Με την πτώση του Σοβιετικού καθεστώτος, παρασύρθηκε άδικα στην λησμονιά και η κινηματογραφική ιστορία της Ε.Σ.Σ.Δ που υπήρξε επιβλητική, και σε μεγάλο βαθμό πρωτοποριακή για την παγκόσμια εξέλιξη της τέχνης των κινούμενων εικόνων. Η σημαντικότερη μονάδα παραγωγής, ήταν η Μοσφιλμ, της Μόσχας, με μεγάλο αριθμό ταινιών κάθε χρόνο και τεράστια στούντιο στην Μόσχα. 
Αρχίζοντας με την πρώτη δημιουργία του Μιχαήλ Ρομ , «Η παχουλή» (1934), εστιάζεται κυρίως στην έξοχη άνθιση του κινηματογράφου, μετά την αλλαγή του 20ου συνεδρίου, το 1956. «Ο 41ος» του Γκριγκόρι Τσουχράι και «Όταν πετούν οι γερανοί» του Μιχαήλ Καλατόζοφ προβάλλουν την ατομικότητα, και τον λυρισμό της μορφής και κέρδισαν τους θεατές όλου του κόσμου. Την ίδια εποχή, ο «Οθέλλος» του Σεργκέι Γιούτκεβιτς επιβεβαίωσε την ωριμότητα της γραφής στην μεταφορά μεγάλων θεατρικών έργων. Ακολούθησε μια δεύτερη γενιά δημιουργών, το τότε νέο κύμα της Ρωσίας, οι οποίοι με φορμαλιστική και ουσιαστική τόλμη, ανανέωσαν τον Σοβιετικό κινηματογράφο: Τα αδέλφια, Νικήτα Μιχάλκοφ (Πέντε βράδια, 1978) και Αντρεϊ Μιχαλκοφ Κοντσαλόφσκι που συνεχίζουν ως σήμερα να εργάζονται, συχνά και μακριά από την πατρίδα τους. Το φιλμ του Κοντσαλόφσκι, η «Ευτυχία της Άζια», γυρίστηκε με περιπέτειες από το 1966 ως το 1968, απαγορεύτηκε από την λογοκρισία και προβλήθηκε στο κοινό το 1989.

Η ΠΑΧΟΥΛΗ/ PYCHKA 
Σκηνοθέτης: Μιχαήλ Ρομ. Ηθοποιοί: Γκαλίνα Σεργκέγιεβα, Αντρέι Φάιτ, Φαίνα Ρανέβσκαγια, Ανατόλι Γκοριούνοφ, Ανατόλ Γκορζούνοφ. Σοβιετική παραγωγή, 1934
Εννέα Γάλλοι αστοί φεύγουν με άμαξα από την Ρονάν, για να γλιτώσουν από τους Πρώσους κατακτητές, το 1870. Καθοδόν ανεβαίνει στην άμαξα μια κοπέλα ελευθερίων ηθών , που έχει το παρατσούκλι η «παχουλή». Οι ταξιδιώτες την αντιμετωπίζουν εχθρικά , όμως μαλακώνουν, όταν τους μοιράζει τα φαγητά που έχει μαζί της. Σ’ ένα σημείο ελέγχου, ο Πρώσος αξιωματικός, τους φέρνει δυσκολίες και απαιτεί να χαρεί τις «υπηρεσίες» της παχουλής.
Εκείνη, αρνείται να παραδοθεί σ’έναν μισητό εχθρό και οι συνταξιδιώτες της κατ’ αρχην επικροτούν τον πατριωτισμό της. Όμως, παραμένουν δεσμευμένοι και αρχίζουν να ανησυχούν για τις δουλειές τους….
Ο Μιχαήλ Ρομ, με την πρώτη αυτή ταινία του καθιερώθηκε αμέσως ως σημαντικός κινηματογραφιστής. (Την γύρισε βωβή, ο ήχος προστέθηκε πολύ αργότερα). Πήρε το κλασσικό διήγημα του Γκυ Ντε Μοπασάν και το διασκεύασε πιστά, προσθέτοντας μόνο δυο δευτερεύοντα πρόσωπα, την καμαριέρα και τον Πρώσο στρατιώτη , που εξασφαλίζουν το ειδύλλιο του έργου. Ο Ρομ στηρίζεται στην επίμονη διαδοχή των γκρο-πλαν , προβάλλει το ηθικό «κενό» των αστών και επιβεβαιώνει ότι ο πατριωτισμός αναιρείται από τα ταξικά συμφέροντα.

ΟΤΑΝ ΠΕΡΝΟΥΝ ΟΙ ΓΕΡΑΝΟΙ/ LETIAT JOURAVIJ/ THE CRANES ARE FLYING
Σκηνοθέτης: Μιχαήλ Καλατόζοφ. Ηθοποιοί: Τατιάνα Σαμοίλοβα, Αλεξέι Μπατάλοφ, Μ.Μερκούλιεφ, Α.Χβόριν. Παραγωγή: Μοσφίλμ, Σοβιετική, 1957. Διάρκεια:93΄
Στην Μόσχα το 1941, έχει ξεσπάσει ο πόλεμος. Οι Γερμανοί εισβάλλουν, κηρύσσεται γενική επιστράτευση. Η Βερόνικα και ο αγαπημένος της Μπόρις, ζουν κάποιες στιγμές ευτυχίας. Πάνω τους πετούν οι γερανοί. Παρά την πίεση όλων των δικών του και της Βερόνικα, ο Μπόρις κατατάσσεται εθελοντής και φεύγει για το μέτωπο. Σ’ένα τρομερό βομβαρδισμό, η Βερόνικα χάνει τους δικούς της και καταφεύγει στην οικογένεια του Μπόρις. Ο αδερφός του την βιάζει και παντρεύονται. Εκείνη είναι εσωτερικά συντριμμένη. Τα γερμανικά στρατεύματα προχωρούν, η οικογένεια μετακινείται στην Σιβηρία όπου η Βερόνικα περνά δύσκολες μέρες. Ο Μπόρις σκοτώνεται στο μέτωπο, εκείνη το αγνοεί…
Ήταν η ταινία που αποκρυστάλλωσε το «λιώσιμο των πάγων» στην Ρωσία, μετά το 2Οο Συνέδριο. Στην Δύση την αποδέχτηκαν με ενθουσιασμό και τεράστια κοσμοσυρροή. Για πρώτη φορά στον Σοβιετικό Κινηματογράφο, ο Πόλεμος, κοιταζόταν από την πλευρά του ατόμου, που υφίσταται τα δεινά του. Ο Καλατόζοφ, μαζί με τον θαυμάσιο οπερατέρ του, Ουρουσέφσκι, έπλασαν έξοχες λυρικές εικόνες και δεξιοτεχνικές λήψεις , που ανέδειξαν τον βαθύ ρομαντισμό του έργου. Η Τατιάνα Σαμοίλοβα, κορίτσι με ελαφίσια χάρη , ενσάρκωσε ευαίσθητα την ηρωίδα και κέρδισε τα δάκρυα εκατομμυρίων θεατών.

Ο 41ος/ SOROK PERVYZ
Σκηνοθεσία: Γκριγκόρι Τσουχράι. Παίζουν: Ιζόλντα Ουζβίτσκαγια, Όλεγκ Στριτζένοφ, Νικόλας Κριούκοφ. Ταινία σοβιετικής παραγωγής 1956. Διάρκεια: 86΄
Υπόθεση: Μια μικρή μονάδα του κόκκινου στρατού, υπό την διοίκηση του κομισάριου Εβσγιούκοφ, επιχειρεί στην κεντρική Ασία. Η καλύτερη σκοπευτής της μονάδας είναι η Μαρζούτκα, η οποία έχει χτυπήσει ήδη, σαράντα αντιπάλους λευκορώσους. Συλλαμβάνουν έναν υπολοχαγό των λευκών, τον Γκαβορούα-Ότροκ και η Μαρζούτκα αναλαμβάνει να τον οδηγήσει στην κεντρική διοίκηση. Το πλοιάριο τους ναυαγεί και απομένουν οι δυο τους αποκομμένοι σ’ ένα ερημονήσι. Σιγά, σιγά ερωτεύονται ο ένας τον άλλον. Σιγά σιγά ερωτεύονται ο ένας τον άλλον…
Ο νεαρότατος Γκριγκόρι Τσουχράι επωφελείται της ελευθεριότητας που χαρακτήρισε την εποχή του 20ου συνεδρίου στην Σοβιετική ένωση και ξαναπιάνει ένα θέμα τολμηρό που είχε πρωτογυρίσει ο Προταζάνοφ. 
Μια κόρη της επανάστασης, ερωτεύεται έναν εχθρό και αυτός ζωγραφίζεται με «θετικά χρώματα» ενώ η σχέση τους υμνείται λυρικά και εξιδανικεύεται. Η ταινία έφερε ένα πνεύμα νεανικό, γεμάτο χυμούς και ρομαντισμό και θριάμβευσε σε ολόκληρη την υφήλιο.

Η ΕΥΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΑΖΙΑ/ ISTORIA ASSI KLIATCHINOI KATORALA LIOUBICIA DANIE VYCHLA ZAMOUCH/ ASIA CLYACHINA LOVE STORY
Σκηνοθέτης: Αντρέι Μιχάλκοφ –Κοντσαλόφσκι. Ηθοποιοί: Ία Σαβίνα, Αλεξάντρ Σουρίν, Ιβάν Πετρόφ, Λιούμποφ Σοκόλοβα. Παραγωγή: Σοβιετική Μοσφιλμ, 1967. Διάρκεια: 93΄
Ένα κολχόζ στις όχθες του Βόλγα, κατά την διάρκεια της συγκομιδής του σίτου. Οι αγροτικές δουλειές, τα συλλογικά γεύματα, οι ώρες της ανάπαυσης με τις διηγήσεις και βέβαια, οι ερωτικές ιστορίες. Η Άζια, μια εργάτρια που κουτσαίνει αλλά είναι ζουμερή και χαρούμενη, διεκδικείται μάταια από ένα μεσήλικο, που ήρθε από την πόλη, ενώ εκείνη το ίδιο μάταια, κυνηγάει τον νεαρό εραστή της Στεπάν, από τον οποίο περιμένει παιδί…
Ο Αντρέι Μιχάλκοφ Κοντσαλόφσκι (αδερφός του Νικήτα) ήταν μαζί με τον Ταρκόφσκι, τον Σουκσίν και την Μουράτοβα, το εξαιρετικό Νέο Κύματου Σοβιετικού Κινηματογράφου στα χρόνια του 60-70. Όλοι υπέστησαν επεμβάσεις , λογοκρισία, απαγορεύσεις. Ο Κοντσαλόφσκι, επαινέθηκε για την πρώτη δημιουργία του «Ο πρώτος δάσκαλος» αλλά είδε την δεύτερη την «Άζια» να κλειδώνεται στο ντουλάπι. Η ταινία κυκλοφόρησε μόλις 22 χρόνια αργότερα, το 1989, με την Γκλάσνοστ. Ο Κοντσαλόφσκι, αισθάνεται μοναδικά την αγροτική ζωή, την ομορφιά και τον αισθησιασμό της, σαν να είναι μαθητής του Ντοβζένκο. Όμως ζωγραφίζει από κοντά και την σύγχυση, την τεμπελιά, τον κοντόμυαλο εγωισμό και κρατάει όλη την αγάπη για την χυμώδη, κουτσή Άζια, που φέρνει στον κόσμο το παιδί της και ωριμάζει ολομόναχη.

(πηγή δελτίο τύπου  Κινηματογραφική Λέσχη ΕΤ1)