του Matteo Garrone

Αφήνοντας πίσω του τους βίαιους δρόμους του Gomorrah, o Matteo Garrone με το Reality κινείται, φαινομενικά τουλάχιστον, σε έναν πολύ πιο εύθυμο και φωτεινό χώρο.
Ένας κεφάτος Ναπολιτάνος ιχθυοπώλης αποφασίζει να κυνηγήσει το μεγάλο όνειρο και να γίνει τηλεοπτικός σταρ. Σόουμαν εκ φύσεως και με την ενθάρρυνση της οικογένειας και των φίλων του θα ξεκινήσει ένα ταξίδι που από χαρούμενη περιπέτεια θα καταλήξει σε οργουελικό εφιάλτη. Με φόντο την πολύβουη και πληθωρική ζωή της ναπολιτάνικης κοινωνίας και χρησιμοποιώντας το φαινόμενο της τηλεοπτικής επιτυχίας του Big Brother στην Ιταλία, ο Garrone στήνει ένα νεορεαλιστικό παραμύθι, μια σύγχρονη σάτιρα ηθών, ένα κωμικοτραγικό σχόλιο πάνω στην επικίνδυνη σχέση ψευδαίσθησης και πραγματικότητας (1).
 Σε ένα φελινικό κόσμο, όπου η κάμερα κινείται ανάμεσα στο πραγματικό και τις προσομοιώσεις του, ο σκηνοθέτης υπονομεύει από την αρχή την αληθοφάνεια του κινηματογραφικού μέσου με την υπέροχη εισαγωγική σκηνή. Μια εναέρια λήψη που μας προσγειώνει στον πιο αντιπροσωπευτικό χώρο των ψευδαισθήσεων: σε ένα επιχρυσωμένο βασίλειο του κιτς, όπου διοργανώνονται μαζικά γαμήλια πάρτι. Χώρο από τον οποίο λίγο αργότερα θα απογειωθεί με ελικόπτερο ένας από τους δευτερεύοντες αλλά καθοριστικούς χαρακτήρες του έργου. Ένας πρώην διαγωνιζόμενος στο πιο δημοφιλές reality-show της Ιταλίας. H μαγική στιγμή της απογείωσης, που αφήνει άναυδο τον κεντρικό ήρωα, αποτελεί ίσως και το σημείο εκκίνησης της ταινίας. Κάτι συντελείται στο μυαλό του πρωταγωνιστή που σταδιακά θα τον οδηγήσει στην εμμονή και την παράνοια.

Το Θέαμα και ο πρωταγωνιστής
Η ταινία κινείται σε δύο περιβάλλοντα που εμπεριέχουν το στοιχείο της θέασης. Πρόκειται στην ουσία για δύο θεατρικές σκηνές στις οποίες ο ήρωας παίζει ή διεκδικεί τον κυρίαρχο ρόλο. Το πρώτο, γήινο και υπαρκτό είναι αυτό της καθημερινότητάς του. Λαϊκό, πολύχρωμο, θορυβώδες. Η εσωτερική αυλή του σπιτιού, η πλατεία με τους πάγκους, το καφέ έχουν μια θεατρικότητα που παραπέμπει στην commedia dell arte , αλλά και σε κάτι το υγιές, μια έκρηξη ζωής και αισιοδοξίας. Πρόκειται ωστόσο για έναν κόσμο εθισμένο θεατή, που έχει μυθοποιήσει τους τηλεοπτικούς σταρ των reality και για τον οποίο ο ήρωας με το ταπεραμέντο που διαθέτει είναι βασιλιάς. Το δεύτερο περιβάλλον είναι αυτό των media, του θεάματος, της τηλεόρασης. Και έχει την έδρα του στη Ρώμη, στο θρυλικό κινηματογραφικό στούντιο της Cinecitta. Μια καλοστημένη βιομηχανία κατασκευής τεχνητών παραδείσων, όπου το άτομο υπάρχει μόνο ως αντικείμενο θέασης και στους οποίους σπεύδουν να ενταχθούν τα πιο ετερόκλητα στοιχεία, όπως δείχνει η εξαιρετική σκηνή της εισόδου του ήρωα και της οικογένειάς του στο χώρο της τελικής ακρόασης. Πρόκειται για τον εξωτικό κόσμο του απόλυτου τίποτα, που γεννάει τη χίμαιρα της τηλεοπτικής επιτυχίας, της φήμης, της διασημότητας. Ο ήρωας παγιδευμένος νοητικά σε αυτόν τον κόσμο των ψευδαισθήσεων απομακρύνεται από το φυσικό του περιβάλλον. Χάνει την ταυτότητά του, την ίδια του την ύπαρξη. Ο γκροτέσκος θίασος που τον ακολουθούσε επί σκηνής γίνεται τώρα θεατής της θλιβερής του παρακμής και της πτώσης του.
Ο Garrone με το Reality δεν κάνει απλά μια μαύρη κωμωδία για τις επιπτώσεις της τηλεοπτικής πλάνης. Η ταινία, η οποία θα μπορούσε να θεωρηθεί και ως σχόλιο για την παρακμή του ιταλικού σινεμά, εξελίσσεται σε κάτι πολύ πιο σκοτεινό και σύνθετο. Ένα υπαρξιακό παραμύθι επιστημονικής φαντασίας, όπου τα όρια πραγματικού-ονειρικού θολώνουν και σταδιακά εξαφανίζονται, όταν το άτομο εκχωρεί το δικαίωμα της ατομικότητας σε μια αόρατη αρχή. Αν και είναι εμφανείς οι αιχμές κατά της τυφλής θρησκευτικής υποταγής των συμπατριωτών του σε όλη την ταινία– ο οίκος του Θεού δεν είναι παρά μια παραλλαγή του σπιτιού του big brother, όπως δείχνει και η τελευταία σκηνή– ο σκηνοθέτης δε διακωμωδεί τόσο την καλοσχεδιασμένη παντοδυναμία του «άνωθεν» μέσου, όσο την αφέλεια και ματαιοδοξία των ίδιων των πιστών θεατών.

της Καλλιόπης Πουτούρογλου [ Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.]

Σημειώσεις
(1) Ενδεικτικό του νεορεαλιστικού χαρακτήρα της ταινίας είναι και το γεγονός ότι τον κεντρικό ήρωα δεν υποδύεται επαγγελματίας ηθοποιός αλλά o Aniello Arena, ένας ναπολιτάνος μαφιόζος καταδικασμένος σε ισόβια για τριπλή ανθρωποκτονία. Το ταλέντο και οι υποκριτικές του ικανότητες- που καλλιεργήθηκαν στις θεατρικές ομάδες των φυλακών- έκαναν πολλούς να μιλούν για ένα νέο De Niro ή Pacino.
Τον Arena o Garrone ήθελε να τον χρησιμοποιήσει στο Gomorra, αλλά δεν είχε την έγκριση των φυλακών. Στο Reality, όταν του δίνεται η έγκριση, ο πρωταγωνιστής του παίζει υπό την παρακολούθηση των αστυνομικών αρχών. Πρόκειται στην ουσία για μια ειρωνική θεώρηση της πραγματικότητας του ήρωα. Ένας φυλακισμένος που κάνει το παν για να ξαναμπεί σε μια νέα φυλακή, ένα νέο παρατηρητήριο.