(Μια συνέντευξη)

Η ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ ΣΑΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙ
Θεωρώ, καταρχάς, τη σκηνοθεσία ως ένα είδος παιχνιδιού, και νομίζω ότι το να κάνεις ταινίες είναι ένα είδος παιχνιδιού συναναστροφών -αυτός εξάλλου ήταν και ο τίτλος της πρώτης μου ταινίας, Social Game (1972). Αλλά παιχνίδι, όχι με την παιδική έννοια του όρου, αλλά το παιχνίδι ως ευχαρίστηση. Όταν παίζεις, όταν είσαι δημιουργικός τότε δημιουργείς διαφορετικές ζωές. Γενικότερα πιστεύω ότι οι ταινίες είναι μικροί κόσμοι, κάθε ταινία έχει τον δικό της μικρόκοσμο. Γι' αυτό δεν ήθελα οι ταινίες μου να είναι μόνο ενός τύπου, μόνο ενός είδους. Ήθελα συνέχεια να περνώ από το ένα θέμα στο άλλο, να αλλάζω οπτικές γωνίες. Και νομίζω ότι η πραγματική προσωπικότητα μου βρίσκεται κρυμμένη μέσα στις ταινίες μου.
Δεν πιστεύω στους σκηνοθέτες που συνέχεια γυρίζουν την ίδια ταινία, έχουν τα ίδια πλάνα, έχουν τους ίδιους χαρακτήρες, έχουν την ίδια ιστορία, έχουν τον ίδιο ύφος. Νομίζω ότι είναι πολύ εύκολο για κάποιον να γίνει έτσι δημιουργός (auteur). Είναι ζήτημα επιτήδευσης, είναι ζήτημα μανιερισμού.
Όμως αυτό που πραγματικά είναι ένα πρόσωπο, βγαίνει από μέσα του τελείως ασυνείδητα. Γι' αυτό και εγώ προσπαθούσα πάντα να γυρίσω όσο το δυνατόν περισσότερες και διαφορετικές μεταξύ τους ταινίες. Τώρα σχεδιάζω να γυρίσω μια ταινία διαφορετική τελείως απ' ότι έχω κάνει μέχρι τώρα: μια ρομαντική κωμωδία, με ευτυχισμένο τέλος και με ήρωες πρόσφυγες.
Όταν σχεδιάζω μια ταινία, συνήθως σκέπτομαι για την ζωή στο σύνολό της, για την δική μου ζωή, για τη ζωή γύρω μου. Προσπαθώ να βρω τα σημεία που έχουν ενδιαφέρον. Τα σκέπτομαι, τα φαντάζομαι για πάρα πολύ χρόνο. Χρειάζομαι παρά πού χρόνο για να γράψω το σενάριο της ταινίας, να αντιληφθώ τι πραγματικά θέλω να κάνω.
 
Η ΑΠΟΔΡΑΣΗ, ΤΟ ΑΤΟΜΟ ΚΑΙ Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ
Η ταινία Άρωμα των Αγριολούλουδων/ The Fragrance Of Wild Flowers (1977)  ανήκει σε μία κατηγορία "πειραματικών" ταινιών που γύρισα, τα οποία ονομάζω "ντοκιμαντερίστικα παραμύθια". Σ' αυτήν την ταινία, συναισθηματικά είμαι πιο κοντά στον κεντρικό χαρακτήρα, τον ηθοποιό. Όπως σ' όλες τις ταινίες μου έτσι και σ' αυτήν υπάρχει μια αντίθεση ανάμεσα σ' ένα πρόσωπο και στην κοινωνία: δεν μπορούν να τον καταλάβουν, αδυνατούν να τον κατανοήσουν. Θέλει , ο ήρωας, απλώς να ζήσει την ζωή του. Όμως ο κόσμος τον ενοχλεί και απ' ένα σημείο και μετά η ζωή του δεν έχει πλέον κανένα νόημα γι' αυτόν.
Στην ταινία το Στεφάνι της Πέτριας/ Petria's Wreath (1980), υπάρχει το στοιχείο της απόδρασης της ηρωίδας, μέσα από το κολλάζ των επιζωγραφισμένων φωτογραφιών που φτιάχνει: εκεί σ' αυτές τις φωτογραφίες, η ζωή της φαίνεται ότι ήταν ευτυχισμένη, αυτή είναι η απόδραση της. Εκεί η ζωή της δείχνει ότι ήταν γοητευτική και γεμάτη συναίσθημα -όμως στην πραγματικότητα αυτές οι φωτογραφίες κιτς. Η ζωή της ήταν άθλια, όμως οι αναμνήσεις της μένουν.
Πολύ πριν γυρίσω το Μια Ταινία χωρίς Τίτλο/ A Film with No Name (1988), υπήρχαν τα προβλήματα με τις εθνικιστικές συγκρούσεις στο Κοσσυφοπέδιο. Ξεκίνησα να τη γυρίζω πριν ο Μιλόσεβιτς ανέβει στην εξουσία και όταν τελείωσα ήταν ήδη στην εξουσία. Αυτή η ταινία είναι η μεγαλύτερη μου αποτυχία στην Γιουγκοσλαβία. Είχε πολύ περιορισμένη διανομή στις αίθουσες, ποτέ δεν προβλήθηκε σε κανένα τηλεοπτικό κανάλι -οι άλλες μου ταινίες έχουν προβληθεί 30 ή 40 φορές. Δεν άρεσε ούτε στους Σέρβους, ούτε στους Αλβανούς. Άρεσε μόνο στους Κροάτες και στους Σλοβένους.
Όλοι λένε γι' αυτήν την ταινία ότι είναι για το Κόσοβο, όμως κατά βάθος μιλά για τη χειραγώγηση. Είναι η χειραγώγηση που καταστρέφει τα πάντα στην ταινία. Οι παραγωγοί προσπαθούν να χειραγωγήσουν τον σκηνοθέτη, η κοινωνία και οι πολιτικοί προσπαθούν να χειραγωγήσουν το νεαρό ζευγάρι στην ταινία (επειδή ανήκουν σε διαφορετικές εθνότητες).

Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΣΤΗ ΓΙΟΥΓΚΟΣΛΑΒΙΑ
Η Γιουγκοσλαβία, τα τελευταία χρόνια, γίνεται όλο και περισσότερο μια δημοκρατία -μπανάνας, μια μπανανία -στην οποία όμως οι μπανάνες είναι πολύ ακριβές. Γι' αυτό, φοβάμαι ότι κανένας δεν λαμβάνει υπ' όψη του σοβαρά καμία μορφή πολιτισμού και ειδικότερα τον κινηματογράφο. Λόγω δε των πρόσφατων γεγονότων, ο κόσμος δεν μπορεί να ταξιδέψει και έτσι ζει σ' ένα γκέτο, σε κατάσταση φτώχειας -όχι μόνο με την έννοια τη χρηματική-, αλλά και με την έννοια των αισθητικών επιλογών, στην προσέγγιση τους στον κινηματογράφο αλλά και στην ζωή γενικότερα. Ύποπτες αισθητικές επιλογές έχουν επικρατήσει: κάτι ανάμεσα στον εθνικισμό και τα κινηματογραφικά είδη του Χόλιγουντ. Αυτά τα δύο όταν αναμειγνύονται δίνουν, κατά την άποψη μου, ένα πολύ κακό αποτέλεσμα.

ΒΟΜΒΑΡΔΙΣΜΟΙ ΣΤΟ ΒΕΛΙΓΡΑΔΙ
Νομίζω ότι αυτό που συμβαίνει τώρα στο Κόσοβο, είναι μια κατάσταση χειραγώγησης και επιβολής από τα πάνω: είναι τα άτομα που υποφέρουν μ' αυτήν την κατάσταση. Δεν είμαι υποστηρικτής του καθεστώτος Μιλόσεβιτς, όμως οι βομβαρδισμοί ήταν μια αγριότητα. Δεν κατάστρεψαν μόνο τις γέφυρες αλλά και τον πολιτισμό, τον τρόπο ζωής των ανθρώπων. Ήταν μια επίθεση ενάντια στο λαό της Σερβίας. Εκτιμώ τον Αμερικάνικο πολιτισμό, όμως δεν θέλω να τον βλέπω σ' άλλα μέρη: όπως κάποιους ευρωπαίους σκηνοθέτες που προσπαθούν να μιμηθούν το Χόλιγουντ. Όταν βρίσκομαι στην Ελλάδα δεν θέλω να τρώω στα ΜακΝτόναλντ.
Ίσως είμαι λίγο παλαιομοδίτης, αλλά μεγάλωσα στην δεκαετία του 60 και 70 και μ' αρέσουν οι αληθινές, οι αυθεντικές οι πρωτότυπες ταινίες.

(συνέντευξη στον Δημήτρη Μπάμπα. Δημοσιεύθηκε στο Πρώτο Πλάνο, κατά τη διάρκεια του 40ου Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης)