... ένας άλλος τρόπος να δεις

 «Δεν έχεις δει την ταινία. Δεν έχεις δει την ταινία. Πρέπει να τη δεις μαζί με το κοινό.»
Κουέντιν Ταραντίνο  

Κινηματογράφος: Τέχνη και θέαμα. Εικόνες κινούμενες, «ζωντανές», σε μια μεγάλη οθόνη. Και ήχοι. Μέσα σε μια αίθουσα σκοτεινή. Ειδικά διαμορφωμένη γι’ αυτό. Τόπος συγκένρωσης θεατών. Όλα τα βλέμματα στραμμένα προς την ίδια κατεύθυνση με την προσπίπτουσα δέσμη φωτός που δημιουργεί ζωή στην οθόνη. Για χίλιες και μια νύχτες αφήγησης. Οι τίτλοι της αρχής και οι τίτλοι του τέλους. Και ανάμεσά τους μικρά και μεγάλα ταξίδια. Με τη μηχανή του χρόνου, που πάει παντού, σε πάει παντού, σε ταξιδεύει σαν Βλέμμα. Ένας αλλιώτικος τρόπος να δεις. Και καμιά φορά και τρόπος να ζεις... σ’ έναν πραγματωμένο κόσμο ονείρων, να μπαίνεις και να βγαίνεις σ’ αυτό. Κάτι που συμβαίνει σαν μετάληψη θέασης και μαγεία. Και απαιτεί απερίσπαστη προσοχή σ’ ό,τι ζει στην οθόνη. Πίστη στην πραγματικότητα κόσμου της ταινίας. Στο πλαίσο μιας τελετουργίας που συν-τελείται μεταξύ θεατών. Μέσα σε μια αίθουσα που λειτουργεί ως χώρος δημοσίου θεάματος.
Η μέρα γέννησης του κινηματογράφου θεωρείται η ημέρα της πρώτης προβολής των ταινιών Λυμιέρ. Προβολή που είχε τον επίσημο χαρακτήρα δημόσιου θεάματος. Όπου δημόσιο θέαμα σημαίνει εδώ την ευκαιρία για μια νέας αισθητικής τάξεως εμπειρία. Εγκαθίδρυση ενός νέου χώρου μιας νέας τέχνης.
Και τέτοιος είναι ο κινηματογράφος των αιθουσών. Όπως και ο κινηματογράφος των κινηματογραφικών λεσχών. Και βέβαια ο κινηματογράφος των οργανωμένων πολλαπλών προβολών υπό την επωνυμία φεστιβάλ κινηματογράφου. Αλλά, κατά κάποιον τρόπο, ένα φεστιβάλ κινηματογράφου αποτελεί τη σημαντικότερη εκδήλωση αυτού του είδους του κινηματογράφου. Δηλαδή την πιο επίσημη και πληρέστερη εκδήλωσή του ως δημόσιου θεάματος. Τον κινηματογράφο που λειτουργεί και επιχειρεί να υπάρξει ως τέχνη. Στο πλαίσιο ενός προγραμματισμένου τελετουργικού.
Σε αντίθεση με τον κινηματογράφο της ιδιωτικής οθόνης. Ο κινηματογράφος ως μαζική ψυχαγωγία και μαζική επικοινωνία μπορεί ασφαλώς να λειτουργεί και λειτουργεί μαζικά ως ένα θέαμα ιδιωτικό. Από την άποψη αυτή η θέαση, ας πούμε, μιας ταινίας στην τηλεόραση δεν είναι... κινηματογράφος! Είναι πρωτίστως τηλεθέαση. Είναι ένα ιδιωτικού τύπου θέαμα. Χωρίς κοινό πλαίσιο και τελετουργικό, ο καθένας επιλέγει το δικό του, είτε μοναχικό είτε με τη δική του παρέα. Εξ ου και κάποιοι νεαροί θεατές που έχουν συνηθίσει να βλέπουν ταινίες κατ΄οίκον, αν πάνε παρέα να δουν στην αίθουσα μια ταινία, συμπεριφέρονται σαν αν είναι απλώς «μεταξύ τους»... ώσπου να τους κερδίσει η ροή των εικόνων, να τους ρουφήξει η οθόνη. Όπως συνήθως συμβαίνει.
Όπως, αντίστοιχα, είναι τελείως άλλος τρόπος να δεις μια θεατρική παράσταση ως δημόσιο θέαμα στο «χώρο» της από το να τη δεις βιντεοσκοπημένη σε κάποια οθόνη.
Το ίδιο και μια παράσταση όπερας, το ίδιο και σε μια παράσταση μπαλέτου ή ακόμη και μιας συναυλίας.
Αλλά στον κινηματογράφο, όπου συντελείται αυτή η μαγική (φαντασιακή) μεταμόρφωση του θεατή στο φάντασμα ενός Βλέματος που βρίσκεται πανταχού παρόν στον κόσμο της οθόνης, πρόκειται για άλλης τάξης αισθητική εμπειρία, όχι απλώς για άλλον τρόπο να δεις αλλά για άλλον τρόπο «βιώσεις» τη θέαση μιας ταινίας.

Σωτήρης Ζήκος