του Paul Greengrass

Ήταν Απρίλιος του 1999. Καθόμουν σ' ένα ιρλανδικό καφέ στο Kilburn, πίνοντας ιταλικό εσπρέσο. Απέναντι ο Almed, ο τρελός Μαροκινός έβαζε μάνγκο στον πάγκο του, έξω από ένα ινδικό εστιατόριο. Δύο Γάλλοι φοιτητές καθόταν σ' ένα τραπέζι δίπλα και τσακωνόταν για τον Luis Figo. Ο ήλιος έλαμπε. Η Bridney ήταν ψηλά στους καταλόγους των επιτυχιών. Ήταν μια ωραία μέρα στο Λονδίνο.
Θυμάμαι ότι αισθάνθηκα σαν να έβλεπα μία νέα χώρα να γεννιέται εκείνο το πρωινό: μια κοσμοπολίτικη Βρετανία, μια Βρετανία περήφανη για τις διαφορές, την ανεκτικότητα, την εκκεντρικότητα, την ιστορία της. Και μετά πήρα ένα βιβλίο, που ο τηλεοπτικός παραγωγός Mark Redhead μου είχε ζητήσει να δω εδώ και βδομάδες, και άρχισα να το διαβάζω. Λεγόταν Αυτόπτης Μάρτυρας την Αιματοβαμμένη Κυριακή (Eyewitness Bloody Sunday).
Το διάβασα μια και έξω. Μαρτυρίες από πρώτο χέρι υφαινόταν με το ελεγειακό σχόλιο του Don Mullan και αφηγούταν την ιστορία μία πορείας διαμαρτυρίας υπέρ των πολιτικών δικαιωμάτων στο Derry, ένα τσουχτερό χειμωνιάτικο πρωινό τον Ιανουάριο του 1972, που κατέληξε στο θάνατο 14 άοπλων πολιτών. Καθώς διάβαζα μπορούσα να δω τις οικογένειες να φοράνε τα καλά τους και να συγκεντρώνεται, μετά το γεύμα, σ' ένα γήπεδο στη καρδιά του γεμάτου από οδοφράγματα Καθολικού γκέτο που λεγόταν Free Derry. Μπορούσα να αισθανθώ την ελπίδα που σαν κύμα φούσκωνε καθώς τραγουδούσαν το We Shall Overcome, ενώ χιλιάδες κατεβαίνουν από τον λόφο μέσο του Bogside προς τα τείχη του προτεσταντικού Londonderry, όπου ο Βρετανικός στρατός τους περίμενε. Μια ακατανίκητη δύναμη επρόκειτο να συναντήσει ένα αμετακίνητο αντικείμενο: η τέλεια μεταφορά, αν χρειαζόταν μεταφορές για την έναρξη των Troubles (ταραχών). Και έτσι από να πηγαίνουν στραβά. Οι ηγέτες έχασαν τον έλεγχο της πορείας και ένα τμήμα του πλήθους, κυρίως νέοι με βίαιες προθέσεις, έσπασαν ένα οδόφραγμα του στρατού. Η συμπλοκή γενικεύθηκε: πέτρες, τούβλα, μπουκάλια έπεφταν σαν βροχή στους στρατιώτες που κρυβόταν πίσω από τα οχήματα -ένα πυροσβεστικό του στρατού κατέβρεχε το πλήθος. Οι συμπλοκές εξαπλώθηκαν, λαστιχένιες σφαίρες εκτοξεύθηκαν, μετά δακρυγόνα -καθώς χιλιάδες αθώοι διαδηλωτές τριγυρνούσαν αργά το απόγευμα και αναρωτιόταν τι να κάνουν: να ακούσουν τις ομιλίες στο δρόμο; να καθίσουν και να παρακολουθήσουν τις συμπλοκές; ή να πάνε σπίτι για τσάι; Εν τω μεταξύ οι paras (σ.τ.μ. οι στρατιώτες από το 1ο Σύνταγμα Αλεξιπτωτιστών του Βρετανικού Στρατού ) περίμεναν στους διπλανούς δρόμους ανυπομονώντας να ακούσουν την διαταγή να προχωρήσουν. Το Derry, όπως όλη η Βόρεια Ιρλανδία, ήταν μια πυριτιδαποθήκη έτοιμη για να εκραγεί.
Στις 4 παρά 7 εξερράγη. Καθώς γυρνούσα τις σελίδες στο βιβλίο του Don μπορούσα να δω όλη την σκηνή στο μυαλό μου: τεθωρακισμένα οχήματα να τρέχουν. Οι paras να ανακατεύονται στο πλήθος που έτρεχε. Τρέξιμο, φωνές, συμπλοκές, κραυγές. Οι πλαστικές σφαίρες. Ο ήχος του βρετανικού πολυβόλου. Πυροβολισμοί. Και πάλι πυροβολισμοί. Συνέχεια πυροβολισμοί. Και ο κόσμος να τρέχει να καλυφθεί, να τρέχει να σωθεί. Και άνθρωποι να πεθαίνουν. Όταν τελείωσα το Αυτόπτης Μάρτυρας την Αιματοβαμμένη Κυριακή αισθάνθηκα σαν να ήμουν εγώ που προσπαθούσα τρομαγμένος να καλυφθώ μέσα στη σκόνη και τα χαλάσματα ενός οδοφράγματος στην Rossville Street. Και ήξερα ότι ήθελα να κάνω μια ταινία για την Αιματοβαμμένη Κυριακή (Bloody Sunday).
Αυτή ήταν μία ιστορία για μία άλλη Βρετανία. Όχι η γεμάτη ζωή Βρετανία που υπήρχε έξω από το παράθυρο του καφέ, αλλά για την ξεχασμένη πλέον Βρετανία της γκρίζας κατήφειας της δεκαετίας του 70. Μια Βρετανία σε πόλεμο με μια κοινότητα πολιτών της, η οποία όμως αρνιόταν να το παραδεχτεί.
Ήμουν 17 ετών όταν συνέβη η Αιματοβαμμένη Κυριακή (Bloody Sunday) - αρκετά μεγάλος για να αντιληφθώ ότι αυτό που συνέβη ήταν απαίσιο, αρκετά νέος για να μην καταλάβω ότι αυτή ήταν μία μοιραία καμπή, η στιγμή κατά την οποία το κίνημα για πολιτικά δικαιώματα συντρίβεται, όταν η ελπίδα αποχωρεί την πολιτική σκηνή και η πάλη στην Βόρεια Ιρλανδία διεξάγεται πλέον μεταξύ ενόπλων ανδρών. Από εκείνη την ημέρα και μετά οι Troubles (ταραχές) εκτινάσσονται από μιας χαμηλής έντασης συγκρούσεις σ' ένα εμφύλιο πόλεμο, οδηγώντας πολλούς νέους στις τάξεις του IRA και τροφοδοτώντας τον 25χρονο κύκλο της βίας .
(...…) Ο Jim Sheridan κάποτε είπε ότι η Αιματοβαμμένη Κυριακή (Bloody Sunday)είναι η ιστορία των Ιρλανδών που ποτέ δεν μπορούν να ξεχάσουν και των Βρετανών που ποτέ δεν θέλουν να θυμηθούν. Ποτέ δεν ξέχασα αυτά τα λόγια, επειδή αυτά προσδιορίζουν για μένα αυτό που θέλαμε να κάνουμε: να γυρίσουμε μία ταινία που θα αναπαριστούσε τα γεγονότα της Αιματοβαμμένης Κυριακής με αυθεντικότητα, χωρίς πάθος, χωρίς σχηματοποιήσεις ή συνομωσίες, και κάνοντας αυτό να βοηθήσουμε να αφαιρεθεί η διαρκής δυνατότητα για ανάφλεξη, και το όνειδος, το σκοτεινό της μυστικό.

(Απόδοση Δημήτρης Μπάμπας. Αποσπάσματα από κείμενο που δημοσιεύθηκε στον Guardian 11/1/02