Διαιτητής του ποδοσφαίρου, καθηγητής μαθηματικών, κριτικός κινηματογράφου, διευθυντής του Φεστιβάλ του Μπουένος Άιρες, ο Quintín (Κιντίν) (Eduardo Antin / Εντουάρντο Αντίν) είναι μια χαρισματική προσωπικότητα . Μιλά με την ακρίβεια ενός καθηγητή μαθηματικών και ο λόγος του είναι γεμάτος πάθος και συναίσθημα όταν αναφέρεται στις ταινίες.
Στις γραμμές που ακολουθούν σχολιάζει την κινηματογραφική κριτική και την νέα τεχνολογία, αναφέρεται στην κατάσταση στον χώρο του κινηματογράφου στην Αργεντινή και επισημαίνει τους πιο σημαντικούς κατά την άποψη του σκηνοθέτες της χώρας του…
ΔΙΑΙΤΗΣΙΑ ΚΑΙ ΚΡΙΤΙΚΗ
Νομίζω ότι υπάρχουν κάποιες ομοιότητες μεταξύ ενός κριτικού κινηματογράφου και ενός διαιτητή ποδοσφαίρου. Ένας κριτικός αποφασίζει ενώπιον μιας ταινίας, ενώ ένας διαιτητής αποφασίζει ενώπιον των ομάδων, για τις πράξεις που συμβαίνουν στο γήπεδο. Και στις δύο περιπτώσεις κρίνεις και αποφασίζεις και επιπλέον και τα δύο επαγγέλματα είναι μη δημοφιλή στο κοινό. Είναι επαγγέλματα που προκαλούν την καχυποψία.
Δεν σκέφτομαι καθόλου το κοινό, όταν γράφω μια κριτική. Η αντίληψη που έχω για την κινηματογραφική κριτική αποκλείει το κοινό. Όταν γράφω μια κριτική απευθύνομαι στο σκηνοθέτη ή στους ανθρώπους που έκαναν την ταινία. Και όταν είσαι διαιτητής του ποδοσφαίρου δεν πρέπει να σκέφτεσαι τι θα πει το κοινό ή οι ομάδες, για τις αποφάσεις που παίρνεις. Και στις δύο περιπτώσεις υπάρχει πίεση από το κοινό, την οποία πρέπει να αγνοείς.
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΚΡΙΤΙΚΗ
Όταν γράφεις μια κριτική για μία ταινία θα πρέπει να επιμένεις να υπάρχει μία λογική ακολουθία επιχειρημάτων. Είναι σαν να αποδείκνυες ένα θεώρημα των μαθηματικών. Βέβαια μία κριτική μιας ταινίας δεν είναι πάντα τόσο ακριβής και συγκεκριμένη στα επιχειρήματα της, όπως στην απόδειξη ενός θεωρήματος. Ωστόσο στην κριτική όλα όσα γράφεις θα πρέπει να είναι ελεγμένα. Θα πρέπει να σκέφτεσαι συνεχώς δύο πράγματα: Αυτά που έχεις γράψεις για την ταινία και το ενδεχόμενο αυτά να είναι αντιφατικά και αλληλοσυγκρουόμενα.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΤΑΙΝΙΕΣ
Η οικονομική κατάσταση σήμερα (2001) είναι πολύ άσχημη. Είχαμε επίσης και στο τέλος της δεκαετίας του 80, μια αντίστοιχη με την τωρινή οικονομική κρίση, στην Αργεντινή -μια κατάσταση υψηλού πληθωρισμού. Όμως εκείνη δεν διήρκησε πολύ. Τώρα έχουμε την κατάρρευση της οικονομίας, με υψηλή ανεργία. Το κράτος δεν έχει χρήματα για τίποτα, παρά μόνο να πληρώσει τις δόσεις των δανείων. Οι μισθοί και οι συντάξεις μειώνονται και η κατάσταση είναι πολύ δραματική. Είμαστε στα πρόθυρα μιας σοβαρής κρίσης που δεν ξέρουμε που θα μας οδηγήσεις.
Υπάρχει κάτι παράδοξο σε αυτήν την κατάσταση. Η οικονομική κρίση επηρέασε κατά κάποιον τρόπο τον χώρο του κινηματογράφου -υπάρχουν μειώσεις του αριθμού των εισιτηρίων- και από την άλλη υπήρξε ένας νόμος της κυβέρνησης που χρηματοδοτεί τον κινηματογράφο με 50 εκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο. Η κινηματογραφική βιομηχανία δεν είναι το χειρότερος τομέας της οικονομίας. Ο κινηματογράφος ζει σε ένα περιβάλλον θερμοκηπίου, στην δίνη της οικονομικής κρίσης. Στο περιβάλλον μιας φιλελεύθερης οικονομίας, χωρίς κανενός είδος προστασίας, ο κινηματογράφος ακόμα προστατεύεται από τον κράτος. Δεν ξέρω αν αυτό θα διαρκέσει για πολύ ακόμα, αλλά τα πράγματα μέχρι τώρα πάνε καλά.
ΕΝΑ ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΟ ΣΙΝΕΜΑ;
Ο Κόσμος Γερανός/ Mundo Grua (Pablo Trapero) είναι το καλύτερο πορτραίτο της μικροαστικής τάξης που εξαφανίζεται. Είναι αυτή που χάνεται στην Αργεντινή, κυρίως στα προάστια των πόλεων. Χάνονται οι αξίες της και ο πολιτισμός της, ο τρόπος ζωής της. Ο πρωταγωνιστής της ταινίας βιώνει αυτή την εξαφάνιση. Επίσης είναι ένα κατά κάποιον τρόπο μία ταινία επιστημονικής φαντασίας. Ξέρουμε τι έκανε ο πρωταγωνιστής στα νιάτα του (ήταν μουσικός την δεκαετία του 60), αλλά δεν ξέρουμε πως ζούσε τα προηγούμενα 30 χρόνια. Είναι σαν να ξύπνησε από χειμερία νάρκη. Πιστεύω ότι η ταινία είναι αντιπροσωπευτική της κατάστασης σήμερα.
Στην Αργεντινή υπάρχει μία διαμάχη μεταξύ των κριτικών κατά πόσο αυτές οι ταινίες είναι ρεαλιστικές (σ.τ.σ. ο Quintin αναφέρεται στις περισσότερες ταινίες του αφιερώματος). Στην ταινία Ελευθερία/ La Libertad (Lisandro Alonso) και στον Κόσμο Γερανό, οι κεντρικοί χαρακτήρες δεν είναι ένα απλός εργάτης ή ένας απλός ξυλοκόπος. Ένα Καναδός κριτικός είπε ο ήρωας στην ταινία Ελευθερία είναι ο "Μαραντόνα των ξυλοκόπων". Είναι ένα απίστευτα ικανό πρόσωπο -δεν είναι ένας απλός ξυλοκόπος. Και ο Rulo (σ.τ.σ ο ήρωας στον Κόσμο Γερανό) είναι ένα μοναδικό πρόσωπο. Νομίζω ότι η ταινία δεν θα ήταν ίδια χωρίς τον Rulo. Υπάρχουν στις ταινίες ρεαλιστικές καταστάσεις και υπάρχει συχνά και ένα ντοκιμαντερίστικο ύφος -όμως δεν είμαι πολύ σίγουρος αν αυτές οι ταινίες είναι ρεαλισμός. Δεν υπάρχει μια ακριβής απεικόνιση της κατάστασης -δεν είναι ταινίες παραδείγματα της κατάστασης στην κοινωνία. Αυτό που υπάρχει είναι ότι η πραγματικότητα διεισδύει και διαπερνά όλες αυτές τις ταινίες. Οι ταινίες είναι ανοικτές στην πραγματικότητα. Αυτό ίσως είναι και το κοινό στοιχείο που έχουν όλες οι ταινίες του αφιερώματος.
ΟΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΟΙ ΣΚΗΝΟΘΕΤΕΣ
Οι ταινίες που παρουσιάζονται είναι πρώτες ή δεύτερες των σκηνοθετών. Για μένα αυτή είναι μια γενιά σκηνοθετών, από την οποία θα πρέπει να περιμένουμε πολλά στο μέλλον. Νομίζω ότι ο Alonso (Ελευθερία), ο Trapero (Κόσμος Γερανός), η Martel (Βάλτος/ La Cienaga) και ο Caetano (Πίτσα, Μπίρα/ Pizza, birra y faso και Τσιγαράκια -Βολιβία) είναι οι σημαντικότεροι απ' αυτήν την γενιά. Αν δείτε τις ταινίες τους θα καταλάβετε ότι έχουν ένα κόσμο, ένα βλέμμα. Είναι καλλιτέχνες -σκηνοθέτες.
ΨΗΦΙΑΚΟ ΣΙΝΕΜΑ
Με μια ψηφιακή κάμερα μπορείς να κάνεις μια ταινία με πολύ χαμηλό προϋπολογισμό. Όμως κάποιες απ' αυτές τις ταινίες από την Αργεντινή έχουν γυριστεί με φιλμ και επίσης πολύ χαμηλό προϋπολογισμό, χωρίς καθόλου χρήματα. Έτσι μιλώντας με όρους παραγωγής δεν υπάρχει τεράστια διαφορά σε σχέση με μια ταινία που γυρίστηκε με ψηφιακή κάμερα. Από την πλευρά της αισθητικής έχουμε ταινίες όπως η τελευταία του Eric Rohmer, ο οποίος χρησιμοποιεί μ' ένα υπέροχο τρόπο την νέα τεχνολογία. Ή ο Kiarostami στην τελευταία του ταινία ABC Africa, που έχει γυριστεί με ψηφιακή κάμερα, ξέρει πως να την χρησιμοποιήσει.
Η νέα τεχνολογία δεν κάνει προσιτή την σκηνοθεσία στους πάντες. Πρέπει να ξέρεις πως να την χρησιμοποιήσεις, πως να εκμεταλλευθείς τις δυνατότητες που σου παρέχει. Πρέπει να έχεις συνείδηση τού τι πραγματικά σημαίνει σκηνοθεσία μίας ταινίας.
(Συνέντευξη: Δημήτρης Μπάμπας. Δημοσιεύθηκε στην εφ. Πρώτο Πλάνο στα πλαίσια του 42ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 2001)