του David Cronenberg

Βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα που συνέβησαν στις απαρχές της ιστορίας της Ψυχανάλυσης, η τελευταία ταινία του Cronenberg επιχειρεί ένα δύσκολο εγχείρημα. Να εξερευνήσει το σύνθετο πλέγμα των σχέσεων ανάμεσα σε τρία πρόσωπα: του εισηγητή της Αναλυτικής Ψυχολογίας Carl Jung (Καρλ Γιουνγκ, τον ρόλο υποδύεται ο Michael Fassbender), του πατέρα της Ψυχανάλυσης Sigmund Freud (Σίγκμουντ Φρόιντ, τον ρόλο υποδύεται ο Viggo Mortensen) και της ασθενούς και κατόπιν ψυχαναλύτριας Sabina Spielrein (τον ρόλο υποδύεται η Keira Knightley). Τα πρόσωπα αυτά που συναντιούνται πάντα ως ζεύγη συζητούν κατ ιδίαν ή μέσω επιστολών, συνδέονται, συγκρούονται και εξελίσσονται ακολουθώντας τελικά το δικό τους δρόμο. Ο διάλογος αποτελεί κινητήριο μοχλό της ταινίας. Ο σεναριογράφος Christopher Hampton χρησιμοποίησε ως βάση του σεναρίου το θεατρικό έργο «The Talking Cure» που είχε γράψει ο ίδιος το 2003 και που με τη σειρά του βασιζόταν στο βιβλίο του John Kerr «A Most Dangerous Method: Τhe Story of Jung, Freud and Sabina Spielrein» (1994).
Η ταινία παρακολουθεί τη δεκάχρονη διαδρομή της νεαρής Ρωσοεβραίας Sabina Spielrein από τη στιγμή που εισάγεται σε κατάσταση υστερίας στην κλινική του Carl Jung έξω από τη Ζυρίχη (1904) μέχρι τη στιγμή της ήρεμης συνεύρεσή τους μια καλοκαιρινή μέρα του 1913 στη λίμνη της ίδιας πόλης. Στην ενδιάμεση πορεία ο θεατής παρακολουθεί τη συνάντηση του εκκολαπτόμενου τότε Ελβετού ψυχίατρου Carl Jung με το μέντορά του Sigmund Freud και την επιστημονική αλλά και φιλική τους προσέγγιση ως την οριστική τους ρήξη. Η δεκαεννιάχρονη Spielrein με τη διαταραγμένη αλλά οξυδερκή της προσωπικότητα θα παίξει καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση της σχέσης αυτής. Κι ενώ οι διακυμάνσεις ανάμεσα στην αυθεντία του ορθολογιστή Freud και του μυστικιστή Jung συνεχώς εντείνονται, η πλάστιγγα γέρνει τελικά υπέρ του πρώτου.
Πρόκειται για μια ιστορία στην οποία ενεδρεύει η σκοτεινή σεξουαλική επιθυμία από τη μια και η ανταλλαγή ευφυέστατων, αιχμηρών επιστημονικών σχολίων από την άλλη. Μέσα από τον πυρήνα της αναδύεται ως κεντρικό θέμα το ζήτημα της διαχείρισης των καταπιεσμένων ενστίκτων και το δίλημμα της απελευθέρωσης ή απώθησής τους. Αλλά και αυτό της αλλαγής των ρόλων εξουσίας ανάμεσα στα πρόσωπα θεραπευτή-ασθενούς και μαθητή-διδασκάλου. Τι συμβαίνει όταν το σώμα επαναστατεί και διεκδικεί τα δικαιώματά του, όταν η αληθινή σεξουαλικότητα καταστρέφει το εγώ και τη σοβαροφανή πειθαρχημένη επιφάνεια του αστικού καθωσπρεπισμού; Όταν η θεωρία γίνεται πράξη και η θεραπευτική μέθοδος , επικίνδυνη εξ ορισμού, ανατρέπει την κοινωνική συμβατικότητα και τις ισχύουσες ισορροπίες; Τότε ίσως οι έννοιες της ασθένειας και της κανονικότητας τίθενται υπό αμφισβήτηση.
Οι πνευματώδεις θεατρικοί διάλογοι συμπληρώνονται από τη φυσική διαύγεια των εικόνων και μια ασκητική σχεδόν ακρίβεια στην απόδοση της ατμόσφαιρας της εποχής. Η Βιέννη των αρχών του περασμένου αιώνα ανασταίνεται ως σκηνικό δράσης με τον πιο αυθεντικό τρόπο, ενώ η λιτή και σκοτεινή ατμόσφαιρα των δωματίων της ψυχιατρικής κλινικής υποβάλλουν το στοιχείο του μυστηρίου γνωστό και από άλλες ταινίες του σκηνοθέτη. Αλλά είναι οι εξαιρετικές ερμηνείες των ηθοποιών της που αναδεικνύουν την ταινία. Ιδιαίτερα συγκλονιστική η  Keira Knightley στο ρόλο της ψυχωτικής ασθενούς που περνάει μέσα από πιο ήπια στάδια νεύρωσης για να φτάσει στην κατάκτηση του αυτοέλεγχου και να υψωθεί τελικά πάνω από τους υπόλοιπους χαρακτήρες. Η τελευταία σκηνή στην οποία η ηρωίδα έχει πλέον κατακτήσει την αυτοκυριαρχία της και την επιστημονική της καταξίωση, θα μπορούσε ίσως να θεωρηθεί και ένας μελαγχολικός ύμνος στην αγάπη σφραγίζοντας έτσι την παθιασμένη σχέση της με τον Jung.

της Καλλιόπης Πουτούρογλου
[Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.]