(το σχόλιο της Μαρίας Γαβαλά)

Επίκαιροι προβληματισμοί-μια εικόνα, πολλές σημασίες: γράφει ο Τζέιμς Μπόλντουιν ( πολύ σημαντικός Αμερικανός μυθιστοριογράφος, δοκιμιογράφος, θεατρικός συγγραφέας, ποιητής και πολιτικός σχολιαστής) σε ένα κείμενό του από τη συλλογή κειμένων που βοήθησαν τον σκηνοθέτη Ραούλ Πεκ να γράψει το σενάριο του πολύ ενδιαφέροντος ντοκιμαντέρ του «Δεν είμαι ο νέγρος σου». Στη σελίδα 77, σύμφωνα με την ελληνική έκδοση, Πόλις, μτφ. Ισμήνη Θεοδωροπούλου, συναντούμε ένα εξάστιχο που αποτελεί σχόλιο σε μια φωτογραφία, «κατηγορούμενη» για ρατσισμό. Λέει, λοιπόν, το κείμενο: «Μία από τις συνέπειες αυτού του γεγονότος είναι ότι/ η ανωριμότητα εκλαμβάνεται επίσης ως αρετή./ Κι έτσι ένας τέτοιος άνθρωπος, ο Τζων Γουέιν λόγου χάρη, /που πέρασε σχεδόν όλο του το χρόνο/στην οθόνη κατσαδιάζοντας Ινδιάνους, /δεν αισθάνθηκε ποτέ την ανάγκη να μεγαλώσει». Ακολουθεί φωτογραφία-καρέ από την ταινία του Τζον Φορντ  «The Searchers», 1956, ελληνικός τίτλος «Η αιχμάλωτη της ερήμου». Δυο λευκοί άνδρες, ο Τζον Γουέιν και ο Jeffrey Hunter τραβολογούν άγρια, εξοργισμένοι, μια ινδιάνα η οποία δείχνει τρομοκρατημένη. Ο Μπόλντουιν, προφανώς, έχει δίκιο κατά το ήμισυ, διότι ο Τζον Γουέιν σίγουρα δεν «ενηλικιώθηκε και δεν ωρίμασε» ποτέ του (ήταν ρεπουμπλικάνος, συντηρητικός, υπέρ του πολέμου στο Βιετνάμ, αντικομουνιστής και υποστηρικτής της Επιτροπής Αντιαμερικανικών Δραστηριοτήτων, κοκ),  η φωτογραφία όμως ανήκει σε μια σπουδαία ταινία που, ως τέτοια, έχει πάρει τη θέση της στην ιστορία του σινεμά. Το δε εικονιζόμενο επεισόδιο αναφέρεται σε μια γκροτέσκα όντως χειρονομία δύο λευκών αντρών απέναντι σε μια ινδιάνα, όμως ας μη βιαστούμε να στείλουμε κανέναν στην πυρά. Ας δούμε πρώτα την ταινία, ας σιγουρευτούμε ότι κυρίως πρόκειται για τον πρόλογο σε ένα από  τα κωμικά επεισόδια της ιστορίας, μιας ιστορίας σχεδόν εθνογραφικού θα ’λεγε κανείς ενδιαφέροντος, ενός γαμήλιου παζαριού μεταξύ Λευκών και Ινδιάνων, και κυρίως ότι μπροστά μας έχουμε τον Ethan Edwards (τον κεντρικό ήρωα της ταινίας, από τους εμβληματικότερους  χαρακτήρες του φαρ ουέστ, που ο βίος και η πολιτεία του αποτελούν κεφάλαιο με πολυσέλιδες πτυχές, όπως συμβαίνει συνήθως σ’ αυτές τις επικές περιπέτειες) και όχι τον Τζον Γουέιν, τον χολιγουντιανό σταρ με την απαράδεκτη πολιτική νοοτροπία. Γιατί το αναφέρω; Επειδή η συζήτηση σχετικά με το κατά πόσο είναι ρατσιστικά ή όχι τα γουέστερν του Τζον Φορντ, και πρέπει να τα στείλουμε στην πυρά, ταλαιπώρησε  σινεφίλ και κριτικούς για χρόνια ολόκληρα, και στη χώρα μας.

(Πρώτη δημοσίευση: ανάρτηση στο facebook)