των Έφη Μουρίκη, Βλαδίμηρου Κυριακίδη

Οι αντιθετικές δυνάμεις που κινούν την ταινία εντοπίζονται όχι μόνον στο θέμα αλλά και στη μορφή. Κατ’ αρχήν ενώ ο τίτλος εισάγει μια συγκεκριμένη θέαση, αυτήν της ετεροφυλόφιλης ματιάς, τα τρέιλερ το αναιρούν ή στην περίπτωση τόσο του video-clip όσο και του τρέιλερ με βάση το τραγούδι Επικίνδυνα σε θέλω συσκοτίζουν τις προσδοκίες του θεατή. Μ’ αυτόν τον τρόπο μπαίνουν σε εκκίνηση οι προσδοκίες θέασης. Άλλα περιμένεις και άλλα βλέπεις.
Εξαρτάται βέβαια ποιος βλέπει και τι περιμένει να δει. Αν την ταινία την δει ένας ετεροφυλόφιλος είναι βέβαιο ότι το θέμα της ταινίας, το θάρρος της σεξουαλικής διαφοροποίησης, να το δει μέσα από το πρίσμα της διακωμώδησης. Το σενάριο σ’ αυτήν την περίπτωση αντιστρέφει ένα σοβαρό θέμα, πλην όμως κουραστικά επαναλαμβανόμενο, το δικαίωμα στη διαφορετικότητα, και του δίνει όλες τις πιθανές πινελιές: ειρωνεία λεκτική ( οι αναφωνήσεις του τύπου «ο άντρας μου») και δραματική (η απάτη που δεν την υποπτεύεται ο ένας από το ζευγάρι), γελοιοποίηση (όταν ο ένας υιοθετεί το ρόλο της γυναίκας που καθαρίζει και πλένει). Τοποθετώντας αυτό το πλαίσιο από την πλευρά της θέασης ενός ετεροφυλόφιλου κοινού, των πολλών, πράγμα που εμπεριέχει και τον κίνδυνο οι πολλοί να μην διάκεινται φιλικά προς τέτοιες νοοτροπίες, με άλλα λόγια να είναι ομοφοβικοί (πράγμα πολύ συνηθισμένο, αφού το ποσοστό απόρριψης της ομοφυλοφιλίας στην Ελλάδα με τα στατιστικά της Ε.Ε. παραμένουν υψηλά), οι πινελιές αυτές πέφτουν στα αρνητικά πρόσημά τους: το σαρκασμό, το χλευασμό και την κοροϊδία. Στην περίπτωση όμως της παρωδίας της σκηνής από την Στέλλα η παρωδία παραμένει στα κύρια χαρακτηριστικά της: επανάληψη μιας σοβαρής σκηνής με τρόπο κωμικό. Είναι αυτή η σπουδαιότητα της σκηνής στην ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου που αποτρέπει και ως ένα σημείο απαγορεύει τη δυσφήμιση της λαϊκής σινεμυθολογίας.
Δεν υπάρχει πιο χαρακτηριστική σκηνή που να συμπυκνώνει τις αντίθετες ροπές που κατακλύζουν την ταινία από αυτήν της εισβολής των αστυνομικών στο ετεροφυλόφιλο μαγαζί και του καταγγελτικού τραγουδιού(…να μπει σε αγωνία η gay κοινωνία). Ενώ η πρόθεση είναι να αναδειχθεί ότι το φυσιολογικό μάχεται την αποκλίνουσα συμπεριφορά, η αντιστροφή των εκπροσώπων (ετεροφυλόφιλοι=αποκλίνουσα συμπεριφορά, ομοφυλόφιλοι=φυσιολογικό) καθιστά την ταύτιση προβληματική τόσο για τους ετεροφυλόφιλους όσο και για τους ομοφυλόφιλους, θέτει όμως καίρια ερωτηματικά για τα όρια, τη φύση και την αποδοχή του διαφορετικού, έστω και αν πάλι αυτή η προβληματική χρωματίζεται από συγκρουσιακές καταστάσεις τύπου Stonewall, που αναιρούν όποια ίχνη σκεπτικισμού. Αυτή η αντιθετική ιδιοτυπία της ταινίας καθιστά συνεχώς προβληματική όχι μόνον την ταύτιση αλλά και την αφηγηματική διαπραγμάτευση της ιστορίας. Αυτό αναδύεται καλύτερα στην επιλογή του ηθοποιού για να υποδυθεί το χαρακτήρα του πρωταγωνιστή. Ενώ από τη μια ο γιος υιοθετεί χαρακτηριολογικά μια καθαρά συντηρητική ετεροφυλόφιλη άποψη, το αρσενικό που κυνηγά το θηλυκό, από την άλλη η δυσκολία ταύτισης κατά τη θέαση γίνεται έντονη τόσο για το ανδρικό κοινό και εν μέρει το γυναικείο, καθώς η όλη φυσιογνωμία του γιου αποτελεί την επιτομή της ομοφυλόφιλης ομορφιάς.
Και εδώ, στην ομοφυλόφιλη ματιά, ανακύπτει ξανά η ίδιας τάξης δυσκολία. Αυτό που περιμένουν οι ομοφυλόφιλοι άντρες και γυναίκες θεατές δεν είναι σε καμιά περίπτωση οι παραλλαγές της ειρωνείας και του σαρκασμού. Εξοικειωμένο καθώς είναι γενικότερα το βλέμμα τόσο από την κρυπτική αφήγηση των παλαιότερων χρόνων (βλ. την έμμεση αναφορά της ταινίας στον εμπορικό κινηματογράφο μέσα από το εμβληματικό τραγούδι Μ’ αρέσουν τα αγόρια του Κώστα Καπνίση από την ταινία Το Δόλωμα του Αλέκου Σακελλάριου με την Αλίκη Βουγιουκλάκη) όσο και από την ωμή παράθεση ομοφυλόφιλων σκηνών τόσο στο ελληνικό σινεμά (Απ’ την άκρη της πόλης) όσο και στο ξένο σινεμά (ενδεικτικά, Το μυστικό του Brokeback Μountain), η θέαση γενικότερα απαιτεί μια περισσότερο ξεκάθαρη στάση, είτε συμβιβαστική, είτε προκλητική. Ο συμβιβασμός και η πρόκληση σ’ αυτήν την ταινία δεν μπορούν να συνυπάρξουν. Το ότι οι δύο γυναίκες επί παραδείγματι φιλιούνται δεν συνιστά πρόκληση· τουναντίον αναπαράγει το ανδρικό βλέμμα που είθισται τόσο σε ταινίες fiction όσο και σε πορνογραφικές να το βλέπει. Άρα η πρόκληση γίνεται συμβιβασμός, και εκεί που η πρόκληση για το ελληνικό σινεμά θα ήταν το φιλί μεταξύ δύο ανδρών (αυτό γίνεται σε μια άλλη ταινία του 2006, τις Ώρες κοινής ησυχίας της Κατερίνας Ευαγγελάκου, στην οποία ο δευτεραγωνιστής κέρδισε το βραβείο Β’ ανδρικού ρόλου) αυτό αποφεύγεται και αρκείται σε αγγίγματα χεριών και ψήγματα σωματικής επαφής.
Αν και υπάρχουν μερικά στοιχεία που θα μπορούσαν να καταστήσουν την ταινία αυτόχρημα προκλητική, όπως η πραγματική φύσης της αγάπης (πίστη) ή στοιχεία που αντιστρατεύονται την ταύτιση της ομοφυλοφιλίας με τη νεανικότητα και το ναρκισσισμό (στην πιο τραγική στιγμή της ταινίας, που vice versa είναι η καλύτερη στιγμή της κωμωδίας, ο ήρωας αναφωνεί σπαρακτικά «[τώρα που] μεγάλωσα..που κρέμασε το σώμα μου, που σου είμαι πιστός, που μεγάλωσα το γιο μας…») ή τέλος η συμβίωση και ο γάμος των ομοφυλοφίλων και η υιοθέτηση παιδιών, ζητήματα εξ ορισμού δύσκολα, η τοποθέτηση τους σε ονειρικό επίπεδο, άρα σε φαντασιακό, τα υποβιβάζει και έως ένα σημείο τα ακυρώνει.
Η επαναφορά στην πραγματικότητα γίνεται με δύο τρόπους: τα χρώματα από γιορταστικά γίνονται μουντά και οι δυο ματιές, σχηματικά η ετεροφυλόφιλη και η ομοφυλόφιλη, καλούνται να επαναδιαπραγματευτούν τη θέαση και τη θέση τους. Αν και ο στόχος κατά τη διάρκεια της ταινίας ήταν να απευθυνθεί σε όσο το δυνατόν ετερόκλητες ματιές, στο τέλος η ετεροφυλόφιλη καλείται να δει την τραγική διάσταση του θάρρους της σεξουαλικής διαφοροποίησης (με μιαν υποψία κατανόησης στο πρόσωπο της μάνας) και η ομοφυλόφιλη τον εξοβελισμό και την απόρριψη, κυρίως από την ανδρική φιγούρα του πατέρα.

Αχιλλέας Ντελλής

Straight Story
Σενάριο - Σκηνοθεσία: Έφη Μουρίκη, Βλαδίμηρος Κυριακίδης
Παίζουν: Χρήστος Χατζηπαναγιώτης, Βλαδίμηρος Κυριακίδης, Άνθιμος Ανανιάδης, Κανελλίνα Μενούτη, Μένη Κωνσταντινίδου, Χρήστος Γιάνναρης, Θοδωρής Αθερίδης, Αλέκος Συσσοβίτης, Ελισάβετ Κωνσταντινίδου
Κοστούμια: Άγις Παναγιώτου
Σκηνικά: Κώστας Παπαγεωργίου
Δ/νση Φωτογραφίας: Σίμος Σαρκετζής
Μουσική: C:Real
Παραγωγή: Αργοναύτες Α.Ε. σε συμπαραγωγή με Προοπτική Α.Ε. / Audiovisual Α.Ε., Nova , Άττικα Α.Ε, Ιωάννης Μητρόπουλος & ΣΙΑ Ε.Π.Ε., Black Orange Α.Ε.
Διανομή: Προοπτική/ Audiovisual
Διάρκεια: 92'
(Έγχρ.)
2006