(Στο γραφείο καθηγητών)
του Ilker Çatak
(κριτική: Θόδωρος Σούμας)
Ο νέος Γερμανός σκηνοθέτης Ίλκερ Τσάτακ περιγράφει τις κοινωνικές συνθήκες και τις δυσκολίες τους, σήμερα, στο σύγχρονο γερμανικό σχολείο, διαμέσου της διαδρομής μιας νέας, ανοιχτόμυαλης, χαριτωμένης και γλυκύτατης Γερμανίδας δασκάλας· διαμέσου των επιλογών της, της πορείας της, της μεθόδου, του χαρακτήρα και των σχέσεών της με τους μαθητές,. Εκεί, με αφορμή κι αφετηρία μιας σειρά κλοπών, τίθενται σοβαρότατα προβλήματα σχετικά με τις ελευθερία, την πειθαρχεία και την καταπίεση των μαθητών, αλλά και των δασκάλων (οι δάσκαλοι μερικές φορές καταπιέζουν και άλλες καταπιέζονται). Τι σημαίνει υπευθυνότητα, τάξη, ελευθερία έκφρασης και κινήσεων, τι είναι η διδασκαλική-παιδαγωγική σχέση, και ποια τα όρια της ελευθερίας, της ανευθυνότητας και της καταστολής στο σύγχρονο σχολείο...
Η ταλαίπωρη, όμορφη δασκάλα, στριμωγμένη από τα γεγονότα, αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στην ανεκτικότητα, την καλοσύνη, την επικοινωνία, τον πλουραλισμό, την αντιρατσιστική οπτική και την ανάγκη ελέγχου των μαθητών, διδασκαλίας των γνώσεων, υπευθυνότητας, επιβολής του δασκάλου.
Και οι ίδιοι οι μαθητές είναι, όπως όλοι οι άνθρωποι, αντιφατικοί, με πολλές διαφορετικές, κοινωνικές, φυλετικές και πολιτισμικές προσλαμβάνουσες, που πρέπει να εξισορροπηθούν μεταξύ τους ώστε το σχολείο να λειτουργήσει δημοκρατικά και ως χώρος δημιουργίας γνώσεων, να παραχθεί και να προαχθεί η μόρφωση και οι γνώσεις μέσα στο νέο, δημοκρατικό σχολείο.
Στο σημαντικό Στο γραφείο Καθηγητών, τα στοιχεία του που μου έκαναν περισσότερη εντύπωση, ήταν η αμφισημία του σεναρίου, δηλαδή το ότι όλοι, δάσκαλοι, μαθητές και γονείς, έχουν κάποιο δίκιο, μα και κάποιο άδικο, το ότι κάνουν και λάθη και σωστά πράγματα, ορθές ενέργειες και επιλογές, το ότι το γερμανικό σχολείο είναι δημοκρατικό, μα μερικές φορές, από τους καθηγητές ξεφεύγουν κάποιες αυθαίρετες, αυταρχικές ενέργειες, ιδίως από τη μεριά της δασκάλα της τάξης.
Είναι καλοπροαίρετη, συμπονετική και σωστή, μα η περιέργειά της να μάθει ποιος έκλεψε την οδηγεί στο φάουλ να παραμονέψει και να βιντεοσκοπήσει το μπουφάν με το πορτοφόλι της ώστε να τσακώσει τον κλέφτη, κ.ο.κ. Κάνει δηλαδή μια ενδεχομένως προβληματική ενέργεια παίζοντας τον ρόλο αστυνομικού, μα την κάνει με καλή πρόθεση.
Κατόπιν δημιουργείται μια καταιγίδα, μια κατολίσθηση και κατάπτωση στις συμπεριφορές στο σχολείο, που γίνονται ολοένα και πιο προβληματικές, μα κανείς δεν μπορεί να τις σταματήσει. Όλα είναι σύνθετα και πολύπλοκα όπως στη ζωή. Γιατί σε τελική ανάλυση δεν μπορεί κανείς να είναι σίγουρος για τίποτε, ακόμη και το πουκάμισο του κλέφτη που βιντεοσκοπήθηκε θα μπορούσε να ανήκει σε άλλη από την κυρία Κουν που κρίθηκε, βιαστικά, ένοχη... Πόσες γυναίκες θα μπορούσαν να φορούν ένα παρόμοιο πουκάμισο στο τεράστιο αυτό σχολείο;
Πολύ στρωτή, άμεση και λιτή η κινηματογραφική σκηνοθεσία και αφήγηση, ανοίγουν τον δρόμο στη λειτουργική, ισορροπημένη και κραταιή δραματουργία και στην στιβαρή αφήγηση των γεγονότων, τα οποία βρίσκονται επί ξηρού ακμής...
Οι δηλώσεις του σκηνοθέτη
Ο συν-σεναριογράφος της ταινίας Γιοχάνες Ντούνκερ κι εγώ πήγαμε μαζί σχολείο στην Κωνσταντινούπολη, όπου ζήσαμε ένα περιστατικό παρόμοιο με αυτό της ταινίας. Οι δάσκαλοι μπήκαν μια μέρα στην τάξη και ζήτησαν να κοιτάξουν τα πορτοφόλια των παιδιών. Το είχαμε ξεχάσει, αλλά μια μέρα έλεγα στον Γιοχάνες κάτι που τι συνέβη στους γονείς μου. Είχαν μια καθαρίστρια που τους έκλεβε. Της έδωσαν άλλη μια ευκαιρία και έκλεψε ξανά. Το ενδιαφέρον είναι η δυναμική που πυροδοτήθηκε μεταξύ των γονιών μου, γιατί ο πατέρας μου δεν ήθελε να της δώσει δεύτερη ευκαιρία, ενώ η μητέρα μου ναι. Τότε ήταν που θυμηθήκαμε τη δική μας εμπειρία στο σχολείο και αυτό μας ενέπνευσε για την ιστορία μας. Θέλαμε να μιλήσουμε για κλοπές, προκαταλήψεις και ψευδείς κατηγορίες. Και το σχολείο είναι ένα εξαιρετικό μοντέλο για να απεικονίσει την κοινωνία στο σύνολό της. Υπάρχει ο αρχηγός κράτους με εξουσία, ο λαός με τη μορφή μαθητών, και ένα όργανο Τύπου μέσω της σχολικής εφημερίδας.
(...) Η δασκάλα υποτίθεται ότι ήταν μια αφοσιωμένη ιδεαλίστρια που τα κάνει όλα σωστά, αλλά και όχι. Μερικές φορές τα κάνεις όλα όπως πρέπει, αλλά και πάλι είναι λάθος. Ξέραμε από την αρχή ότι θα τη δείχναμε μόνο στο σχολείο, δεν μας ενδιαφέρει πώς είναι στην ιδιωτική της ζωή. Ο χαρακτήρας ενός ανθρώπου αποκαλύπτεται σε στιγμές στρες. Είχα δει τη Λεόνι στη Λευκή Κορδέλα και πάντα με ενοχλούσε το ότι δεν έπαιξε μεγαλύτερους ρόλους μετά από αυτό. Είναι από τις πιο ταλαντούχες ηθοποιούς της γενιάς της και έγραψα τον ρόλο έχοντας εκείνη στο μυαλό μου. Στα γυρίσματα είδα πόσο ωραίο είναι όταν μπορείς να συνεργαστείς με έξυπνους ανθρώπους. Είναι τόσο ακριβής που δεν υπήρχε ανάγκη να πούμε πολλά.
(πηγή σημειώσεις για την παραγωγή)