του Aleksandr Sokurov
(οι δηλώσεις του σκηνοθέτη)

ΜΕΛΑΓΧΟΛΙΑ
Για κάποιους λόγους, η τέχνη αναπόφευκτα συνοδεύεται με την μελαγχολία. Ίσως επειδή η τέχνη είναι οπωσδήποτε μνήμη. Ένας καλλιτέχνης που ζωγραφίζει ένα πορτραίτο θυμάται ένα πρόσωπο. Όταν ένας συνθέτης γράφει μια συμφωνία ή ακόμα και ένα μικρό νυκτερινό, τότε αναπόφευκτα θυμάται αισθήματα που τον ενέπνευσαν να δημιουργήσει μουσική. Ο μηχανισμός της τέχνης είναι πάντα η μνήμη.

ΕΝΑ ΟΝΕΙΡΟ
Οι δημιουργίες μου απευθύνονται στην ανθρώπινη ψυχή. Μια ταινία είναι ένα αδιάκοπο ρεύμα. Για μένα, η έκφραση λυρικών συναισθημάτων μέσα από την μουσική, έχει την μεγαλύτερη σημασία. Οι εικόνες είναι τα πόδια της ταινίας, η μουσική όμως είναι η ψυχή της. Θέλω η ταινία να είναι απαλή, όμορφη, λυρική, να μείνει στην μνήμη των θεατών, αυτός είναι ο σκοπός μου. Μπορείτε να δείτε ένα αληθινό όνειρο, και να το δείτε ξανά, γιατί είναι ένα όνειρο αποτυπωμένο στο φιλμ.
(…...) Βλέπω τον Χρόνο στην ολότητα του: ο διαρκής ενεστώτας χρόνος. Θα πρέπει να βρίσκομαι μέσα σ' αυτόν, θα πρέπει να είμαι αναπόσπαστος απ' αυτόν, όπως ο καλλιτεχνικός χώρος, όπως αυτό των πολλαπλών χώρων και όμως αδιαίρετο, αρχιτεκτονικό σύνολο. Όχι κοντινά πλάνα-μόνο ένα μοναδικό πανοραμικό.

Η ΤΑΙΝΙΑ
Δεν υπάρχει μέρος σαν το Ερμιτάζ (όπου γυρίστηκε η ταινία), πουθενά στην Ρωσία. Είναι ο μόνος τόπος που συγκεντρώνει τόσο μεγάλη και ενεργή καλλιτεχνική παράδοση. Το μουσείο Ερμιτάζ είναι ένας πλανήτης: εμείς διανύσαμε μόνο ένα μίλι. Εκεί υπάρχουν πράγματα που ποτέ μου δεν είχα δει. Έρχονται να το επισκεφθούν ακόμα και τυφλοί, όπως η γλύπτρια της ταινίας. Αυτό που βλέπετε (στην ταινία) είναι μια επίσκεψη στο παρελθόν.
(…...) Στην πραγματικότητα η ταινία μου κινηματογραφήθηκε με ένα τρόπο πολύ παραδοσιακό. Δεν είμαι ένας πειραματιστής σκηνοθέτης. [Η κεντρική ιδέα της ταινίας για μια συνεχόμενη λήψη διάρκειας μια μισής ώρας] προέκυψε γιατί έχω σιχαθεί το μοντάζ. Δεν θέλω να πειραματιστώ με τον χρόνο. Θέλω να κινηματογραφήσω την ροή του χρόνου. Η ιδέα μου γεννήθηκε πριν 15 χρόνια: να μην συμπιέσω ή να τεμαχίσω τον χρόνο, αλλά να πάω μέσα στην ροή του. Όταν μοντάρεις μια ταινία προσπαθείς να την κάνεις καλύτερη από τον φυσικό χρόνο. Όμως αυτό δεν χρειάζεται.
(...) Η κινηματογραφική τέχνη έχει εξελιχθεί στην τέχνη του μοντάζ, η οποία στην πραγματικότητα είναι η τέχνη του κοψίματος, η τέχνη του μαχαιριού. Παρόλα αυτά, πολλοί σκηνοθέτες αναζητούν την συνέχεια των εικόνων, για παράδειγμα ο Alexander Dovzhenko. Κατά την γνώμη μου η εμπειρία του επηρέασε τον Αντρέι Ταρκόφσκι.
(...…) Πριν από 15 χρόνια σκεφτόμουν με κάθε λεπτομέρεια για μια ταινία που θα αποτελείται από ένα μονοπλάνο. Όμως τότε δεν υπήρχαν οι τεχνικές δυνατότητες που θα μ' επέτρεπαν να κάνω μια ποιοτική δουλειά. Η ψηφιακή κάμερα μού έδωσε αυτή την δυνατότητα. Όμως το μονοπλάνο είναι το μέσο -όχι ο στόχος, όχι ο καλλιτεχνικός σκοπός. Ήμουν περίεργος να μάθω πως είναι να ζει κάποιος μέσα σ' ένα έργο τέχνης- στο μουσείο Hermitage, σ' ένα αρχιτεκτονικό μνημείο όπως επίσης και στο Hermitage την ιστορική έδρα του Ρωσικού Κράτους.

Η ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ
(...…) Η ταινία Russian Ark είναι ένα απόλυτα ακαδημαϊκό έργο τέχνης. Ήταν σχεδιασμένο πολύ καιρό πριν, και ήρθε στην ζωή σε εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες. Γι' αυτό είμαστε πολύ μακριά από το να έχει επιτευχθεί αυτό που προσχεδιάστηκε.
(…...) Η ταινία δεν κινηματογραφήθηκε στις 23 Δεκεμβρίου του 2001. Εκείνη την μέρα μόνο ο καμβάς στερεώθηκε, ή μπορείτε να πείτε ότι πάρθηκε η αναπνοή. Η κινηματογράφηση με μια κάμερα, όσο και σημαντική μπορεί να είναι δεν είναι το πιο σημαντικό για μένα. Η δημιουργία της εικόνας περιλαμβάνει συγκεκριμένη εργασία με τα οπτικά, με το φως. Μετά δουλεύουμε στο χρώμα με την βοήθεια των ηλεκτρονικών- με computers τελευταία τεχνολογίας. Σημειώστε ότι δεν αγγίξαμε την ταινία με ψαλίδια. Η τελική εικόνα είναι στην πραγματικότητα ένας καμβάς πάνω στο οποίο ο σκηνοθέτης έχει επιτύχει την σύνθεση του με μέσα το χρώμα και το φως. Ο ήχος, η ηχητική μπάντα δίνει νέα ένταση στην αναπνοή (της εικόνας). Το έργο της κινηματογραφικής τέχνης δεν κινηματογραφείται -συντίθεται.

Ο ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΧΟΡΟΣ
Αυτοί οι άνθρωποι έχουν να αντιμετωπίσουν ένα παγκόσμιο πόλεμο και μετά την επανάσταση. Αυτοί που θα επιβιώσουν από τον πόλεμο θα αφανισθούν στην επανάσταση. Καθώς κατεβαίνουν τις σκάλες, αισθανόμαστε ότι βαδίζουν προς τον αφανισμό, και δεν μπορώ να κάνω οτιδήποτε για να αποτρέψω αυτό τον αφανισμό τους. Αυτό είναι που με θλίβει. Τα πάντα έχουν ήδη συμβεί. Αυτό δεν είναι απλώς και μόνο η Ρωσική εμπειρία: όλοι οι άνθρωποι κατεβαίνουν τα σκαλοπάτια. Την τραγωδία την μοιραζόμαστε όλοι. Καμιά χώρα δεν ζει σε απομόνωση. Δεν μ' ενδιαφέρει η πολιτική. Αναφέρομαι στην πολιτιστική ζωή που έχουμε κοινή. Η Ρωσία είναι ερωτευμένη με την Ευρώπη. Ωστόσο αυτή την προσήλωση της δεν την μοιράζεται η Ευρώπη.

TILMAN BUETTNER, ΟΠΕΡΑΤΕΡ
Ένας οπερατέρ Steadicam (σ.τ.μ. ειδική κάμερα που προσαρμόζεται πάνω στο σώμα του οπερατέρ) απλώς κουβαλά την κάμερα. Ήταν ο μόνος που μπορούσε να κάνει αυτή την δουλειά. Όμως είναι ένας συνηθισμένος ευρωπαίος οπερατέρ Steadicam. Χρειαζόμασταν κάποιο με καλλιτεχνική εμπειρία, αλλά αυτοί που κατέχουν την τεχνική δεν κατέχουν την τέχνη. Τα χρώματα, η κίνηση, ο φωτισμός, τα πάντα υπέστησαν επεξεργασία μετά το γύρισμα. Το σημαντικότερο πρόσωπο για την εικόνα είναι ο καλλιτεχνικός διευθυντής (art director). Έχω κάνει αυτή την δουλειά σε πολλές ταινίες μου, όπως στο Taurus (σ.τ.μ. προηγούμενη ταινία του σκηνοθέτη). Αισθάνομαι πολύ καλά μ' αυτή την ιδιότητα.

Η ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΤΑΙΝΙΑ ROPE ΤΟΥ HITCHCOCK
Ας μην προσπαθούμε να γίνουμε καλύτεροι από τους παλιούς δασκάλους. Δεν ζουν σήμερα για να κάνουν καλύτερα ότι κάνουμε εμείς. Έτσι ας θεωρήσουμε ότι ο Hitchcock έκανε το καλύτερο του σ' αυτή την ταινία (σ.τ.μ. The Rope ταινία που αποτελείται από μια σειρά μονόπλανων και όπου το μονταζ οσυιαστικά καταργείται).

(αποσπάσματα από δηλώσεις στο διαφημιστικό φυλλάδιο της ταινίας, στο επίσημο site του σκηνοθέτη και στην εφημερίδα International Herald Tribune/ 25-5-2002).