(Τυφλή Τύχη)
του Krzysztof Kieślowski
(το σχόλιο της Μαρίας Γαβαλά)
Είναι αλήθεια ότι, κατά καιρούς, έχω εκφράσει αντιρρήσεις για ορισμένες ταινίες του Κισλόφσκι. Κυρίως για κείνες όπου η μεταφυσική αναζήτηση, οι μεταφυσικές επιχρίσεις της πραγματικότητας, σε συνδυασμό με μια πιεστική ποιητική θεώρηση των πραγμάτων (πχ. ένα μέρος του «Δίχως τέλος», 1984, ή «Η διπλή ζωή της Βερόνικα», 1991) γίνονται φορτίο υπερβολικά βαρύ –φυσικά μιλώντας πάντα σε σχέση με τα δικά μου γούστα, μιας και διόλου δεν σκοπεύω να αμφισβητήσω, συνολικά, την αξία του ως καλλιτέχνη. Υπάρχουν όμως έργα του, τα οποία εξακολουθώ να βλέπω με πολύ μεγάλη ευχαρίστηση και αμείωτο ενδιαφέρον, αναγνωρίζοντας πάντα τη δεξιοτεχνία του ως φιλμικού δημιουργού και τις αναπάντεχες διαδρομές της πολυπλοκότητας της σκέψης του. Μια από αυτές τις ταινίες (και το ευχάριστο είναι ότι όσες φορές κι αν τη δω, το ενδιαφέρον μου διατηρείται αμείωτο) είναι «Η τύχη», 1981, αναφερόμενη στις μεγάλες πολιτικές ταραχές στην Πολωνία, τη δεκαετία του ’70, ενώ γυρίστηκε λίγο πριν το πραξικόπημα, και για μια δεκαετία ήταν σε «καραντίνα». Με κάποιο τρόπο έρχομαι σε σύγκρουση με τον ίδιο τον δημιουργό, ο οποίος έβρισκε αδυναμίες στη συγκεκριμένη ταινία, πιστεύοντας ότι δεν αξιοποιήθηκε σεναριακά, όσο θα ’πρεπε, η ιδέα με τις τρεις εκδοχές και τις τρεις δυνητικές καταλήξεις της ιστορίας. Είδα ξανά αυτές τις ημέρες την «Τύχη» (μια καταιγιστική αντιπαράθεση επιλογών/παραλλαγών στο ίδιο θέμα, με ζητούμενο πάντα τον δρόμο και την έξοδο του ατόμου προς την ελευθερία), υπό το βάρος των δικών μας δικαστικών, πολιτικών, κοινωνικών γεγονότων, μέσα σε μια καταιγίδα συναισθηματικών εναλλαγών –από τη χαρά και την ικανοποίηση για μια απόφαση της δικαιοσύνης που είχε αντίκρισμα σε όλους μας, μέχρι την απογοήτευση, τη θλίψη και τον θυμό, εξαιτίας της νευρωσικής εμφυλιοπολεμικής χαμέρπειας και της νοσηρότατης μισαλλοδοξίας, που διακρίνουν μεγάλη μερίδα της κοινωνίας μας. Βρίσκω ότι η συγκεκριμένη ταινία κολλάει γάντι με μερικούς σημερινούς ιδεολογικούς και συναισθηματικούς εφιάλτες μας. Το ερώτημα «τι θα γινόταν αν μας τύχαινε αυτό ή το άλλο;», που σαν πελέκι κρέμεται πάνω από τα κεφάλια μας, και η τρομακτική πλευρά αυτού που βιώνουμε, η οποία έχει σχέση κυρίως με το γεγονός ότι όλες οι άλλες, οι μη πραγματοποιημένες εκδοχές, θα μείνουν για πάντα θαμμένες στα μυστικά σκοτάδια του νου και της ψυχής.
[Βλ. αναλυτικότερα το εξαιρετικό κείμενο της Yvette Birό, “Μικρή γραμματική της τύχης“, στο «Krzysztof Kieślowski, 36ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, Επιμέλεια Ύλης: Μιχάλης Δημόπουλος, Αχιλλέας Κυριακίδης, Επιμέλεια κειμένων: Αχιλλέας Κυριακίδης, εκδ. Καστανιώτη 1995».
Την ταινία μπορούμε να τη δούμε στο αφιέρωμα για τον Κισλόφσκι, στο Cinobo]
