του Vladimir Prifti
Αγνοώντας, σε μια πρώτη προσέγγιση, τις επιταγές αλλά και τα μηνύματα της εποχής, η αφήγηση της ταινίας δυναστεύεται από το ιστορικό παρελθόν. Χρόνος δράσης για αυτή την ταινία εποχής είναι ο μεσοπόλεμος και τόπος η επαρχία της Αλβανίας: Όλα τα συμβάντα διαδραματίζονται σε τοπία που μοιάζουν ανέγγιχτα από την ανθρώπινη παρουσία και σε πόλεις που διατηρούν ανέπαφη την παραδοσιακή τους αρχιτεκτονική. Με κορύφωση μία "γαμήλια τελετή" -ο γάμος του Σάκο-, τα γεγονότα της αφήγησης μοιάζουν να διαδέχονται το ένα το άλλο, με τους ρυθμούς μίας άλλης εποχής. Όπως η ομίχλη σκεπάζει τα ερείπια μιας έρημης πόλης-φάντασμα, γεγονότα και συμβάντα συσσωρεύονται. Πίσω από τους τεράστιους τοίχους και κάτω από τις πέτρινες σκέπες, μία ακολουθία εύθραυστων καταστάσεων λαμβάνει χώρα, ένας συνδυασμός από άγρια συμβάντα διαδραματίζεται. Αγάπη και μίσος, θάνατος και αναγέννηση είναι τα δίπολα των εννοιών που κυριαρχούν στην αφήγηση.
Η δήλωση του σκηνοθέτη κάνει εμφανείς τις μεταφορές που κυριαρχούν στην αφήγηση: "Όλες οι δικτατορίες είναι κατά βάθος ίδιες, διαφέρουν μόνο στην μορφή. Σε κάθε περίπτωση, η μόνη φιλοδοξία είναι η ελευθερία του ατόμου και μια ζωή γεμάτη από ατομική αξιοπρέπεια".
Συμπαραγωγή με την Ουγγαρία, αυτή η ταινία από την Αλβανία είναι η τέταρτη μεγάλου μήκους για τον 54χρονου σκηνοθέτη της. Με σπουδές στην Ακαδημία Καλών Τεχνών των Τιράνων και με προϋπηρεσία στην θεατρική σκηνοθεσία αλλά και στην υποκριτική, ο Vladimir Prifti εργάστηκε ως σκηνοθέτης κυρίως στην Αλβανική τηλεόραση και στα κινηματογραφικά στούντιο ALBAFILM.
Δ.Μ.
Η συνέντευξη του σκηνοθέτη
ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΑΙΝΊΑ: Είναι ιδιαίτερα σημαντικό, που κάναμε μία ταινία μεγάλου μήκους μέσα στις δύσκολες συνθήκες που επικρατούν σήμερα στην Αλβανία. Είναι μια ιστορική ταινία η οποία όμως μιλά μεταφορικά για το σήμερα. Στην ταινία αυτή δεν ήθελα να μιλήσω άμεσα για τις ιδεολογίες του παρελθόντος. Η ιστορία της ταινίας είναι μια ανθρώπινη ιστορία και οι διαστάσεις της υπερβαίνουν κατά πολύ την σημερινή πραγματικότητα. Στην ταινία βλέπουμε αυτά που συμβαίνουν σε κάθε δικτατορία.
Ο τόπος, που έχει γυριστεί η ταινία, είναι το Αργυρόκαστρο και τα περίχωρά του -εκεί που έγιναν οι πρόσφατες ταραχές. Το μυθιστόρημα , πάνω στο οποίο βασίζεται η ταινία , διαδραματίζεται σ' ένα άλλο τόπο απ' αυτό στον οποίο γυρίστηκε η ταινία. Η επιλογή του τόπου άλλαξε σε πολλά σημεία το αρχικό σενάριο. Κατά αρχήν το σπίτι που μένει ο ήρωας -ο μπέης- είναι επιβλητικό και το περιβάλλον μας έδωσε αυτήν την ιδέα να το χρησιμοποιήσουμε στην ταινία. Όταν ο διευθυντής φωτογραφίας είδε τους τόπους των γυρισμάτων ενθουσιάστηκε από το τοπίο. Εκμεταλλευτήκαμε την εποχή που το τοπίο είναι καλύτερο: το φθινόπωρο τότε που το τοπίο γίνεται ομιχλώδες και μυστηριώδες. Επίσης ήταν πιο οικονομικά για μας να γυριστεί η ταινία σ' αυτήν την τοποθεσία.
Η ταινία έχει σημεία που συμβολικά και μεταφορικά μιλάνε για το σήμερα. Ο ήρωας της ταινίας φεύγει μετανάστης στην Αμερική. Το σπίτι της ταινίας είναι ένα σύμβολο της σημερινής Αλβανίας. Όπως στην ταινία το σπίτι πουλιέται, έτσι και στην Αλβανία αρκετά πράγματα είναι για πούλημα -δεν εννοώ ότι η χώρα είναι για πούλημα. Όμως στην ιστορία, που αφηγείται η ταινία, μια ελπίδα διαφαίνεται μέσα από τις δυσκολίες. Είναι η συμβουλή που ακολουθεί ο γιος του ήρωα που επιστρέφει και αυτός μετανάστης από την Αμερική. Ακολουθεί τη συμβουλή του πατέρα που πέθανε στη ξενιτιά: "να φυτέψεις μία ρίζα".
Όσο δύσκολα, και αν είναι τα πράγματα, όση δυστυχία και αν υπάρχει, εφόσον υπάρχουν άνθρωποι κάτι καινούριο θα ξεπηδήσει πάλι. Το μήνυμα της ταινίας δεν είναι άμεσο. Είναι έμμεσο και συμβολικό.
ΤΟ ΣΙΝΕΜΑ ΣΤΗΝ ΑΛΒΑΝΙΑ: Η ταινία προβάλλεται αυτήν την εποχή στην Αλβανία -είναι ήδη στη δεύτερη εβδομάδα προβολής. Κάποτε στα Τίρανα υπήρχαν 70 κινηματογράφοι και τώρα είναι μόνο δύο. Όσον αφορά την κινηματογραφική παραγωγή γυρίζονται κάθε χρόνο 2 με 3 ταινίες με υπόθεση και κάποια ντοκιμαντέρ. Υπάρχουν κάποια προβλήματα στον τεχνικό τομέα. Πρόσφατα ψηφίστηκε από την Βουλή ένα νόμος πλαίσιο για την παραγωγή ταινιών. Για να επιδοτήσει το κράτος μια ταινία πρέπει να υπάρχει ιδιωτική χρηματοδότηση. Η δική μου η ταινία είναι συν-παραγωγή με την Ουγγαρία.
(συνέντευξη Δημήτρης Μπάμπας. Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης Πρώτο Πλάνο)
