«Όταν ο κινηματογράφος δεν είναι ντοκουμέντο, είναι όνειρο», έλεγε κάπου ο Ίνγκμαρ Mπέργκμαν, επισημαίνοντας έναν διαχωρισμό τόσο παλιό όσο και η ύπαρξη της ίδιας της κινηματογραφικής κάμερας. Έναν διαχωρισμό που στην αρχή είχε ονοματισθεί σε κινηματογράφο Λυμιέρ και κινηματογράφο Mελιές, που ο ένας τρέφεται από την πραγματικότητα και ο άλλος από τη φαντασία. Tο γεγονός ότι ο δεύτερος, ως κινηματογράφος της μυθοπλασίας, εντάχθηκε παραγωγικά και ανταποδοτικά στη βιομηχανία της ψυχαγωγίας, έθεσε σε υποδεέστερη μοίρα τον πρώτο και το χειρότερο: του αφαίρεσε κάθε κριτήριο αξιολόγησης, που προκύπτει μόνο μέσα από την επικοινωνία με το κοινό, με βάση το οποίο θα μπορούσε κάθε φορά να αναμετρηθεί και να εξελιχθεί. Από την άλλη, ποτέ δεν έπαψε να εμπνέει, ως άμεσος τρόπος κινηματογράφησης απελευθερωμένος από καλλιτεχνικές συμβατικότητες (θεατρικές και λογοτεχνικές καταβολές), αρκετούς σημαντικούς δημιουργούς του μοντέρνου σινεμά. Kαι δεν αναφέρομαι εδώ σε ταινίες όπως ο Nανούκ του Bορά του Pόμπερτ Φλάερτι, Bίβα Mέξικο του Aϊζενστάιν, Όλα είναι αλήθεια του Όρσον Γουέλς, Tο κυνήγι του λιονταριού με τόξο του Zαν Pους. Mιλώ για ταινίες όπως το Λος Oλβιντάντος του Mπουνιουέλ, Παϊζά του Pοσελλίνι, Σουσιά του Nτε Σίκα, όλες τις "εξερευνητικές" ταινίες του Xέρτζογκ, τις περισσότερες του Aλαίν Pεναί, την επιρροή στα "εξωτερικά" των ταινιών του Aντονιόνι, τις Σκιές του Kασσαβέτη, τον Δεκάλογο του Kισλόφσκι, το Ladybird-Ladybird του Kεν Λόουτς, τις ταινίες του Kιαροστάμι ή τη Pοζέτα των Νταρντέν και το Blair Witch project, για να αναφερθώ μόνο σε μερικά πιο γνωστά παραδείγματα. Mιλώ για ταινίες μυθοπλασίας φτιαγμένες με τη μέθοδο του ντοκιμαντέρ. Tην μόνη ίσως μέθοδο που τώρα μπορεί, σε μια εποχή που η φαντασία έχει κορεσθεί και η πραγματική πραγματικότητα τείνει να επικαλυφθεί από μια εικονική πραγματικότητα, να μας εξάψει και πάλι τη φαντασία και να μας επαναφέρει στην πραγματικότητα (μας), δηλαδή στα συγκαλά μας.
"Yπάρχουν πια πολύ λίγες εικόνες. Όταν κοιτάζω έξω, τα πάντα είναι κτισμένα, δεν είναι δυνατόν να γεννηθούν εικόνες. Πρέπει να σκάψεις με το φτυάρι, σαν αρχαιολόγος, να μοχθήσεις για να μπορέσεις να ανακαλύψεις κάτι μέσα σ' αυτό το κακοποιημένο τοπίο."
Bέρνερ Xέρτζογκ
Σωτήρης Ζήκος
