς.

Η ΚΟΡΕΑ
Η αντίληψη ότι ένα άτομο είναι αθώο, αλλά η κοινωνία είναι κακιά, δεν είναι για μένα πειστική. Κανένας Κορεάτης δεν είναι ελεύθερος της ευθύνης για τα προβλήματα της Κορεατικής κοινωνίας. Ιδιαίτερα η γενιά μου που έχει διαμορφώσει τα πράγματα. Τώρα που έχω μεγαλώσει βρίσκω τον εαυτό μου να γίνεται ότι θεωρούσα στο παρελθόν παράξενο ή απίστευτο. Πριν ασκήσουμε κριτική στην κοινωνία θα πρέπει να ασκήσουμε κριτική στους εαυτούς μας.

ΝΕΟΙ ΣΚΗΝΟΘΕΤΕΣ
Συχνά σπουδαστές έρχονται κουβαλώντας την τεχνολογία και τις μεθόδους της σκηνοθεσίας και εμμένουν σ’ αυτές απόλυτα. Όμως οι ταινίες είναι ένας άλλος τρόπος για να κατανοήσουμε την ζωή. Οι μέθοδοι δεν είναι περισσότερο σημαντικοί από την κατανόηση της ζωής.

(Αποσπάσματα από συνέντευξη του Lee Chang-dong, με αφορμή την ταινία Όαση/ Oasis, στην εφημερίδα Korea Herald, 16-8-2002. Απόδοση Δημήτρης Μπάμπας)