(Παιχνίδια ζευγαριών)
του Olivier Assayas
(η κριτική του Θόδωρου Σούμα)
Ο Ολιβιέ Ασαγιάς/ Olivier Assayas είναι ένας ταλαντούχος και προικισμένος Γάλλος σκηνοθέτης, καλύτερος και πιο πετυχημένος στα κοινωνικά φιλμ του, Mετά τον Μάη (2012), Κάρλος (αξιολογότατο, βιογραφικό πολιτικό φιλμ και σειρά, 2010), L'heure d'été (Καλοκαιρινή ώρα, 2018), Les destinées sentimentales (2000), Fin Août, début Septembre (1998), Κρύο νερό (1994) και Désordre (1986). Τα φιλμ του αστυνομικού είδους και οι κοινωνικές, οικογενειακές ή ερωτικές μυθοπλασίες που έχει σκηνοθετήσει, έχουν ξεχωριστό ενδιαφέρον (και λιγότερο η ταινία φανταστικής διάστασης, Personal Shopper:Η βοηθός).
Το "Doubles vies", ελληνικός τίτλος "Παιχνίδια ζευγαριών" (2018), του σκηνοθέτη και πρώην κριτικού κινηματογράφου, Ολιβιέ Ασαγιάς, έχει δυο, συνδεδεμένες μεταξύ τους πλευρές: Είναι ταινία διαλογική και ταινία πάνω στους έρωτες των παντρεμένων ζευγαριών, το γαϊτανάκι και τα ερωτικά μπερδέματα (εξωσυζυγικές σχέσεις) των παντρεμένων.
Oι κύριοι χαρακτήρες είναι πέντε: Ο εκδότης (Γκιγιόμ Κανέ) και η ηθοποιός γυναίκα του (Ζυλιέτ Μπινός), ο συγγραφέας των εκδόσεων και εραστής της συζύγου (Βενσάν Μακέν), η γυναίκα του, πολιτικός σύμβουλος, και η νεαρή υπάλληλος κι ερωμένη του εκδότη.
Τα πιο πολλά δεδομένα περνούν, επιτυχώς, μέσα από πολύ προσεγμένους και εμβριθείς διαλόγους: Διαλόγους όχι μόνο για τον έρωτα, αλλά και για τη λογοτεχνική γραφή, το βιβλίο, τον εκδοτικό χώρο και τη σχέση τους με το διαδίκτυο. Ακόμη διάλογοι για την πολιτική. Το ένα θέμα του φιλμ είναι λοιπόν οι ερωτικές σχέσεις των εγγάμων και το δεύτερο η καθοριστική στη σημερινή κοινωνία, ύπαρξη, λειτουργία και επίδραση του ίντερνετ και το πώς επηρεάζει τη γραφή, το βιβλίο και τις εκδόσεις. Έχει μέλλον το τυπωμένο βιβλίο; Θα το υπερκεράσουν τα e-books και τα βιβλία που βρίσκονται αποθηκευμένα στις διάφορες πλατφόρμες και ιστοσελίδες του διαδικτύου, που ολοένα αυξάνονται; Η γραφή και κατά συνέπεια η ανάγνωση μειώνονται με την εξάπλωση του διαδικτύου ή αυξάνονται; Η ερωμένη και υπάλληλος του εκδότη υποστηρίζει πως όσα γράφονται στα social media και τα blogs αποτελούν ένα είδος γραφής και συντείνουν στη δημοκρατικοποίησή της, έστω και αν η ποιότητά τους κυμαίνεται από το μέτριο ή κακό γράψιμο ως το καλό και αξιόλογο. Ο εραστής της εκδότης, μεγαλύτερός της και γκριζαρισμένος, και περισσότερο η γυναίκα του, είναι σχετικά σκεπτικιστές ως προς το αν τα κειμενάκια και κείμενα που γράφονται στα site, το facebook και το twitter αποτελούν πραγματική κι αξιοπρόσεχτη γραφή. Οι γαλλικοί εκδοτικοί οίκοι, όμως, έχουν ήδη στραφεί στα ηλεκτρονικά ή και ακουστικά (όπου το κείμενο διαβάζεται από ηθοποιό) βιβλία. Αυτός είναι ο δρόμος του μέλλοντος, όπως ισχυρίζεται η νέα ερωμένη του εκδότη, στον οποίο τελικά θα επικρατήσει το ψηφιοποιημένο βιβλίο; Μήπως αυτός ο δρόμος, αυτή η επιλογή αποτελεί ένα ρίσκο, ένα στοίχημα, το οποίο θα βγάλει νικητή το τυπωμένο, υλικό και μυρωδάτο χαρτί και το βιβλίο, όπως υποδεικνύουν για το μέλλον κάποιες στατιστικές; Η πάλη μεταξύ τυπωμένου και ψηφιοποιημένου βιβλίου δεν θα έχει προφανή και προβλέψιμη έκβαση και θα διαρκέσει.
Εξίσου ενδιαφέρουσες είναι οι άλλες δύο γωνίες/πρόσωπα του μυθοπλαστικού πενταγώνου, αποτελούμενες από τον ιδιότυπο, λίγο ναρκισσιστή, αυτοβιογραφούμενο και ερωτολόγο συγγραφέα [ευαίσθητος και αστείος ο Μακέν (Macaigne)] και τη γυναίκα του, πολιτικό σύμβουλο ενός προοδευτικού πολιτικού (ο οποίος έχει κρυφή ζωή και όπως πολλοί Γάλλοι, ξενοπηδάει). Ο συγγραφέας βασίζει τα μυθιστορήματά του στα ερωτικά βιώματά του και τις ερωτικές σχέσεις του. Τα είχε έξη χρόνια με τη σύζυγο του εκδότη του και άντλησε από αυτή την εμπειρία του το νέο μυθιστόρημά του, κάτι που προσπαθεί να κρύψει, μάταια. Η ανεκτικότητα των Γάλλων διανοουμένων και καλλιτεχνών είναι, εκ παραδόσεως, μεγάλη ως προς τις ερωτικές αναζητήσεις και απιστίες των ανθρώπων. Αν και ο διανοουμενισμός του εγχειρήματος θα δυσκολέψει αρκετούς θεατές, το γαϊτανάκι του Ασαγιάς με τους έρωτες και τις ιδέες, πλέκεται γοητευτικά, κωμικά και έξυπνα.