του Josef von Sternberg
(ο σκηνοθέτης αφηγείται)
«Σήμερα ο τίτλος «Ο Γαλάζιος Άγγελος» χρησιμοποιείται σε νάιτ-κλαμπ, μοίρες της αεροπορίας και νέες εκδόσεις κινηματογραφικών έργων. Πριν από την ταινία μου, ο τίτλος αυτός δεν υπήρχε. Βρέθηκα στο Le Havre στις 12 Αυγούστου του 1929 ύστερα από μια καθόλου ευχάριστη διαμονή δύο χρόνων στο εργοστάσιο του Χόλιγουντ. Τούτη η γερμανική περιπέτεια είχε μια περίεργη αρχή. Είχα πάρει ένα κολακευτικό τηλεγράφημα από τον Εμίλ Γιάνινγκς, με το οποίο μου ζητούσε να τον σκηνοθετήσω στην πρώτη του ομιλούσα ταινία, προσθέτοντας ότι, αν και μπορούσε να διαλέξει όποιον σκηνοθέτη ήθελε, προτιμούσε εμένα. Αυτό με άγγιξε βαθιά, επειδή του είχα πει κάποτε σε ωμή γλώσσα ότι δεν επρόκειτο να κάνω άλλη ταινία μαζί του, έστω κι αν όλοι οι άλλοι χάνονταν κι έμενε αυτός ο τελευταίος ηθοποιός πάνω στη Γη. Ωστόσο, είχαν περάσει ήδη δύο χρόνια και, όπως λέμε όλοι: «Ό,τι έγινε, έγινε».
Έτσι, λοιπόν, μια ευχάριστη μέρα του Αυγούστου έφθασα με το τρένο στο Βερολίνο και με υποδέχθηκαν ο Εμίλ Γιάνινγκς, ο 'Ερικ Πόμερ και ο Καρλ Βολμέλερ. Ο Γιάνινγκς υποσχέθηκε πως αυτή τη φορά θα ήταν διαφορετικός, και πράγματι ήταν. Ο Πόμερ θα ήταν ο παραγωγός και τον θεωρούσαν πολύ ικανό. Ο Βολμέλερ ήταν ποιητής και την εποχή εκείνη ήταν ο καλύτερος μου φίλος. Θα σκηνοθετούσα τον Γιάνινγκς.
Ύστερα από τις πρώτες φιλικές κουβέντες, ρώτησα ποια ήταν τα σχέδια τους και με πληροφόρησαν ότι η ταινία που θα έκανα ήταν ο Ρασπούτιν. Αρνήθηκα, διότι δεν με ενδιέφερε καθόλου και πρότεινα να επιστρέψω στην Αμερική. Αρνήθηκαν με έντονο ύφος, πρότειναν να ψάξουν για κάτι καλύτερο που θα με ενδιέφερε. Ανάμεσα στα πολλά θέματα και τις ιδέες που μου πρότειναν τις επόμενες εβδομάδες, ένα τράβηξε την προσοχή μου. Μια ιστορία του Χάινριχ Μαν, Καθηγητής Ανράτ, δημοσιευμένη το 1905, σχετικά με έναν καθηγητή που ερωτεύεται και παντρεύεται την τραγουδίστρια ενός καμπαρέ, τη Ρόζα Φρόλιχ, χωρισμένη από τον άντρα της και με παιδί. Παραιτείται από τη θέση του στο σχολείο και στη συνέχεια χρησιμοποιεί τη γυναίκα του ως στήριγμα για να ιδρύσει μια χαρτοπαικτική επιχείρηση. Μέσα σε λίγο χρόνο, παρά τις αποφάσεις μου, η Ρόζα Φρόλιχ θα γινόταν Λόλα-Λόλα, θα άφηνα έξω το παιδί της, θα έδινα στους μαθητές προκλητικές φωτογραφίες της, θα την έκανα άκαρδη και ανήθικη, θα επινοούσα λεπτομέρειες που δεν υπάρχουν στο βιβλίο και, τελικά, θα άλλαζα το ρόλο του καθηγητή για να δώσω την πτώση ενός ερωτευμένου αλά Human Bondage.
Έδωσα το πράσινο φως στο στούντιο να προχωρήσει και ζήτησα να μου δώσουν για συνεργάτη τον πιο ικανό συγγραφέα τους για να καταγράψει τις ιδέες μου. Αυτός ήταν ο Ρόμπερτ Λίμπμαν. Ενδιαφέρθηκα μετά για τον μουσικό και διάλεξα τον Φρίντριχ Χολάντερ να γράψει τα τραγούδια που θα ταίριαζαν στο σχέδιο μου. Το επόμενο βήμα μου ήταν να βρω ένα σχεδιαστή για τα τολμηρά κοστούμια που σκόπευα να δώσω στην πρωταγωνίστρια. Αφού απέρριψα πολλούς, βρήκα τον ταλαντούχο Ούγγρο Βαράντι, τα ερωτικά σχέδια του οποίου πρόσθεσαν πολύ στην ποιότητα της ταινίας.
Μια βραδιά που επισκέφθηκα ένα μικρό θέατρο στο οποίο έπαιζαν δύο ηθοποιοί που ήδη είχα επιλέξει, πρόσεξα μία ηθοποιό, το πρόσωπο της οποίας ήταν αυτό ακριβώς που ήθελα. Αυτή ήταν η Μάρλεν Ντίτριχ. Σχεδόν όλοι έχουν αποδώσει την ανακάλυψη της σ' εμένα. Αυτό δεν είναι αλήθεια. Δεν είμαι ένας αρχαιολόγος που ανακάλυψα κάποια θαμμένα γυναικεία οστά. Είμαι ένας δάσκαλος που πήρε μια όμορφη γυναίκα, την καθοδήγησε, την εμφάνισε στο κοινό με προσοχή, οργάνωσε τα χαρίσματα της, κάλυψε τις ατέλειες της και την οδήγησε ν' αποκρυσταλλώσει το ρόλο που την έκανε γνωστή. Η ίδια ήταν ένα τέλειο μέσο (medium) που ευφυέστατα απορρόφησε τις οδηγίες μου και παρά τους φόβους της ανταποκρίθηκε στη σύλληψη μου για το γυναικείο αρχέτυπο. Οι υπόλοιποι ηθοποιοί έκαναν αυτά που τους δίδαξα.
Τα γυρίσματα άρχισαν τον Νοέμβριο και τέλειωσαν τον Δεκέμβριο. Ήταν το 1929, η Γερμανία αδιαίρετη, αν και ο χώρος της ταινίας (σχολείο, καμπαρέ, κτλ.) δεν είναι η Γερμανία, η πραγματικότητα πολύ λίγο μ' ενδιέφερε.
Η ταινία γυρίστηκε στο Βερολίνο, στα τέλη του 1929. Ολοκληρωμένο σενάριο δεν υπήρχε. Το μεγαλύτερο μέρος της ταινίας είναι αυτοσχεδιασμός στα πλατό. Η κατασκευή της, όπως και όλες οι δυσκολίες που συνάντησα, αναφέρονται στο βιβλίο μου Fun in a Chinese Laundry, που κυκλοφόρησε το 1966. Ένα πολύ μικρό μέρος των διαλόγων ήταν στα αγγλικά, στο μεγαλύτερο τους μέρος χρησιμοποιήθηκε η ιδιωματική γλώσσα τού Βερολίνου. Γυρίσαμε δύο βερσιόν, αγγλική και γερμανική, τη μία κατόπιν της άλλης. Λίγη έμφαση δόθηκε στους διάλογους, αν και φυσικά είναι καλύτερα όταν οι θεατές καταλαβαίνουν τους διάλογους. Καθώς ήταν η πρώτη ομιλούσα ταινία που γυρίστηκε στη Γερμανία, οι συνθήκες, από άποψη εγγραφής του ήχου, ήταν πριμιτίφ, ενώ δεν υπήρχαν μηχανήματα για ντουμπλάζ και μιξάζ.»
(πηγή δελτίο τύπου)
