του Aki Kaurismaki

"Ένας άνδρας χωρίς όνομα έρχεται στην Πόλη και κακοποιείται μέχρι θανάτου από την πρώτη στιγμή.
Έτσι αρχίζει αυτό το επικό δράμα, ή η ταινία… ή θα έπρεπε να πούμε αυτό το όνειρο των μοναχικών καρδιών με τις άδειες τσέπες στην μεγάλη πόλη του Κυρίου μας… ή θα έπρεπε να πούμε των πουλιών.
(...) Οι κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές απόψεις μου για την κατάσταση της κοινωνίας, την ηθική και τον έρωτα μπορούν να βρεθούν μέσα στην ίδια την ταινία".
(δήλωση του Aki Kaurismaki στο επίσημο site του Φεστιβάλ Καννών)

Το μεγάλο βραβείο της επιτροπής και το βραβείο γυναικεία ερμηνείας (για την Kati Outinen) στις Κάννες (2002) για την τελευταία ταινία του Aki Kaurismaki Ο άνθρωπος χωρίς παρελθόν, αποτελεί μία δικαίωση για την συνεπή και χωρίς παρεκβάσεις σκηνοθετική διαδρομή του Φιλανδού σκηνοθέτη. Μ' ένα έργο που εκτείνεται σε διάφορα κινηματογραφικά είδη από φίλμ νουάρ, rock μιουζικάλ αλλά και κωμικές road movies - όπως το cult Leningrad Cowboys Go America -,. ο Aki Kaurismaki φαίνεται να επιμένει ιδιαίτερα σ' ένα είδος ιδιόμορφου ποιητικού ρεαλισμού όπως αυτό εκφράζεται στο Drifting Clouds.
Προσανατολισμένος πάντα προς τους απόκληρους και τους μη έχοντες μιας ευημερούσας κοινωνίας, μ' ένα λιτό και συχνά απέριττο σκηνοθετικό ύφος, με εμφανείς τις επιρροές από το χολιγουντιανό μελόδραμα, με εικόνες γεμάτες μελαγχολία αλλά και ελπίδα, μ' ένα ιδιόμορφο χίουμορ, το έργο του Aki Kaurismaki είναι μοναδικό στο σύγχρονο τοπίο του κινηματογράφου. Μέσα σ' ένα χώρο που κατακλύζεται από το θέαμα, τον κυνισμό, τις παραποιήσεις και τα ψεύδη των ειδικών εφέ, ο Φιλανδός δημιουργός στρέφει την κάμερα του προς το ανθρώπινο πρόσωπο για να δημιουργήσει εικόνες που ξεχειλίζουν από απλότητα, χιούμορ, συγκίνηση, ανθρωπισμό και αληθινά συναισθήματα.
Η υπόθεση της ταινίας
Ο άνθρωπος χωρίς παρελθόν έχει στο κέντρο της έναν τυπικό για την φιλμογραφία του σκηνοθέτη ήρωα, έναν απελπισμένο που υποδύεται ο Markku Peltola (Juha, Drifting Clouds) . Ένας άνδρας που μόλις έχει φθάσει με τραίνο στο Ελσίνκι, κακοποιείται, ληστεύεται και καταλήγει βαριά τραυματισμένος στο νοσοκομείο. Φεύγει από εκεί και περιπλανιέται άσκοπα στις όχθες ενός ποταμού, όπου τον βρίσκουν δύο αδέλφια. Στην οικογένεια τους βρίσκει προσωρινό καταφύγιο. Χωρίς ταυτότητα χωρίς μνήμη και χωρίς παρελθόν ο ήρωας επαφίεται στην καλοσύνη των ξένων. Οι απόκληροι της κοινωνίας τον περιθάλπουν και τον βοηθούν να σταθεί πάλι στα πόδια. Θα γνωρίσει μία νεαρή κοπέλα -στον ρόλο η βραβευμένη Kati Outinen (Shadows in paradise, Τhe Match Factory Girl )- που θα του προσφέρει υποστήριξη, αγάπη και τέλος τον έρωτα της
Πάσχοντας από αμνησία ο ήρωας πρέπει να κατασκευάσει την ζωή του απο την αρχή. Σιγά -σιγά θα αρχίσει να δημιουργεί τον εαυτό του. Θα ανακαλύψει την κλίση του προς την μουσική, πείθοντας την ορχήστρα του Στρατού της Σωτηρίας (Salvation Army) να αλλάξει το ρεπερτόριο της και να στραφεί σε πιο rock 'n' roll κατευθύνσεις. Όμως το κρυμμένο παρελθόν γρήγορα θα έρθει στο προσκήνιο διαταράσσοντας τις ισορροπίες στην ζωή του ήρωα. Καλείται να αναμετρηθεί μ' αυτό και να κάνει μια καθοριστική επιλογή.... .
Μια διαδρομή καταγραφεί η αφήγηση καθώς ακολουθεί τον κεντρικό χαρακτήρα: από την απόγνωση, την κατάπτωση και την δυστυχία προς την ελπίδα, τον αυτοσεβασμό και την αξιοπρέπεια. Τοποθετώντας την δραματική πλοκή σ' ένα κοινωνικό τοπίο που στιγματίζεται από την ανεργία και την απουσία κοινωνικής πρόνοιας, ο Aki Kaurismaki απεικονίζει μια ζωή στο περιθώριο. Το χιούμορ, η αλληλεγγύη, η ευφορία, που δημιουργούν οι γεμάτες θέρμη ανθρώπινες σχέσεις, η ανάταση του έρωτα, διαλύουν τα μαύρα σύννεφα και επιτρέπουν την ελπίδα να ανθίσει.
Στην ατμόσφαιρα της ταινίας καθοριστικά συνεισφέρουν τόσο οι αναφορές στην φωτογραφία των χολιγουντιανών Technicolor ταινιών με τους έντονα δραματικούς τόνους, όσο και η ιδιόμορφη φιλανδική εκδοχή της αμερικάνικης μουσικής παράδοσης (του rock' n' roll, r & b και blues) που εδώ αποδίδεται από το συγκρότημα Marko Haavisto and Poutahukat.

Δ.Μ.