Ο σκηνοθέτης της ταινίας Άγνωστες απολαύσεις σχολιάζει ...

Ο ΤΙΤΛΟΣ
Ο Αγγλικός τίτλος της ταινίας μου Άγνωστες απολαύσεις/ Unknown Pleasures είναι αποτέλεσμα μίας παρατήρησης που έκανα για την σύγχρονη Κίνα. Για να αποφύγουν την απελπισία οι άνθρωποι ρίχνονται στη δαιμονική αναζήτηση της ηδονής και των απολαύσεων. Και ευτυχώς έχουν τον χρόνο να σπαταλήσουν τα χρήματα τους.
Ο κινέζικος τίτλος της ταινίας "Ren Xiaoyao" σημαίνει "ελεύθερος από περιορισμούς". Αυτός είναι παρμένο από τα γραπτά ενός ταοϊστή φιλοσόφου, του Zhuangzi, όπου προτείνει να απολαμβάνουμε τις ηδονές της ζωής και να αναζητάμε την απόλυτη ελευθερία. Το 2001 ένα τραγούδι με τον ίδιο τίτλο ήταν πολύ πετυχημένο στην κινέζικη νεολαία. Έγινε ένα από τα πιο δημοφιλή τραγούδια στο Karaoke.

Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
(…) Δεν νομίζω ότι ο οιοσδήποτε που ενδιαφέρεται για την τρέχουσα επικαιρότητα θα μπορούσε να μένει αδιάφορος στην Κίνα, για το έτος 2001. Κατά την διάρκεια αυτής της χρονιάς, στα βόρεια της Κίνας, ένας άνεργος εργάτης βιομηχανίας ανατίναξε την αγροτική κατοικία που έμενε. Ύστερα από λίγο το Πεκίνο επιλέχθηκε ως διοργανώτρια πόλη των Ολυμπιακών Αγώνων του 2008. Στη Νότια Κίνα ένας ληστής τραπεζών συνελήφθη. Αυτός ο άνδρας είχε τρεις ερωμένες. Πριν εκτελεσθεί είχε λάβει αμέτρητες ερωτικές επιστολές από νεαρές φοιτήτριες. Από την μια η Κίνα που επιτυχώς μπαίνει στο Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου. Και από την άλλη το περιστατικό της σύγκρουσης ενός αμερικάνικου αεροπλάνου μ' ένα κινέζικο, στην Hainan, αναβιώνει τον κινέζικο εθνικισμό.
Είναι δύσκολο να γνωρίζεις ποίο απ' όλα αυτά τα γεγονότα σημάδεψε περισσότερο την σκέψη των ανθρώπων. Καθ' όσον με αφορά όλα αυτά τα γεγονότα μ' επηρέασαν πολύ έντονα. Αυτή τη χρονιά η πραγματικότητα ήταν περισσότερο δραματική απ' οτιδήποτε μπορούσε κάποιος να δει στον κινηματογράφο. Σχεδόν άγγιξε τον σουρεαλισμό. Όλος ο πληθυσμός ήταν σε κατάσταση έξαψης. Αυτή η παράξενη διέγερση μού προκάλεσε ένα συναίσθημα ανησυχίας. Η οργή του εσωτερικού στρώματος της κοινωνίας άρχισε να βγαίνει προς τα έξω και να παρουσιάζεται.

Η ΝΕΑ ΓΕΝΙΑ
Το 1982, τη στιγμή που οι νεαροί ήρωες της ταινίας Πλατφόρμα/ Platform (σ.τ.μ. η προηγούμενη ταινία του σκηνοθέτη) κλείνουν την νύχτα τα παράθυρα και μαζεύονται γύρω -γύρω για να ακούσουν μυστικά δυτική μουσική, οι νεαροί ήρωες της νέας γενιάς στο Άγνωστες απολαύσεις/ Unknown Pleasures είχαν μόλις γεννηθεί. Ανήκουν στην γενιά του ελέγχου των γεννήσεων. Ποτέ δεν θα έχουν αδέλφια και αδελφές. Η μοίρα τούς έχει καταδικάσει σε μία μοναχική ύπαρξη. Αυτή η γενιά επίσης βρίσκεται αντιμέτωπη με την υπαρξιακή κρίση της ατομικότητας. Η κοινωνία δεν γνωρίζει πώς να τοποθετηθεί απέναντι στην ατομική εμπειρία. Πολιτιστικά μιλώντας, δεν είχαμε τον χρόνο να προετοιμάσουμε τους εαυτούς μας να αντιμετωπίσουμε αυτή την κρίση. Επιπλέον η τεράστια έκρηξη της ανάπτυξης της χώρας ασκεί μία πίεση στη νέα γενιά. Αντιμέτωποι μ' αυτήν βρίσκουν τους εαυτούς τους απόλυτα αδύναμους.

ΜΙΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΖΩΉΣ
Ονειρεύτηκα ότι ήμουν πεταλούδα (Dreams of Being a Butterffy) είναι ένα από τα γραπτά του Zhuangzi (σ.τ.μ. ένας ταοϊστής φιλόσοφος). Μία μέρα, ενώ κοιμόταν στον κήπο, ονειρεύτηκε ότι έγινε πεταλούδα και πετούσε ανάμεσα στα λουλούδια. Σύμφωνα με τον φιλόσοφο, η ζωή θα έπρεπε να είναι μία ευχάριστη διαδικασία την οποία δεν θα έπρεπε να βαραίνει η πραγματικότητα. Στην ταινία Unknown Pleasures, οι νέοι έχουν έλλειψη πειθαρχίας. Δεν έχουν κάποιους στόχους για τον μέλλον. Αρνούνται όλους τους περιορισμούς. Ελέγχουν την ζωή τους και δρουν ανεξάρτητα. Όμως το πνεύμα τους δεν είναι εξίσου ελεύθερο. Είναι το τατουάζ με την πεταλούδα στην Qiao Qiao ένα έμβλημα της εξέγερσης ή ένα τραύμα αποτέλεσμα του τιμήματος για την ελευθερία;
Αν το σύνθημα "κάνε αυτό που σου αρέσει" είναι η ερμηνεία που δίνουν σήμερα οι νέοι στα γραπτά του Zhuangzi, τότε είναι επίσης και ο αναστεναγμός τους, καθώς αντιμετωπίζουν την απατηλή αναζήτηση της λεγόμενης ελευθερίας.

Η ΕΠΑΡΧΙΑ
Όπως στην ταινία, η πλειοψηφία των νέων της Κίνας ζουν σε μεσαίου μεγέθους πόλεις ή σε μικρές κοινότητες, όπου η πραγματικότητα είναι σκληρή. Μεγάλες οδικές αρτηρίες είναι υπό κατασκευή για να επιτρέψουν την επαφή με τον "έξω κόσμο". Μόνο τώρα η απομόνωση έχει σπάσει. Από την μια πλευρά οι τηλεπικοινωνίες αναπτύσσονται ραγδαία -η δορυφορική τηλεόραση και η σύνδεση με το internet είναι τώρα μέρος της καθημερινής ζωής. Από την άλλη παραδοσιακές βιομηχανίες καταρρέουν και τώρα η κρατική οικονομία επαφίεται στους νέους μηχανισμούς. Αυτό αυξάνει το χάσμα ανάμεσα στους πλουσίους και τους φτωχούς, οξύνει το πρόβλημα των ανέργων εργατών κ.λ.π….
Τι συμβαίνει με τις δυσκολίες που οι νέοι άνθρωποι αντιμετωπίζουν στην επαρχία; Το μεγάλο πρόβλημα έγκειται στην άνιση ανάπτυξη της χώρας. Οι ρυθμοί ανάπτυξης έχουν αυξηθεί σε εθνικό επίπεδο. Το χάσμα αυξάνεται μεταξύ των επαρχιών. Πόλεις όπως το Πεκίνο, η Σαγκάη και η Καντόνα είναι πολύ μπροστά, όμως ακόμα αποτελούν σπάνια παραδείγματα εκσυγχρονισμού, ο οποίος έχει επιτευχθεί λόγω της ισχυρής συγκέντρωση κρατικών πόρων. Οι νέοι βλέπουν ότι το ελάχιστο των αναγκών τους να εξασφαλίζεται με πολύ δυσκολία. Απελπίζονται. Το στυλ ζωής που προβάλλεται από τα Μέσα Ενημέρωσης είναι το αντίθετο απ' αυτό που ζουν. Η τηλεόραση συνεχώς το αποδεικνύει αυτό. Αυτό που είναι ανησυχητικό είναι ότι πολλοί απ' αυτούς σταδιακά χάνουν την εμπιστοσύνη τους στην πολιτιστική τους ταυτότητα.
Στο τέλος της ταινίας ο Bin Bin βλέπει στην τηλεόραση ότι τώρα το Πεκίνο είναι εύκολα προσβάσιμο χάρις στο άνοιγμα ενός νέου αυτοκινητόδρομου. Όλη η χώρα τείνει προς την κατεύθυνση της γρήγορης ανάπτυξης, χωρίς να ανησυχεί γι' αυτούς που μένουν πίσω….
Περπάτησε στους δρόμους της Datong (σ.τ.μ. η πόλη που γυρίστηκε η ταινία) και θα δεις την σιωπηλή διάθεση των νέων. Οι επιφανειακές διαφορές, που επιδεικνύουν, τούς επιτρέπουν να διαχωρίσουν τον εαυτό τους από τους άλλους. Είναι ο μόνος τρόπος για να προστατεύσουν τον εαυτό τους από την εξωτερική επιθετικότητα, ενώ στην πραγματικότητα είναι πολύ, πολύ ευαίσθητοι.

ΨΗΦΙΑΚΟ ΒΙΝΤΕΟ
Η ταινία γυρίστηκε στην Datong, μία βιομηχανική πόλη στην επαρχία Shanxi απ' όπου κατάγομαι. Η λέξη "Datong" σημαίνει Μεγάλη Αρμονία και προσδιορίζει μία δίκαιη κοινωνία. Ωστόσο συμβαίνει το αντίθετο. Η κατάσταση είναι πολύ προβληματική. Μία βόλτα στην πόλη θυμίζει βόλτα σε εργοστάσιο. Η πόλη όζει συγχύσεως και παράξενου υπερρεαλισμού. Αμέσως σκέφθηκα το ψηφιακό βίντεο. Η ελαφριά χρωματική ασυμφωνία του ψηφιακού βίντεο ταίριαζε με την τονικότητα που ήθελα. Ξεκίνησα τα γυρίσματα μόνο τρεις εβδομάδες αφού είχα την ιδέα της ταινίας. Αυτοσχεδίασα και τα γυρίσματα με ψηφιακό βίντεο μου έδωσε μία αίσθηση ελευθερίας στην κίνηση. Με την ψηφιακή beta κάμερα είχα την αίσθηση ότι είμαι ένας ποιητής της αρχαίας εποχής, ο οποίος παρατηρεί το τοπίο που τον περιβάλλει, ενώ ταυτόχρονα ακούει τους ήχους της δικής του εσωτερικής μουσικής. Επιπλέον το βίντεο είναι και πιο απλό τεχνικά μέσο. Δεν νομίζω ότι ποτέ το ψηφιακό βίντεο θα αντικαταστήσει το κινηματογραφικό φιλμ. Για τους σκηνοθέτες είναι απλώς ακόμα μία επιπλέον επιλογή που τους προσφέρεται.

(αποσπάσματα από κείμενο του Jia Zhang-ke, σκηνοθέτη της ταινίας Άγνωστες απολαύσεις/ Unknown Pleasures, στις "σημειώσεις για την παραγωγή". Απόδοση Δημήτρης Μπάμπας)