(Gou Zhen)
του Guan Hu
(κριτική: Δημήτρης Μπάμπας)
Το αχανές τοπίο της ερήμου. Κάπου στην Κίνα. Άνεμος δυνατός. Στο βάθος του πλάνου ένα λεωφορείο. Ξαφνικά μια αγέλη άγριων σκύλων κατεβαίνει από τους λόφους, κατευθύνεται προς το όχημα και διασταυρώνεται μαζί του. Το λεωφορείο ανατρέπεται, στη μέση του πουθενά, αλλά οι επιβάτες του λεωφορείου βγαίνουν σώοι και αβλαβείς. Ανάμεσα στους επιβάτες και ένας άρτι αποφυλακισθείς με αναστολή. Επιστρέφει πίσω στο σπίτι του στην πόλη από όπου κατάγεται.
Είναι η πόλη Chi Xia, εν τω μέσω της έρημου Gobi, στις εσχατιές της βορειοδυτικής Κίνας. Αυτή η μικρή επαρχιακή πόλη είναι γεμάτη αδέσποτα -παρατημένα από τους κατοίκους που έφυγαν-, σχεδόν έρημη από κατοίκους. Ο χώρος είναι σε αναστάτωση: σπίτια εγκαταλελειμμένα και υπό κατάρρευση, ολόκληρα οικιστικά συγκροτήματα υπό κατεδάφιση. Το τοπίο της πόλης συναρπαστικό: μοιάζει ως η αποτυχημένη όψη του κινέζικου ονείρου, μια πόλη του κινέζικης μεθορίου της Άγριας Δύσης. Ένας μαύρος σκύλος συνιστά την απειλή για τους κατοίκους: μια επικήρυξη έχει βγει γι’ αυτόν. Βρισκόμαστε στη κινέζικη επαρχία, στο σύμπαν των πρώτων ταινιών του Jia Zhang-ke, ο οποίος υποδύεται ένα τοπικό παράγοντα. Είμαστε στο 2008, 51 μέρες πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Πεκίνου. Στα περιθώρια του κινέζικου ονείρου...
Ένα ταξίδι επιστροφής βρίσκεται στο κέντρο αυτής της ταινίας. Ο κεντρικός χαρακτήρας, ο Lang Yonghui, 38 χρόνων, πρώην τοπικός rockstar -το ρόλο υποδύεται ο Eddie Peng-, μετά από την έκτιση της ποινής του στη φυλακή, προσπαθεί να βρει το βηματισμό του, ωστόσο η προκατάληψη και η βαριά σκιά που ρίχνει πάνω στη ζωή του το έγκλημα που έχει διαπράξει, μοιάζουν να μην του το επιτρέπουν: η απελπισία τον σημαδεύει. Χωρίς ουσιαστικούς δεσμούς -οικογενειακούς ή άλλους- περιφέρεται και αυτός μέσα στον αστικό τοπίο εγκατάλειψης ως “αδέσποτος σκύλος”. Η αφήγηση εστιάζει στον ήρωα στην σχέση του με τον χώρο ελάχιστα με τα πρόσωπα, αλλά κυρίως με τα ζώα που ενοικούν σ’ αυτό.
Η εικονοποιία ορίζεται από τη χρήση του κάδρου 16:9 που υπηρετεί το εντυπωσιακό του τοπίου: η αχανής έκταση της ερήμου, οι λόφοι που περιτριγυρίζουν την πόλη, το επίπεδο της πόλης, τα ερειπωμένα συγκροτήματα κατοικιών, τα συντρίμμια του εγκαταλελειμμένου αστικού χώρου. Ο απέραντος ορίζοντας, τα γκρίζα χρώματα -η σχεδόν μονόχρωμη απεικόνιση του τοπίου.
Σχεδιάζεται ένα πορτρέτο αυτού του χαρακτήρα ως μοναχικού, μονόχνοτου, λιγομίλητου, σχεδόν μονόχρωμου και γκρίζου, όπως ο περιβάλλον χώρος. Υπακούοντας στα διδάγματα ενός κλασικού κινηματογράφου, αλλά και στον ύστερο μοντερνισμό και τον κοινωνικό σχολιασμό που συναντάμε στο κινέζικο σινεμά της δεκαετίας του ‘00 και τον Jia Zhang-ke, ο σκηνοθέτης παρακολουθεί από απόσταση την απελπισία του ήρωα , χωρίς ίχνος μελοδραματισμού, και τη διαδρομή του καθώς αναζητά μια ελπίδα.
Σ’ αυτή τη διαδρομή μέσα στα ερείπια του χώρου, είναι η σχέση του με τα ζώα που είναι καθοριστική. Αλλά είναι κυρίως μέσα από τη σχέση του μ’ ένα σκύλο -το μαύρο σκύλο του τίτλου, μια αληθινή αντανάκλαση του ανθρώπου σε ζώο και ένας αληθινός χαρακτήρας της δραματικής πλοκής. Μέσω αυτού του χαρακτήρα τα συναισθήματα του ήρωα εκφράζονται.
Το καλοκαίρι του 2008 υπήρξε μια στιγμή, μια εποχή αποκορύφωμα της Κίνας -η χρονιά των Ολυμπιακών Αγώνων του Πεκίνου-, παράλληλα υπήρξε και το καλοκαίρι όπου μία έκλειψη ηλίου έγινε ορατή στην Κίνα. Καθώς η πόλη μοιάζει διαλυμένη χωρίς ένα συνεκτικό ιστό -η έκλειψη και η κινητοποίηση που προκαλεί δημιουργεί μιας αίσθηση ενότητας. Παράλληλα, η παρουσία των ζώων, και ειδικότερα των σκυλιών, σταδιακά αποκτά μια μεταφορική σημασία μέσα στη δραματική πλοκή της ταινίας -υπόμνηση ενός ανυπότακτου πνεύματος που τελεί υπό καταδίωξη στις εποχές του μοντερνισμού. Και για αυτό η εικονοποιία αλλά και η δραματική πλοκή χάνει σιγά-σιγά τα ρεαλιστικά της χαρακτηριστικά. Και απομακρύνεται από τον κεντρικό χαρακτήρα, αποκτώντας μια πολύ ευρύτερη διάσταση που αφορά έναν τόπο, τους κατοίκους του, μια χώρα...
Οι στίχοι από το εμβληματικό τραγούδι των Pink Floyd, Hey You που ακούγεται στην ταινία μοιάζουν να υπογραμμίζουν αυτή την αφηγηματική διαδρομή του ήρωα:
“Έι, εσύ...
Μην τους βοηθάς να θάψουν το φως
Μην παραδίνεσαι χωρίς μάχη”
Φεστιβάλ Καννών (Un Certain Regard) 2024
